Ένα ποτήρι χυμός πορτοκαλιού περιέχει 60-100 μικρογραμμάρια φυλλικού οξέος
Το φυλλικό ή φολικό οξύ ανήκει στην οικογένεια των βιταμινών Β (αναφέρεται ως βιταμίνη Β9) και χρειάζεται καθημερινά για τη σύνθεση, τη διόρθωση και τη λειτουργία του DNA και του RNA, τις βασικές δομικές μονάδες της ζωής. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό κατά τη διάρκεια της ταχείας ανάπτυξης, όπως η βρεφική ηλικία και η εγκυμοσύνη. Τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά χρειάζονται φυλλικό οξύ για να δημιουργήσουν φυσιολογικά ερυθρά αιμοσφαίρια και για να αποτρέψουν την αναιμία (1). Η ανεπάρκεια φυλλικού οξέος συνδέεται με υψηλά ομοκυστεΐνης στο αίμα, που αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό (2). Δεδομένου ότι το φυλλικό οξύ βοηθά να αποτραπούν βλάβες στο DNA, υπάρχουν κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι μπορεί να προλάβει ορισμένες μορφές καρκίνου, ιδιαίτερα του παχέος εντέρου (3).
Διατροφικές πηγές φυλλικού οξέος
Συστήνεται οι ενήλικες να καταναλώνουν 200 μικρογραμμάρια φυλλικού οξέος ανά ημέρα. Οι διαιτητικές πηγές περιλαμβάνουν: χυμό πορτοκαλιού, σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, φιστίκια, φασόλια, όσπρια και εντόσθια. Για να αποφευχθεί η οριακή ανεπάρκεια φυλλικού οξέος, καλό είναι να καταναλώνει κάποιος τουλάχιστον πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών ημερησίως.
Συμπληρώματα φυλλικού οξέος
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ισχυρά στοιχεία κατέδειξαν ότι γυναίκες που έλαβαν συμπληρώματα φυλλικού οξέος κοντά στην περίοδο της σύλληψης, μείωσαν στο μισό και περισσότερο τον κίνδυνο να γεννήσουν μωρά με νευρικές ατέλειες, όπως η δισχιδής ράχη (4). Εκστρατείες δημόσιας υγείας προωθήθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη για να ενθαρρύνουν τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας να αυξήσουν την πρόσληψη τροφίμων πλούσιων σε φυλλικό οξύ και να λάβουν συμπληρώματα φυλλικού οξέος (400 μικρογραμμάρια/ημέρα). Ωστόσο, αυτές οι εκστρατείες είχαν περιορισμένη επιτυχία, κυρίως επειδή οι γυναίκες τείνουν να κάνουν διαιτητικές αλλαγές, μόνο αφού γνωρίζουν ότι είναι έγκυες, δηλ. μερικές εβδομάδες μετά από τη σύλληψη, όταν είναι ήδη πάρα πολύ αργά.
Εμπλουτισμός των τροφίμων
Μια εναλλακτική στρατηγική είναι ο εμπλουτισμός των βασικών τροφίμων, όπως το αλεύρι, με φυλλικό οξύ. Με αυτόν τον τρόπο, όλες οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, καθώς και όλοι όσοι βρίσκονται σε κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, θα λάμβαναν επαρκείς ποσότητες φυλλικού οξέος. Εντούτοις, αυτή η στρατηγική δεν έχει υιοθετηθεί στην Ευρώπη, κυρίως λόγω της ανησυχίας που επικρατεί ότι οι υψηλές δόσεις φυλλικού οξέος μπορεί να μην είναι ευεργετικές για όλο τον πληθυσμό. Ειδικά το φυλλικό οξύ μπορεί να συγκαλύψει τα συμπτώματα της αναιμίας που συνδέεται με ανεπάρκεια βιταμίνης B12 και τις προκύπτουσες αλλαγές στο νευρικό σύστημα, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε μόνιμη νευρική βλάβη (1). Τα συμπληρώματα φυλλικού οξέος δρουν επίσης παρεμποδιστικά σε ορισμένες θεραπείες για τον καρκίνο (5).
Αυξάνοντας το φυλλικό οξύ των τροφίμων
Οι επιστήμονες εξετάζουν άλλους τρόπους να ενισχυθεί η πρόσληψη φυλλικού οξέος. Ένας τομέας ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την, χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ, ομάδα Folate FuncHealth (6) αφορά στην αύξηση της κατανάλωσης φυσικού φυλλικού οξέος από τα τρόφιμα. Στη συνέχεια παρατίθενται μερικά από τα ευρήματά τους (7):
- Το επίπεδο φυλλικού οξέος στα προϊόντα ζύμωσης, όπως το ψωμί, η μπύρα και το κρασί, μπορεί να αυξηθεί με την επιλογή στελεχών μαγιάς που είναι πλούσια σε φυλλικό οξύ
- Άλλοι μικροοργανισμοί ζύμωσης, συμπεριλαμβανομένων των βακτηρίων γαλακτικού οξέος, συνθέτουν επίσης φυλλικό οξύ. Η σωστή επιλογή της αρχικής καλλιέργειας μπορεί να αυξήσει κατά 20 φορές την περιεκτικότητα σε φυλλικό οξύ γαλακτοκομικών προϊόντων ζύμωσης, όπως το τυρί και το γιαούρτι.
- Η περιεκτικότητα σε φυλλικό οξύ των επεξεργασμένων τροφίμων, όπως οι σούπες και οι χυμοί φρούτων, μπορεί να αυξηθεί με την επιλογή ποικιλίας φρούτων και λαχανικών, που είναι καλές πηγές φυλλικού οξέος, και με τη χρήση ηπιότερων τεχνικών επεξεργασίας, που οδηγούν σε μικρότερες απώλειες φυλλικού οξέος.
- Το φυλλικό οξύ συγκεντρώνεται στο εξωτερικό μέρος των δημητριακών, οπότε η χρήση τεχνικών άλεσης των δημητριακών που διατηρούν το εξωτερικό τους μέρος μπορεί να αυξήσει την περιεκτικότητα του αλευριού σε φυλλικό οξύ.
Και πάλι δεν είναι αρκετό!
Υπολογίζεται ότι η πρόοδος στις τεχνικές επεξεργασίας τροφίμων και η εκλεκτική επιλογή συστατικών πλούσιων σε φυλλικό οξύ θα μπορούσαν να διπλασιάσουν την τρέχουσα πρόσληψη μας σε φυλλικό οξύ, αλλά ούτε αυτό είναι αρκετό! Ο Δρ. Paul Finglas από το Βρετανικό Ίδρυμα Έρευνας Τροφίμων και συντονιστής του προγράμματος FoodFuncHealth θεωρεί ότι «είναι δύσκολο να καταναλωθεί αρκετό φυσικό φυλλικό οξύ από μια ισορροπημένη διατροφή, ώστε να αποκρούσει τα χρόνια νοσήματα, όπως ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις. Θα απαιτηθεί κάποια μορφή μικρού εμπλουτισμού ή στοχευμένης χρήσης συμπληρωμάτων». Σύντομα πρόκειται να δημοσιευθεί μια πλήρης επισκόπηση των συστάσεων που βασίζονται στα ευρήματα του προγράμματος FoodFuncHealth (8), η οποία θα είναι διαθέσιμη στη σχετική ηλεκτρονική ιστοσελίδα (βλέπε παραπομπή 6).
Βιβλιογραφία
