Πολλοί θεωρούν ότι το μητρικό ένστικτο προϋπάρχει της γέννησης του παιδιού και ακρβώς αυτό είναι που οδηγεί το θηλυκό στην επιθυμία να κάνει παιδί. Πρόκειται για μια ανάγκη, μάλλον εγκεφαλική, που νιώθουν οι περισσότερες γυναίκες, αλλά και άνδρες, (οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν την ορολογία baby fever). Φαίνεται ωστόσο ότι το μητρικό ένστικτο εμφανίζεται όταν μια γυναίκα γίνεται μητέρα. Τότε είναι που αλλάζει η συμπεριφορά της ώστε να μπορεί να φροντίζει και να προστατεύει το μικρό της. Η προστατευτική αγάπη της μητέρας προς το μικρό παιδί είναι ένα αίσθημα έμφυτο, άμεσο, ακαριαίο που αναπηδά από μέσα της και την κάνει να διαισθάνεται κάθε κίνδυνο που ελλοχεύει γύρω από το παιδί της, ώστε να τον προλάβει και να τον εξουδετερώσει.
Το μητρικό ένστικτο δεν παρατηρείται βέβαια μόνο στον άνθρωπο, αλλά και στα ζώα, άλλωστε ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια εξέλιξη στην ιστορία των θηλαστικών. Μάλιστα στα ζώατo μητρικό ένστικτο ίσως είναι ισχυρότερο απ’ ότι στον άνθρωπο.
Το μητρικό ένστικτο εν δράσει – Τι μπορεί να κάνει μια μητέρα για το πουλάρι της
Τώρα όμως οι επιστήμονες λένε ότι η αλλαγή στη συμπεριφορά της γυναίκας που έγινε μητέρα δεν οφείλεται στο λεγόμενο μητρικό ένστικτο αλλά σε αλλαγές που συμβαίνουν στον εγκέφαλό της μετά την γέννα.
Ο Αντι Μιζράχι από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ μελέτησε νεογέννητα ποντίκια και τις μητέρες τους για να εντοπίσει τις αλλαγές στους νευρώνες που σχετίζονται με μυρωδιές και ήχους. Αυτές οι αλλαγές είναι που κάνουν τη μητέρα να μπορεί να αναγνωρίσει το κάλεσμα αγωνίας (από πείνα, από πόνο κ.λπ.) του μικρού της και να ανταποκριθεί άμεσα. «Γνωρίζουμε πως συγκεκριμένες μεταβολές στον εγκέφαλο συνδέονται με τη μητρότητα, όμως είναι άγνωστος ο ρόλος τους στην επεξεργασία των αισθήσεων και την εκδήλωση νέων μητρικών συμπεριφορών», λέει ο Μιζράχι. «Στα ποντίκια, ήχοι και μυρωδιές παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία μεταξύ της μητέρας και των μικρών της. Ετσι, υποθέσαμε ότι θα υπάρχει κάποια αλληλεπίδραση μεταξύ των ηχητικών και των οσφρητικών σημάτων και της επεξεργασίας τους από τη μητέρα. Δηλαδή, μπορεί οι μυρωδιές των μικρών να διαμορφώνουν το πώς αντιδρά ο εγκέφαλος της μητέρας στα ηχητικά του καλέσματα», εξηγεί ο επιστήμονας.
Για να ελέγξει την υπόθεση ότι αλλαγές που συμβαίνουν στο εγκέφαλο αλλάζουν τη συμπεριφορά της γυναίκας που γίνεται μητέρα και όχι το υποτιθέμενο μητρικό ένστικτο, ο Μιζράχι με τους συνεργάτες του μελέτησε αν ο βρεγματικός φλοιός, δηλαδή η περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην αναγνώριση των ήχων, αναλαμβάνει να συσχετίσει τις μυρωδιές των νεογέννητων με τους ήχους τους. Σε πειράματα, οι ειδικοί διαπίστωσαν πως ο εγκέφαλος των θηλυκών που είχαν ήδη μωρά, παρουσίασε μεγάλες αλλαγές στην επεξεργασία των οσμών από τα μωρά τους, ενώ οι μητέρες που μόλις είχαν γεννήσει και θήλαζαν ήταν πιο ευαίσθητες στους ήχους των μικρών τους. Αυτές αναγνώριζαν και πιο εύκολα το κάλεσμα των μωρών όταν είχαν κάποια ανάγκη.
Σε άλλη παρόμοια έρευνα, οι επιστήμονες βρήκαν ότι μεγαλώνει το μέγεθος του εγκεφάλου στις γυναίκες που μόλις έχουν γεννήσει. Η αύξηση παρατηρείται στις εγκεφαλικές περιοχές που ελέγχουν τη συμπεριφορά και τα κίνητρα που ωθούν τις πράξεις και τις συμπεριφορές. Οι ειδικοί πιστεύουν πως αυτό οφείλεται στις ορμονικές αλλαγές που παρατηρούνται αμέσως μετά τη γέννα, όπως είναι η αύξηση των οιστρογόνων, της οκυτοκίνης και της προλακτίνης, και οι οποίες κάνουν πιο εύκολο τον ανασχηματισμό του εγκεφάλου, ως απάντηση στα ερεθίσματα τα οποία δέχονται από το μωρό τους. Οι αλλαγές αυτές παρουσιάζονται τους πρώτους τρεις με τέσσερις μήνες μετά τη γέννα και αφορούν περισσότερο τα τμήματα που σχετίζονται με την ανταμοιβή, την επεξεργασία των συναισθημάτων, την αλληλεπίδραση μεταξύ των αισθήσεων, την κρίση και τη λήψη αποφάσεων.
