Από πρόσφατη μελέτη του Ελληνικού Ιδρύματος Οστεοπόρωσης (ΕΛΙΟΣ) σε 1.300 γυναίκες από όλη την Ελλάδα ηλικίας 45-90 ετών, που βρίσκονταν σε εμμηνόπαυση και έπασχαν από οστεοπενία ή οστεοπόρωση, βρέθηκε ότι το 66% των γυναικών είχαν αυξημένο σωματικό βάρος, ενώ το 14,6% ήταν παχύσαρκες. Επίσης, στη μελέτη βρέθηκε ότι οι γυναίκες με μεικτή μορφή οστεοπόρωσης και αρθρίτιδας έχουν μεγαλύτερο σωματικό βάρος, ιδιαίτερα σε ηλικία μεγαλύτερη των 65 ετών.
Το συμπέρασμα είναι ότι η διαδεδομένη αντίληψη ότι το πάχος προστατεύει τη γυναίκα από την οστεοπόρωση μετά την εμμηνόπαυση, δεν αληθεύει. Ούτε η μέτρηση της οστικής πυκνότητας φαίνεται να προβλέπει τον κίνδυνο να εμφανίσει κάποιος οστεοπορωτικό κάταγμα στο μέλλον, όπως πιστευόταν μέχρι σήμερα.
Για τα νέα ευρήματα σχετικά με την οστεοπόρωση, μια ασθένεια που πλήττει 200 εκατομμύρια γυναίκες στον κόσμο, ενημερώνει ο ομότιμος καθηγητής Ορθοπεδικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Οστεοπόρωσης, Γιώργος Π. Λυρίτης.
Η oστεοπόρωση στην Ελλάδα
Σε πρόσφατη έκδοση του έγκυρου ιατρικού περιοδικού «Osteoporosis International» δημοσιεύονται τα αποτελέσματα της 30ετούς επιδημιολογικής μελέτης μας για τη συχνότητα των καταγμάτων του ισχίου στην Ελλάδα κατά τα έτη 1977 – 2007.
Η μέτρηση των καταγμάτων του ισχίου αποτελεί τον ασφαλέστερο τρόπο για την εκτίμηση των επιδημιολογικών τάσεων για την οστεοπόρωση. Η συχνότητα των καταγμάτων αυτών διπλασιάστηκε την περίοδο 1977 – 2007 σε άτομα 50 ετών και άνω. Μικρή μείωση παρατηρήθηκε μετά το 2002, παρότι η μελλοντική τάση δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να προβλεφθεί με ασφάλεια. Η μείωση μπορεί να αποδοθεί στην ευρεία ενημέρωση του κοινού για την έγκαιρη λήψη προληπτικών μέτρων από την πρώιμη μετεμμηνοπαυσιακή ηλικία (ειδικότερα σωστή διατροφή, άσκηση και λήψη βιταμίνης D), στην καλύτερη εκπαίδευση του ιατρικού κόσμου και στην κυκλοφορία νέων θεραπευτικών μέσων. Μείωση έχει αναφερθεί κατά την ίδια περίοδο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Οστεοπόρωση και οστεοαρθρίτιδα
Κατά μια παγιωμένη αντίληψη, η ύπαρξη της οστεοαρθρίτιδας (δηλαδή η προοδευτική εκφύλιση του αρθρικού χόνδρου και η αντιδραστική παραγωγή οστεοφύτων) αποτελεί παράγοντα αντίθετο για την πρόκληση της μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης, σε σημείο να θεωρείται ότι οι οστεοαρθριτικές μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες προστατεύονται από την οστεοπόρωση.
Από τη μελέτη του ΕΛΙΟΣ, όμως, βρέθηκε ότι στο 82,96% του συνόλου συνυπήρχε οστεοαρθρίτιδα τουλάχιστον σε μία άρθρωση. Ειδικότερα σε γυναίκες ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών το ποσοστό αυτό έφθανε το 90%.
Οι συχνότερες περιοχές του σκελετού των οστεοπορωτικών γυναικών που έπασχαν από αρθρίτιδα ήταν το γόνατο, ο αυχένας, τα χέρια και το ισχίο. Απαιτείται λοιπόν η προώθηση προγραμμάτων υγείας, που να συνδυάζουν όλα τα νοσήματα του μυοσκελετικού συστήματος.
Εκτίμηση κινδύνου κατάγματος
Η εκτίμηση της σοβαρότητας της οστεοπόρωσης βασιζόταν έως πρόσφατα αποκλειστικά στη μέτρηση της οστικής πυκνότητας. Παρά ταύτα, ο κίνδυνος εμφάνισης οστεοπορωτικού κατάγματος δεν αντιστοιχεί στη βαρύτητα της οστεοπόρωσης, όπως έχει δειχθεί από μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες (το 50% των οστεοπορωτικών καταγμάτων συμβαίνουν σε άτομα με απλή οστεοπενία).
Υπάρχει μεγάλος αριθμός γυναικών αλλά και ανδρών με οστεοπενία που θα έπρεπε να λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή, ενώ υπάρχουν πολλά άλλα άτομα που δεν έχουν κίνδυνο να πάθουν οστεοπορωτικό κάταγμα, αλλά λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή.
Για να καλυφθεί το σοβαρό αυτό διαγνωστικό κενό, έχει δημιουργηθεί από το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ένα απλό ερωτηματολόγιο που ονομάζεται FRAX (Fracture Risk assessment tool, Εργαλείο εκτίμησης του οστεοπορωτικού καταγματικού κινδύνου).
