Η πνευματική ικανότητα των εφήβων μπορεί να βελτιωθεί ή να επιδεινωθεί πολύ περισσότερο, απ’ ότι υπολόγιζαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες, σύμφωνα με νεότερα στοιχεία που δημοσιεύονται στο Nature. Μέχρι σήμερα οι ερευνητές πίστευαν ότι η διανοητική ικανότητα, όπως αυτή αντικατοπτρίζεται στον δείκτη IQ, είναι σχεδόν στατική κατά τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Αλλά τεστ που έγιναν σε εφήβους (κατά μέσο όρο 14 ετών) και επαναλήφθηκαν όταν είχαν συμπληρώσει το 18ο έτος ζωής, ανέδειξαν βελτιώσεις, αλλά και περιπτώσεις επιδείνωσης.
Οι παρατηρήσεις αυτές ενδεχομένως να επηρεάσουν στο μέλλον τον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι μαθητές από το εκπαιδευτικό σύστημα, καθώς και τον χρόνο λήψης αποφάσεων που σχετίζονται με επιλογές όπως ο επαγγελματικός προσανατολισμός.
Η μελέτη επικεντρώθηκε σε 19 αγόρια και 14 κορίτσια, τα οποία υποβλήθηκαν σε εγκεφαλογραφήματα και, λεκτικά και μη τεστ μέτρησης της ευφυΐας, το 2004 και το 2008. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν μια αλλαγή στο λεκτικό IQ στο 39% των εφήβων, με το 21% να αφορά αλλαγή στο τεστ που αφορούσε την λογική ως προς τον χώρο.
Η έρευνα χαίρει αξιοπιστίας διότι για πρώτη φορά οι διακυμάνσεις του δείκτη νοημοσύνης συσχετίστηκαν με αλλαγές σε δύο συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου των εφήβων. Μια αύξηση στο λεκτικό IQ αντιπροσώπευε την αύξηση στην πυκνότητα τμήματος του αριστερού κινητικού φλοιού, περιοχή του εγκεφάλου που ενεργοποιείται κατά τη διάρκεια της ομιλίας. Μια αύξηση στο μη λεκτικό IQ συσχετιζόταν με αύξηση στην πυκνότητα της πρόσθιας παρεγκεφαλίδας, περιοχή που σχετίζεται με τις κινήσεις του χεριού.
Όπως εξηγεί η καθηγήτρια Κάθι Πράις του Κέντρου Νευρο-απεικόνισης του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, όπου έγινε η έρευνα, «έχουμε την τάση να αξιολογούμε τα παιδιά και να καθορίζουμε την πορεία της μόρφωσής τους, σχετικά σε πρώιμο στάδιο της ζωής. Αλλά από την έρευνα προκύπτει ότι η νοημοσύνη, ενδεχομένως και να εξελίσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Πρέπει λοιπόν να είμαστε προσεκτικοί όταν αντιμετωπίζουμε παιδιά με κακές σχολικές επιδόσεις, αφού ο δείκτης ευφυΐας τους μπορεί να βελτιωθεί αισθητά μετά από μερικά χρόνια».
Η μελέτη πάντως δεν δίνει απαντήσεις ως προς τα αίτια των αλλαγών που καταγράφηκαν. Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι έφηβοι ωριμάζουν διαφορετικά (τα κορίτσια έχουν προβάδισμα συνήθως, ενώ τα αγόρια ωριμάζουν με πιο αργό ρυθμό), ενώ και η εκπαίδευση ενδέχεται να παίζει σημαντικό ρόλο.
Ένας εκ των συμμετεχόντων εφήβων, ο Σεμπάστιαν Φρίστον, σήμερα 23 ετών, παρουσίασε αξιοσημείωτη αύξηση στο IQ μεταξύ των δύο μετρήσεων. Μιλώντας στο BBC εξήγησε ότι στα πρώτα του μαθητικά χρόνια δυσκολευόταν να ανταποκριθεί και χρειάστηκε να συμμετάσχει σε ενισχυτική διδασκαλία για τα μαθηματικά. Σήμερα όμως σχεδιάζει την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στον τομέα των ηλεκτρονικών υπολογιστών. «Νομίζω πως η αλλαγή συνέβη κατά τη διάρκεια των σχολικών ετών, όταν άρχισαν να ασχολούμαι με πράγματα που με ενδιέφεραν πραγματικά και στα οποία είχα ενεργό συμμετοχή, οπότε και τα θεωρούσα πιο εύκολα και πιο ενδιαφέροντα», τονίζει ο Σεμπάστιαν Φρίστον.
