Θυρεοειδής αδένας και παθήσεις: Τι πρέπει να ξέρετε

Όλες οι λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού επηρεάζονται από τον θυρεοειδή αδένα του σώματος (μετά το πάγκρεας), o οποίος φωλιάζει στη βάση του λαιμού μας.  Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας ενδοκρινής αδένας,που ρυθμίζει τις καύσεις και το μεταβολισμό σε όλους τους ιστούς του σώματος.

Με την ευκαιρία της αυριανής Παγκόσμιας Ημέρας για τον Θυρεοειδή, η καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Θυρεοειδικής Εταιρείας Μαρία Αλεβιζάκη ενημερώνει για τα νεότερα δεδομένα στις θυρεοειδικές παθήσεις. Επίσης μπορείτε να δείτε σχετικά με τον θυρεοειδή και τη διατροφή εδώ.

Για ποια όργανα έχει μεγάλη σημασία ο θυρεοειδής αδένας;

Μέσω των δύο ορμονών τις οποίες παράγει, τη θυροξίνη (Τ4) και την τριιωδοθυρονίνη (Τ3), ρυθμίζει διάφορες σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού μας που συχνά σχετίζονται με την κατανάλωση ενέργειας στους ιστούς.

Η φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς είναι σημαντική για τη λειτουργία της καρδιάς, του γεννητικού συστήματος και του σκελετού.

Ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδος της ζωής του ανθρώπου, κατά την οποία χρειάζεται ακέραιη θυρεοειδική λειτουργία είναι η ενδομήτριος ζωή, οπότε οι ορμόνες του θυρεοειδούς παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εμβρύου και ιδιαίτερα στην ανάπτυξη του νευρικού του συστήματος και των νοητικών του λειτουργιών.

Επίσης, κρίσιμη είναι για τους ίδιους λόγους η περίοδος της κύησης για τις γυναίκες.

Οι διαταραχές του θυρεοειδούς αυξάνονται πολύ τα τελευταία χρόνια;

Οι παθήσεις του θυρεοειδούς διαγιγνώσκονται πολύ πιο συχνά τα τελευταία χρόνια σε σχέση με παλαιότερα. Δεν είναι απολύτως βέβαιο αν αυτή η αύξηση είναι πραγματική ή εάν απλώς οι παθήσεις διαγιγνώσκονται συχνότερα λόγω της ευρείας χρήσης των διαγνωστικών μεθόδων που έχουμε τώρα στη διάθεσή μας.

Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που λένε ότι ίσως η αύξηση αυτή να είναι πραγματική. Πιθανολογούνται ως αιτίες άγνωστες βλαπτικές ουσίες από το περιβάλλον, τα τρόφιμα και ενδεχομένως οι τρέχουσες συνήθειες ζωής, χωρίς όμως να έχει βρεθεί συγκεκριμένη ουσία που να ενοχοποιείται.

Ποια είναι η πιο συχνή πάθηση του θυρεοειδούς;

Είναι σύνηθες σήμερα να ανιχνεύονται στο αίμα αυτοαντισώματα έναντι των θυρεοειδικών κυττάρων (αυτοάνοσα νοσήματα).

Στις μέρες μας η πιο συχνή πάθηση του θυρεοειδούς φαίνεται να είναι η πάθηση αυτή που προκαλείται από αντισώματα και η οποία έχει επικρατήσει να ονομάζεται θυρεοειδίτιδα Χασιμότο, από το όνομα ενός ιάπωνα ιατρού ο οποίος και περιέγραψε μια μορφή της αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας.

Στην πάθηση αυτή όμως η λειτουργία του θυρεοειδούς είναι συχνά φυσιολογική και μπορεί να μη χρειάζεται καμία αγωγή.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

Οι παθήσεις του θυρεοειδούς είναι γενικά πιο συχνές στις γυναίκες. Επίσης, η επίπτωσή τους αυξάνεται με την ηλικία και ειδικά στις γυναίκες η αύξηση αυτή συμπίπτει με την εμμηνόπαυση.

Η βρογχοκήλη είναι συχνότερη σε ορισμένες περιοχές όπου λείπουν από τις τροφές το ιώδιο και το σελήνιο. Επιπλέον, σε ορισμένες χώρες όπου χρησιμοποιούνται σε ιδιαίτερη περίσσεια τροφές όπως το λάχανο παρατηρείται συχνότερα βρογχοκήλη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η κατανάλωση της τροφής αυτής βλάπτει τον θυρεοειδή.

Η πάθηση του θυρεοειδούς που προκαλείται από αντιθυρεοειδικά αντισώματα είναι πιο συχνή σε άτομα που πάσχουν από παθήσεις που προκαλούνται και αυτές από αντισώματα, όπως ορισμένες ρευματοπάθειες και ο ινσουλινοεξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης.

Πώς θα καταλάβει κάποιος ότι πάσχει;

Πολλές από τις διαταραχές του θυρεοειδούς (όπως π.χ. ο όζος) μπορεί να μένουν αδιάγνωστες για μακρό χρονικό διάστημα επειδή δεν δημιουργούν συμπτώματα.

Γι’ αυτό τις αντιλαμβανόμαστε συχνά τυχαία, με την ευκαιρία μιας άλλης διερεύνησης, όπως π.χ. για τον έλεγχο των καρωτίδων με υπερήχους ή με την ψηλάφηση.

Πολύ σπάνια ο καρκίνος του θυρεοειδούς μπορεί να εκδηλωθεί με διόγκωση λεμφαδένα στο πλάγιο του τραχήλου.

Τι νέο υπάρχει για τις παθήσεις του θυρεοειδούς;

Τα νεότερα δεδομένα για τις παθήσεις του θυρεοειδούς αφορούν κυρίως τη φυσική πορεία της αυτοάνοσης πάθησης του θυρεοειδούς, η οποία φαίνεται ότι είναι πολύ βραδεία, και την αντιμετώπιση της θυρεοειδικής οφθαλμοπάθειας με αντιοξειδωτικά φάρμακα.

Για την αντιμετώπιση ορισμένων σπάνιων μορφών του θυρεοειδικού καρκίνου, που δεν απαντούν στη θεραπεία με το ραδιενεργό ιώδιο, χρησιμοποιούνται τώρα κάποια νεότερα φάρμακα που στοχεύουν στη μοριακή διαταραχή του καρκίνου με ενθαρρυντικά μέχρι στιγμής αποτελέσματα.

Οι παθήσεις του θυρεοειδούς
Οι παθήσεις του θυρεοειδούς μπορεί να αφορούν το μέγεθος ή τη  λειτουργία του. Αυτές είναι:
Βρογχοκήλη (διόγκωση του θυρεοειδούς).
Οζοι ή οζώδης βρογχοκήλη (μικρές περιγεγραμμένες διογκώσεις μέσα στον αδένα)
Υπερθυρεοειδισμός (αυξημένη λειτουργία θυρεοειδούς)
Υποθυρεοειδισμός (ελαττωμένη λειτουργία θυρεοειδούς)
Θυρεοειδίτιδα Χασιμότο (αυτοαντισώματα στο αίμα έναντι των θυρεοειδικών κυττάρων)
Συχνότητα
– Το 50% του πληθυσμού στην ηλικία των 60 ετών έχει όζους στον θυρεοειδή
– Το 10 % των γυναικών άνω τον 60 ετών παρουσιάζει υποθυρεοειδισμό
– Οι παθήσεις του θυρεοειδούς είναι 2-10 φορές (ανάλογα με την πάθηση) πιο συχνές στις γυναίκες από τους άνδρες.
Τα συμπτώματα
Στη μεγάλη βρογχοκήλη: πιεστικά φαινόμενα στους γυρω ιστούς (οισοφάγο και τραχεία).
Στον υποθυρεοειδισμό: μικρή αύξηση του σωματικού βάρους, καταβολή, νωθρότητα, ξηρότητα του δέρματος, μυϊκή αδυναμία, δυσανεξία στο ψυχρό και δυσκοιλιότητα, καθώς και διαταραχές εμμηνορρυσίας στις γυναίκες.
Στον υπερθυρεοειδισμό: ταχυκαρδία, αρρυθμίες, δυσανεξία στη ζέστη, εφιδρώσεις, αυξημένο αριθμό κενώσεων, εκνευρισμό, απώλεια βάρους παρά την αυξημένη λήψη τροφής και μερικές φορές εξόφθαλμο.
Οι αιτίες

– Στον υποθυρεοειδισμό: αυτοαντισώματα που «καταστρέφουν» προοδευτικά τον θυρεοειδή, εξωτερική ακτινοβολία,  μειονεκτική ανάπτυξη του αδένα ή υπερβολικά συχνή επαφή με πυκνά διαλύματα ιωδίου (ιδίως σε άτομα που έχουν προδιάθεση).

– Στον υπερθυρεοειδισμό:ειδικά αντισώματα που διεγείρουν τη λειτουργία του θυρεοειδούς ή υπερβολικά συχνή επαφή με πυκνά διαλύματα ιωδίου (ιδίως σε άτομα που έχουν προδιάθεση) ή οι θερμοί όζοι του θυρεοειδούς, οι οποίοι γίνονται μερικές φορές αυτόνομοι και «τοξικοί».

-Σχεδόν όλες οι παθήσεις του θυρεοειδούς παρουσιάζουν κληρονομικότητα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό.

Ο καρκίνος

– Η επίπτωση του καρκίνουτου θυρεοειδούςείναι 10 νέες περιπτώσεις ανά 100.000 πληθυσμού το χρόνο.

– Οι όζοι του θυρεοειδούς έχουν 5-10% πιθανότητα να υποκρύπτουν κάποια κακοήθεια

Προληπτικός έλεγχος

– Υποχρεωτικά σε όσους έχουν ύποπτα συμπτώματα (δηλαδή, απώλεια ή αύξηση σωματικού βάρους, ταχυκαρδία, εύκολη κόπωση, καταβολή, οιδήματα) ή κληρονομικό ιστορικό.

–  Στην κύηση, πιθανώς σε όλες τις εγκύους.

– Σε ηλικιωμενα άτομα που παρουσιάζουν ανεξήγητες αρρυθμίες.

Οι θεραπείες

– Οι δυσλειτουργίες του θυρεοειδούς θεραπεύονται πολύ επιτυχώς με φάρμακα, αλλά μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί και χειρουργείο.

– Οι όζοι του θυρεοειδούς αν είναι πολύ μεγάλοι και δημιουργούν πίεση τοπικά στους γύρω ιστούς ή αν υποκρύπτουν κακοήθεια, πρέπει να χειρουργούνται.

– Το ίδιο ισχύει και για τη βρογχοκήλη.

– Στον καρκίνο, χειρουργική αντιμετώπιση και κατόπιν αρκετά συχνά χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου( με την οποία καταστρεφονται τα κακοηθη κυτταρα που τυχόν έχουν παραμεινει στον οργανισμό) ή και νεώτερα φάρμακα που στοχεύουν στη μοριακή διαταραχή του καρκίνου

Δείτε επίσης