Βιταμίνη D και υγεία

Η βιταμίνη D (ονομάζεται επίσης καλσιφερόλη) είναι ένα απαραίτητο θρεπτικό συστατικό που βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων του ασβεστίου και του φωσφόρου στον οργανι­σμό. Η βιταμίνη D, που έχει ζωτική σημασία για την υγεία των οστών, προλαμβάνει τη ραχίτιδα στα παιδιά και βοηθά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης στους ενήλικες. Μπορεί επίσης να διαδραματίζει κάποιο ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου, αλλά το θέμα αυτό είναι αμφιλεγόμενο.

Η βιταμίνη D είναι η μόνη βιταμίνη που μπορούν να συν­θέσουν οι άνθρωποι, αλλά χρειαζόμαστε το φως του ήλιουγια να το κάνουμε αυτό. Το προϊόντα αντιηλιακής προστασίας εμποδίζουν τη σύνθεση της βιταμίνης D και μια τουλάχιστον μελέτη έδειξε ότι η χρόνια χρήση των αντιηλιακών μειώνει τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα. Η σχέση αυτή είναι σημαντική, επειδή το 75% της βιταμί­νης D στους ανθρώπους προέρχεται από το ηλιακό φως και ελάχιστοι από μας εκτίθενται πολύ στο ηλιακό φως καθημερι­νά. Παρότι το γάλα που αγοράζουμε είναι εμπλουτισμένο με βιταμίνη D, πολλοί -αν όχι όλοι- οι ενήλικες δεν μπορούν ή δεν επιθυμούν να πίνουν γάλα, και τα άλλα γαλακτοκομικά προϊ­όντα, όπως το γιαούρτι, το τυρί και το παγωτό, συνήθως δεν είναι εμπλουτισμένα με βιταμίνη D.

Οι μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο έλλειψης βιταμίνης D, επειδή ίσως έχουν μικρότερη ικανότητα απορρόφησηςτης μέσω των εντέρων τους. Τα ψάρια -ιδιαίτερα το χέλι, η ρέγγα, το σκουμπρί και ο σολομός αποτελούν εξαίρετη πηγή βιταμίνης D και φυσικά η βιτα­μίνη D διατίθεται και σε κάψουλες. Η βιταμίνη D επηρεάζει την απορρόφηση του ασβεστίου και μια μαζική υπερβολική δόση της (400.000 IU ημερησίως για 1-4 μήνες) μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα σε βαθμό πρόκλησης ναυτίας, εμετών, αδυναμίας, πονοκεφάλων, πόνων των οστών, οστεοπόρωσης ή αποτιτανώ­σεων στην καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία.

Στην πραγματικότητα η βιταμίνη D είναι ένα σύμπλεγμα δύο βιταμινών, D2 και D3. Χημικά είναι δύο λιποδιαλυτές αλκοόλες που σχηματίζονται από την υπεριώδη ακτινοβολία (ηλιακό φως) επί των στερολών που υπάρχουν στο ανθρώπινο δέρμα. Η βιταμίνη D2 προέρχεται από την εργοστερόλη, που απαντάται σε μύκητες και ιδιαίτερα σε αυτούς του γένους Claviceps από τους οποίους και απομονώθηκε. Οι στερόλες αυτές είναι η προβιταμίνη 7-δεϋδροχοληστερόλη και η εργοστερόλη. Η υπεριώδης ακτινοβολία μετατρέπει την 7-δεϋδροχοληστερόλη σε βιταμίνη D3 και την εργοστερόλη σε βιταμίνη D2. Αφού οι δύο βιταμίνες σχηματιστούν, μία αντίδραση, που συμβαίνει στο ήπαρ, τις μετατρέπει σε ενώσεις που συμμετέχουν στη μεταβολική απόθεση του ασβεστίου.

Η αβιταμίνωση D, ασυνήθης πλέον στό δυτικό κόσμο, αλλά συχνή στον αναπτυσσόμενο κόσμο, στην Αφρική, την Ασία, και την Ν.Αμερική, προκαλεί στα παιδιά ραχίτιδα λόγω διαταραχής μεταβολισμού του ασβεστίου και του φωσφόρου, με αποτέλεσμα τα οστά να γίνονται μαλακά, ευλύγιστα και υφίστανται, λόγω μειωμένης ακαμψίας, χαρακτηριστικές παραμορφώσεις. Η διαταραχή αυτή του οργανισμού είναι ασυνήθιστη σε τροπικές περιοχές όπου οι άνθρωποι είναι εκτεθειμένοι στον ήλιο και στις αρκτικές περιοχές, όπου καταναλώνονται πολλά ψάρια.

Κύριες πηγές της βιταμίνης D