Ο χειμώνας είναι η κατ’ εξοχήν εποχή των ιώσεων. Το κρύο, ιδίως το παρατεταμένο, είναι ένας από τους κυριότερους λόγους για τους οποίους αρρωσταίνουμε το χειμώνα πολύ περισσότερο απ’ ό,τι το καλοκαίρι. Και αν μία γρίπη ή ένα κρυολόγημα είναι απλώς ταλαιπωρία για τους νέους και υγιείς, μπορεί να είναι πολύ σοβαρή για τους καπνιστές, τους ανθρώπους με χρόνια νοσήματα και τους ηλικιωμένους.
Το κρύο ευνοεί την ανάπτυξη των ιών στο περιβάλλον στο οποίο ζούμε, ενώ ο περιορισμός μας σε κλειστούς χώρους ευνοεί την μετάδοσή τους από άνθρωπο σε άνθρωπο. Επιπλέον, το χειμώνα κάνουμε χειρότερη διατροφή απ’ ό,τι το καλοκαίρι, περιορίζοντας την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών που έως ένα βαθμό “θωρακίζουν” τον οργανισμό απέναντι στους ιούς. Και βέβαια, τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο, κολλάνε το ένα το άλλο και μετά μεταφέρουν τους ιούς στο σπίτι.
Ωστόσο, δεν χρειάζεται να έρθει κάποιος σε επαφή με κόσμο για να αρρωστήσει. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι γεμάτος με ανενεργά μικρόβια. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται ο μηνιγγιτιδόκοκκος, τον οποίο φέρει στο ρινοφάρυγγά του ο ένας στους τρεις ανθρώπους, και ο πνευμονιόκοκκος που υπολογίζεται ότι φέρει στους πνεύμονές του ένας στους τέσσερις ενήλικες. Αυτά τα μικρόβια ουσιαστικά λαθροβιούν στον οργανισμό, αλλά όταν βρουν τις κατάλληλες συνθήκες μπορούν να ενεργοποιηθούν από μόνα τους. Σε έναν ηλικιωμένο λ.χ. ο οποίος εκ φύσεως έχει μειωμένη αμυντική ικανότητα και επιπλέον δεν τρέφεται σωστά και ζει σε ένα παγωμένο σπίτι, είναι πιθανό να ενεργοποιηθεί ένας πνευμονιόκοκκος και ο ασθενής αυτός να βρεθεί στο νοσοκομείο με μία σοβαρή πνευμονία, που μπορεί να αποβεί μοιραία».
Οι προαναφερθέντες κίνδυνοι αυξάνονται ακόμα περισσότερο όταν κάποιος πάσχει από χρόνιο νόσημα ή είναι καπνιστής, διότι με το τσιγάρο οι άμυνες του πνεύμονα μειώνονται πολύ. Στους πάσχοντες από πνευμονολογικά προβλήματα, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), τα επίπεδα των πνευμονικών μικροβίων είναι ακόμα υψηλότερα, γι’ αυτό και κινδυνεύουν πολύ να αρρωστήσουν τον χειμώνα, ακόμα κι αν δεν έρχονται σε επαφή με άλλα άτομα. Εξαιρετικά ευάλωτοι στις λοιμώξεις είναι και όσοι μπαινοβγαίνουν στα νοσοκομεία για χρόνια νοσήματα – λ.χ. καρδιολογικά, πνευμονολογικά (άσθμα, ΧΑΠ), διαβήτη, νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική ανεπάρκεια, φλεγμονώδεις παθήσεις εντέρου.
Η κατάλληλη εποχή για εμβολιασμό
Για όλους αυτούς τους λόγους, οι διεθνείς υγειονομικές αρχές – μεταξύ των οποίων και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας – συνιστούν να γίνονται εμβολιασμοί σε όλο τον πληθυσμό που πάσχει από χρόνια νοσήματα, ανεξαρτήτως ηλικίας, αλλά πλέον και σε όσους έχουν περάσει τα 50 τους χρόνια, καθώς οι φυσικές άμυνες του οργανισμού αρχίζουν να φθίνουν από τα 50 και μετά. Είναι πολύ προτιμότερο να προλαβαίνεις μία σοβαρή λοίμωξη, παρά να την θεραπεύεις, διότι το κόστος και η ταλαιπωρία είναι υπερπολλαπλάσια σε περίπτωση νοσήσεως.
Τα δύο πιο σημαντικά εμβόλια για το χειμώνα είναι το αντιγριπικό και το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου. Το εμβόλιο της γρίπης πρέπει να το κάνουμε κάθε χρόνο, ενώ το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου – αυτό που ο πολύς κόσμος αποκαλεί “εμβόλιο της πνευμονίας” – έως πρότινος έπρεπε να γίνεται κάθε πέντε χρόνια. Προσφάτως, όμως, εγκρίθηκε νέου τύπου εμβόλιο, που προστατεύει από τους 13 συχνότερους τύπους πνευμονιόκοκκου και το οποίο πιθανώς χρειάζεται να γίνει μόνο μία φορά – είναι κάτι που θα φανεί στην πορεία.
Τα εμβόλια χρειάζονται περίπου 10-15 μέρες για να βοηθήσουν τον οργανισμό να παράξει αρκετά αντισώματα ώστε να μπορεί να παλέψει τα πάντα. Γι’ αυτό πρέπει τώρα, πριν αρχίσουν οι πολλές γρίπες και το πολύ κρύο, να γίνουν οι εμβολιασμοί.
Ωστόσο, οι ομάδες υψηλού κινδύνου που προαναφέρθηκαν (χρονίως πάσχοντες, καπνιστές, ηλικιωμένοι) χρειάζονται δύο δόσεις του εμβολίου της γρίπης, μία τώρα και μία γύρω στο Φεβρουάριο. Οι 50άρηδες δίχως άλλα νοσήματα, μπορούν να κάνουν μία δόση.
Αξίζει, πάντως, να επισημανθεί ότι το «τώρα» είναι λίγο σχετική έννοια. Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται αναλόγως των τοπικών καιρικών συνθηκών, 15 έως ένα μήνα πριν αρχίσει η βαρυχειμωνιά. Στο Νευροκόπι λ.χ. που είναι η πιο ψυχρή περιοχή της χώρας, πιθανώς έπρεπε ήδη να έχουν εμβολιαστεί οι ενήλικες, ενώ στην Κρήτη ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται Νοέμβριο.
Ας σημειωθεί, ότι τα εμβόλια αυτά καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία (συμπεριλαμβανομένου του ΕΟΠΥΥ) και δεν έχουν συμμετοχή, αφού συμπεριλαμβάνονται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού Ενηλίκων που για πρώτη φορά εξέδωσε η χώρα μας τον περασμένο Δεκέμβριο.
