Η Φρόσω, η Μαρία, η Γιώτα και η Κική είναι μια παρέα κοριτσιών, που έχει μεγαλώσει με την οικογένεια συγκεντρωμένη γύρω από το τραπέζι. H σαλάτα είχε πάντα την κεντρική θέση στο τραπέζι και γύρω της λαχταριστό σπιτικό φαγητό της μαμάς (ενίοτε και της γιαγιάς). Μερικές φορές στο τραπέζι συμμετείχε και ο μπαμπάς. Τα χρόνια πέρασαν, τα κορίτσια μεγάλωσαν και έγιναν επιστήμονες υγείας. Σήμερα, έχουν να αντιμετωπίσουν παιδιά με προβλήματα βάρους, λανθασμένες διατροφικές συνήθειες και πολλά άλλα, που θέτουν τα εξής ερωτήματα: “Γιατί; Πώς φτάσαμε ως εδώ; Που είναι τα πρότυπα της οικογένειάς μας, αυτά που μας έλεγε η γιαγιά;”
Οι γονείς είναι το πρότυπο
Είναι πλέον συχνό φαινόμενο, οι γονείς, την ώρα που κάθονται στο τραπέζι, να κάνουν για τον εαυτό τους επικριτικά σχόλια, όπως: “πώς έγινα έτσι;” , “πάχυνα … από Δευτέρα δίαιτα”, “ποιος πάει γυμναστήριο” κ.ο.κ. Η θέα μιας μητέρας που μετρά αγχωμένη της μπουκιές του παιδιού της είναι τελείως αποθαρρυντική για το παιδί, ενώ οι ανεξέλεγκτες διατροφικές ιδιοτροπίες του παιδιού μπορούν να δημιουργήσουν διάφορα προβλήματα στο ίδιο, αλλά και σε όλη την οικογένεια.
“Καθώς οι γονείς αποτελούν πρότυπο η (ασυνείδητη) συμπεριφορά τους σε σχέση με τη διατροφή και την εξωτερική εμφάνιση επηρεάζει αντίστοιχα τη διατροφική συμπεριφορά και την εικόνα σώματος του ίδιου του παιδιού. Συνεπώς, πέρα από την υγιεινή διατροφή, που είναι σημαντικό να μάθουν τα παιδιά, εξίσου σημαντική είναι και η υγιής διαμόρφωση της εικόνας σώματός τους, δηλαδή να νιώθει καλά το παιδί με τον εαυτό του και με τα ελαττώματα και με τα προτερήματά του και την αυτοεκτίμησή του, αποτρέποντας την εμφάνιση διατροφικών διαταραχών”, επισημαίνει η σχολική εξελικτική ψυχολόγος και μέλος του Ινστιτούτου Διατροφικών Μελετών και Ερευνών, Φρόσω Μήτσιου.
Σύμφωνα με την ίδια, είναι ευκολότερο να δημιουργούμε υγιείς στάσεις στη διατροφή μας παρά να αλλάζουμε κακές συνήθειες. “Στην παιδική ηλικία μπορούν να μπουν οι βάσεις για μια ζωή χωρίς διατροφικές διαταραχές. Σε κάθε περίπτωση, είναι ευθύνη των γονιών η διδασκαλία των ορθών διατροφικών συνηθειών, που θα διασφαλίσουν στα παιδιά τους την καλύτερη δυνατή υγεία, η οποία θα αποτελέσει ασπίδα ενάντια στην παχυσαρκία και θα συμβάλλει στην απομάκρυνση εμφάνισης κίνδυνων, όπως τα καρδιακά νοσήματα και ο καρκίνος, καθώς και άλλων ποικίλων ασθενειών στην ενήλικη ζωή τους”, τονίζει η κ. Μήτσιου.
Πώς η διατροφή θα γίνει απόλαυση
Σκέψεις για το πώς η διατροφή μπορεί να γίνει απόλαυση και όχι εξαναγκασμός, αλλά και για το πώς η ώρα του φαγητού μπορεί να αποτελέσει μια ευκαιρία μάθησης, διατυπώνουν διαιτολόγοι/διατροφολόγοι, μέλη της επιστημονικής ομάδας “Διατροφή” και του Ινστιτούτου Διατροφικών Μελετών και Ερευνών.
“Όταν ένα παιδί έχει παραπανίσια κιλά, στόχος δεν είναι η άμεση απώλεια σωματικού βάρους, αλλά η υιοθέτηση μιας σωστής θρεπτικής και υγιεινής διατροφής. Δεν απαγορεύεται τίποτα. Μαθαίνουμε να υπάρχει εγκράτεια και μέτρο. Τι δηλαδή μπορούμε να τρώμε συχνά και σε μεγάλη ποσότητα και τι λιγότερο συχνά και σε μικρότερη ποσότητα, με σκοπό τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη”, εξηγεί η διαιτολόγος/διατροφολόγος Μαρία Κοκκίνου.
“Το παιδί και η σωστή ανατροφή του είναι καθημερινά στο μυαλό ενός γονιού. Ανατροφή, που τα τελευταία χρόνια την έχουμε συνδέσει, ευτυχώς, πολύ στενά με τη διατροφή του παιδιού. Φαγητό και μεγάλωμα παιδιού είναι κάτι που απασχολεί πολύ έντονα τη σύγχρονη οικογένεια και είναι πολύ λογικό, καθώς ο ρόλος της οικογένειας είναι πολύ σημαντικός στην εφαρμογή, την απόκτηση, αλλά και τη διατήρηση σωστών διατροφικών συνηθειών, οι οποίες ξεκινούν από τη μικρή ηλικία του παιδιού. Μερικές φορές, όμως, φαίνεται ότι εμείς οι νεοέλληνες το ξεχνάμε αυτό. Συχνά, συναντάμε παιδιά, τα οποία είναι στρουμπουλά ή και παχιά. Είναι αναγκαίο να βρεθεί μια χρυσή τομή ώστε το φαγητό να μην γίνει εξαναγκασμός για το παιδί και να καταλάβει τη σημασία τις σωστής διατροφής”, επισημαίνει από την πλευρά της η διαιτολόγος/διατροφολόγος, Γιώτα Καρακασίδου.
Οι προτάσεις της κ. Καρακασίδου για να γίνει το φαγητό απόλαυση είναι οι εξής:
– Κάνετε το φαγητό απόλαυση, αγοράζοντας στο παιδί σας ένα ευχάριστο παιδικό σερβίτσιο, βάλτε χρώματα στο φαγητό και στο τραπέζι σας και επιλέξτε ένα άνετο κάθισμα, που να του επιτρέπει να φάει με εσάς στο τραπέζι.
– Τρώτε μαζί με τα παιδιά σας, όποτε αυτό είναι εφικτό, δίνοντάς τους καλό παράδειγμα.
– Μην δίνετε εσείς το κακό παράδειγμα, τρώγοντας μπροστά του κάτι που δεν είναι υγιεινό, την ώρα που υποχρεώνετε το παιδί σας να ακολουθήσει διαφορετικούς κανόνες.
– Φροντίστε το παιδί να τηρεί μια ισορροπημένη- ποιοτικά και θερμιδικά (ανάλογα με την ηλικία και το βάρος του σώματος)- διατροφή. Διατροφή, η οποία θα είναι καλό να συμβαδίζει κάποιες φορές και με τον κοινωνικό του περίγυρο, που μπορεί να το παρασύρει σε διατροφικές παρεκτροπές. Ο ρόλος μας είναι να το επαναφέρουμε σύντομα. Άλλωστε, καλό είναι να θυμόμαστε ότι η διατροφή δεν είναι στέρηση και απομόνωση, αλλά μπορεί να συνδυαστεί με μια σωστή κοινωνική ζωή.
Προσπαθήστε να προσθέσετε στη διατροφή του μια καινούργια τροφή και επιμείνετε ώσπου να τη γνωρίσει γευστικά. Μην περιμένετε πως το παιδί θα αποδεχθεί κάθε τι καινούργιο από την πρώτη κιόλας φορά. Δώστε του την ίδια τροφή αρκετές φορές και με διαφορετικούς τρόπους μαγειρεμένο και δείξτε του με κάθε ευκαιρία πως η τροφή αυτή αρέσει σε όλη την οικογένεια.
Πάρετε το παιδί μαζί σας στα ψώνια. Βάλτε το να διαλέξει λαχανικά και φρούτα που του αρέσουν, μιλήστε του για τη διατροφική τους αξία, την υφή τους, το χρώμα τους, τη γεύση τους και ενθαρρύνετε το παιδί σας να δοκιμάσει.
Βάλτε το παιδί σας να βοηθήσει στην προετοιμασία του φαγητού. Ενθαρρύνετέ το να συμμετέχει στο μαγείρεμα, ακόμη και να δημιουργήσει το δικό του αγαπημένο σνακ και το δικό του φαγητό.
Ευκαιρία μάθησης, η ώρα του φαγητού
Η ώρα του φαγητού είναι ευκαιρία μάθησης, επισημαίνει η διατροφολόγος/διαιτολόγος, καθηγήτρια ΙΕΚ, Κική Γούτα και εξηγεί: “Το φαγητό μπορεί να γίνει μέσο ανάπτυξης της γλώσσας, π.χ. για την περιγραφή της θερμοκρασίας, του αρώματος, των χρωμάτων κλπ. Μπορεί ακόμη να αποτελέσει ευκαιρία για συζήτηση, για τα μελλοντικά σχέδια κ.ά. Μπορεί να αποτελέσει και ευκαιρία για τη φυσική ανάπτυξη του παιδιού. Δηλαδή, να μάθει το παιδί το ανακάτεμα, το τρύπημα, το κόψιμο, το άδειασμα, το συντονισμό χεριών και ματιών, καθώς επίσης και την καθοδήγηση. Ένα καλά στρωμένο τραπέζι, γεμάτο με χρώματα, αναπτύσσει την αισθητική του παιδιού. Το ομαδικό φαγητό, η αναμονή στη σειρά και η επιλογή της τροφής, συμβάλλει στην κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού, το οποίο πρέπει να διαλέξει και να πάρει αποφάσεις. Συμβάλλει ακόμη στην ηθική και πνευματική ανάπτυξη του παιδιού, επεξηγώντας του τον τρόπο απόκτησης της τροφής, τις διαφορετικές τροφές (ωμές- μαγειρεμένες), τις διαφορετικές κουζίνες των λαών, τα στοιχειώδη μαθηματικά (π.χ. μερίδες, όγκος, μισά, τέταρτα, λιγότερα -περισσότερα)”.
Τα “χρυσά αστεράκια” της διατροφής
Τα παιδιά αποτελούν μια ειδικά ευαίσθητη ομάδα ανθρώπων- διότι ταυτόχρονα αναπτύσσονται- και για αυτό πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις διατροφικές τους απαιτήσεις. Τα “χρυσά αστεράκια” της διατροφής των παιδιών, όπως τα προτείνουν οι Γιώτα Καρακασίδου και Μαρία Κοκκίνου είναι τα εξής:
– Αποφύγετε τα τηγανητά φαγητά, το βούτυρο και τα ραφιναρισμένα έλαια.
– Περιορίστε τις σάλτσες, τα αλλαντικά, τα παχιά τυριά και την κρέμα γάλακτος.
– Αποφύγετε γλυκά και γενικά τροφές με ζάχαρη ή κρυμμένη ζάχαρη.
– Μην χρησιμοποιείτε τροφές, που περιέχουν πολλά πρόσθετα, όπως είναι οι διάφορες γλυκαντικές και χρωστικές ουσίες.
– Μην ενθαρρύνετε την κατανάλωση ανθρακούχων αναψυκτικών.
– Μην τρώτε ακατάλληλα σνακς και τσιπς μπροστά στα παιδιά.
– Να συνηθίσει το παιδί να τρώει λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ψάρια, κοτόπουλο, τροφές δηλαδή που και περιεκτικές σε θρεπτικά συστατικά είναι και δεν περιέχουν πολλά λιπαρά και θερμίδες.
– Να μην του δίνετε μεγάλες ποσότητες φαγητού.
– Να το ενθαρρύνετε να ασκείται τακτικά.
– Το παιδί πρέπει να έχει καθορισμένο ωράριο φαγητού.
– Να μην το δωροδοκείτε με γλυκά ή παγωτά προκειμένου να κάνει κάτι που θέλετε, δηλαδή να μην του παρέχετε τροφή ως υποκατάστατο της φροντίδας ή ως αμοιβή για την υπακοή του.
– Να μην πιστεύετε σε διάφορες λαϊκές δοξασίες, όπως “το πάχος θα γίνει ύψος”, αφού η επιστήμη έχει αποδείξει ότι σπάνια ένα παιδί θα αδυνατίσει από μόνο του.
– Κάντε τα μισά από τα δημητριακά σας ολικής αλέσεως (π.χ. ψωμί ολικής αλέσεως, καστανό ρύζι, κ.ά.) και καταναλώστε τα πιο συχνά από ό,τι συνήθως.
– Τρώτε ποικιλία λαχανικών. “Ζωγραφίστε” το πιάτο των παιδιών και το δικό σας με τουλάχιστον τρία χρώματα. Συνδυάστε σκούρο πράσινο με πορτοκαλί (π.χ. σπανάκι με καρότο).
– Δώστε προσοχή στην κατανάλωση φρούτων. Ένα έξυπνο κόλπο για να καταφέρετε να φάνε τα παιδιά σας ποικιλία φρούτων είναι να φτιάξετε σουβλάκια φρούτων από διάφορα φρούτα, που έχετε κόψει σε κύβους.
– Καταναλώστε τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο. Δώστε στο παιδί σας γαλακτοκομικά προϊόντα σε πρωινό, βραδινό και ενδιάμεσο σνακ.
– Χρησιμοποιήστε μόνο ελαιόλαδο σε σαλάτες και φαγητό.
