Η ουρική αρθρίτιδα (ποδάγρα) συνδέεται με την παρουσία κρυστάλλων ουρικού οξέος στο αρθρικό υγρό μιας άρθρωσης. Η καθίζηση προκύπτει από τη μεγάλη αύξηση των επιπέδων ουρικού οξέος στο αίμα. Άρα η ουρική αρθρίτιδα (gout) είναι μια διαταραχή του μεταβολισμού του ουρικού οξέος στο σώμα που προσβάλλει τις αρθρώσεις, ιδιαίτερα εκείνη του μεγάλου δακτύλου του ποδιού γι’ αυτό λέγεται και ποδάγρα (από το πους + άγρα = παγίδα για τα πόδια). Κατά τη διάρκεια μιας οξείας κρίσης, η ουρική αρθρίτιδα είναι η πιο οδυνηρή αρθρίτιδα.
Τα αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος μπορεί να οφείλονται είτε στην υπερπαραγωγή του ουρικού οξέος από τον οργανισμό είτε, συνηθέστερα, στην αδυναμία των νεφρών να το αποβάλουν επαρκώς. Ωστόσο, το να έχει κανείς μόνο υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος δεν αρκεί για να προκληθεί ουρική αρθρίτιδα. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο. Έτσι, τα επίπεδα του ουρικού στο αίμα δεν συμβαδίζουν απόλυτα με τα επεισόδια της ουρικής αρθρίτιδας. Μπορεί να υπάρχει αρθρίτιδα και τα επίπεδα του ουρικού στο αίμα να είναι χαμηλά.
Η ουρική αρθρίτιδα προσβάλλει το 1-2% των ενηλίκων συνήθως στη μέση ηλικία. Η συχνότητα της αυξάνεται με την ηλικία. Είναι περίπου 3 φορές πιο συχνή στους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες. Πάντως υπάρχει μια συχνή σύγχυση με την ψευδοουρική αρθρίτιδα.
Ουρικό οξύ και διατροφή
Η ουρική αρθρίτιδα σχετίζεται με τη διατροφή, όπως η κατανάλωση κρέατος και σακχαρούχων ποτών που περιέχουν πολύ φρουκτόζη καθώς και η κατάχρηση αλκοόλ. Το ουρικό οξύ παράγεται όταν ο οργανισμός μεταβολίζει τις πουρίνες που αποτελούν δομικές μονάδες από τις οποίες σχηματίζεται το DNA του πυρήνα των διαφόρων κυττάρων του οργανισμού. Αυτό αποτελεί για τους ανθρώπους τελικό προϊόν και στη συνέχεια αποβάλλεται από τα νεφρά. Πουρίνες υπάρχουν σε πολλά τρόφιμα, ιδίως στα κρέατα, τις αντζούγιες, τις ρέγκες, τα σπαράγγια και τα μανιτάρια. Οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση φρουκτόζης (αναψυκτικών) συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα.
Η θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας αρχίζει με αλλαγές στον τρόπο ζωής, ώστε να περιοριστεί η κατανάλωση πουρινών. Έτσι, συνιστάται η αποφυγή κρέατος και παραγώγων κρέατος, ο περιορισμός της κατανάλωσης πουλερικών και θαλασσινών και προτίμηση σε άλλες πηγές πρωτεΐνης (όπως τα γαλακτοκομικά με λίγα λιπαρά, το τόφου, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια κ.λπ.). Το αλκοόλ πρέπει να αποφεύγεται (ή έστω να μην υπερβαίνει το ένα ποτηράκι την ημέρα), το ίδιο και τα αναψυκτικά με ζάχαρη. Οι χυμοί κερασιών και άλλων φρούτων με σκούρο χρώμα (όπως τα κόκκινα σταφύλια και τα μούρα) μπορεί να είναι προστατευτικοί και να μειώνουν τον κίνδυνο νέων κρίσεων. Τα βατόμουρα μάλλον περιέχουν κάποια ουσία που βοηθά στη μείωση του ουρικού στο αίμα και στη μείωση της φλεγμονής. Το ίδιο κάνουν και τα κεράσια (25 γραμμάρια κερασιών/ημέρα είναι η κατάλληλη δόση), για παρεμπόδιση εμφάνισης ουρικής αρθρίτιδας.
Πολύ βοηθάει επίσης η κατανάλωση άφθονου νερού (συνιστώνται 1-2 λίτρα νερό την ημέρα, συν 1-2 λίτρα από άλλα υγρά). Η καφεΐνη πρέπει να αποφεύγεται απ’ αυτούς που έχουν υπερουριχαιμία (υψηλό ουρικό οξύ στο αίμα) και ουρική αρθρίτιδα, διότι έχοντας αυτή διουρητική δράση επιτείνει την υπερουριχαιμία.
Η βιταμίνη C (κατανάλωση πολλών πορτοκαλιών) βοηθά τους νεφρούς να αποβάλλουν μεγαλύτερες ποσότητες ουρικού οξέος στα ούρα. Δόση 1-2 γραμμαρίων βιταμίνης C την ημέρα, μπορεί να θέσει την κατάσταση υπό έλεγχο.Η νιασίνη (βιταμίνη Β3) ή νικοτινικό οξύ αυξάνει τα επίπεδα του ουρικού και γι’ αυτό πρέπει να την αποφεύγουν όσοι έχουν υπερουριχαιμία.
Ουρική αρθρίτιδα και φαρμακευτική θεραπεία
Η ουρική αρθρίτιδα μπορεί να είναι πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής. Η πρωτοπαθής προκαλείται από υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα, σαν αποτέλεσμα υπερβολικής λήψης τροφών πλούσιων σε πουρίνες ή επειδή το σώμα παράγει υπερβολικό ουρικό οξύ από μόνο του, ή λόγω της αδυναμίας του σώματος να αποβάλλει το ουρικό οξύ αρκετά γρήγορα. Άτομα με οικογενειακό ιστορικό ουρικής αρθρίτιδας μπορεί να έχουν προδιάθεση για υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος.
Η δευτεροπαθής ουρική αρθρίτιδα είναι μια επιπλοκή άλλων παθήσεων, όπως είναι η νεφρική ανεπάρκεια, το μεταβολικό σύνδρομο, η λευχαιμία, η πολυκυτταραιμία, η παχυσαρκία, ο διαβήτης, η υπέρταση, η αιμολυτική αναιμία, η μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων και η χρήση συγκεκριμένων φαρμάκων όπως είναι οι κυτταροτοξικοί παράγοντες και πιθανώς τα θειαζιδικά διουρητικά. Μελέτες έχουν επιβεβαιώσει στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ της ουρικής αρθρίτιδας και της δηλητηρίασης από μόλυβδο.
Ο σκοπός της θεραπείας της ουρικής αρθρίτιδας, είναι να αντιμετωπιστούν τα συμπτώματα των οξέων κρίσεων, να προληφθούν οι οξείες κρίσεις και να μειωθεί το ουρικό οξύ στο αίμα με στόχο να αποφευχθούν οι κρίσεις της ουρικής αρθρίτιδας και οι βλάβες σε ιστούς και νεφρούς. Η βέλτιστη αγωγή για την ουρική αρθρίτιδα απαιτεί μη φαρμακευτική και φαρμακευτική θεραπεία, προσαρμοσμένη στον κάθε ασθενή ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου, τα συνοδά νοσήματα, τις πιθανές αιτίες της υπερουριχαιμίας και την κλινική εικόνα.
Η πρώτη φαρμακευτική αγωγή μετά από 40 χρόνια, που μειώνει αποτελεσματικά τα επίπεδα του ουρικού οξέος είναι η ουσία φεβουξοστάτη, η οποία μειώνει τον κίνδυνο κρίσεων, που διατρέχουν οι ασθενείς με ουρική αρθρίτιδα. Η φεβουστοτάτη μπορεί να μειώσει και να διατηρήσει χαμηλά τα επίπεδα του ουρικού οξέος, πιο αποτελεσματικά σε σύγκριση με τις υπάρχουσες θεραπείες. Επίσης, δεν χρειάζεται προσαρμογή της δόσης σε άτομα, που έχουν ήπια ή μέτρια νεφρική ανεπάρκεια ή ήπια ηπατική ανεπάρκεια. Βασικό της πλεονέκτημα είναι ακόμη ότι η θεραπεία είναι απλή με μόνο ένα δισκίο την ημέρα και ανεξάρτητα από τη λήψη τροφής.
Η φεβουστοτάτη αναστέλλει ένα ένζυμο που ονομάζεται «οξειδάση της ξανθίνης», το οποίο είναι απαραίτητο για τον σχηματισμό του ουρικού οξέος στον οργανισμό. Μειώνοντας την παραγωγή ουρικού οξέος, η φεβουξοστάτη μπορεί να μειώσει το ουρικό οξύ στο αίμα και να το διατηρήσει σε χαμηλά επίπεδα, διακόπτοντας τον σχηματισμό κρυστάλλων, γεγονός που μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα της ουρικής αρθρίτιδας.
Τι προκαλεί συνήθως την εκδήλωση ουρικής αρθρίτιδας;
Μπορεί να εμφανιστεί μετά από κάποια αρρώστια, χειρουργική επέμβαση, τραύμα ή μεταβολική διαταραχή. Οι ξαφνικές αλλαγές στη διατροφή μπορεί μερικές φορές να προκαλέσουν κρίση. Η ουρική αρθρίτιδα δείχνει να εκδηλώνεται χωρίς προφανή λόγο, αλλά σχετίζεται με τα επίπεδα του ουρικού οξέος στο αίμα.
Τι συμβαίνει σε μια κρίση ουρικής αρθρίτιδας;
Παρατηρείται μια ξαφνική εκδήλωση έντονου πόνου σε μία μόνο άρθρωση, η οποία είναι θερμή, κόκκινη και πολύ ευαίσθητη στην αφή. Η αρχική κρίση υποχωρεί συνήθως μέσα σε 10 περίπου μέρες, αλλά μπορεί να επανέλθει. Ορισμένοι άνθρωποι έχουν διαλείποντα υποτροπιάζοντα επεισόδια. Για άλλους, η ουρική αρθρίτιδα είναι χρόνια και προκαλεί σοβαρά προβλήματα.
Ο πατέρας μου εκδήλωσε ουρική αρθρίτιδα. Αυτό σημαίνει ότι θα νοσήσω και εγώ;
Όχι απαραίτητα. Η ουρική αρθρίτιδα κάποιες φορές εμφανίζεται στην ίδια οικογένεια, αλλά αν είστε άντρας και επιρρεπής στην κατανάλωση αλκοόλ, οι πιθανότητες να κληρονομήσετε την πάθηση θα είναι περισσότερες απ’ ό,τι αν είστε γυναίκα και δεν πίνετε καθόλου.
Τα φάρμακα κατά του καρκίνου και τα αντι-υπερτασικά συμβάλλουν στην εκδήλωσης της ουρικής αρθρίτιδας;
Τα φάρμακα κατά του καρκίνου προκαλούν διάσπαση των κυττάρων και απελευθέρωση των πουρινών (ενώσεων που περιέχουν άζωτο) από το DNA. Οι θειαζίδες (διουρητικά), όπως η βενδροφλουαζίδη, που χορηγούνται για την υψηλή αρτηριακή πίεση, αυξάνουν επίσης τα επίπεδα του ουρικού οξέος.
Όποιος έχει υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος εκδηλώνει ουρική αρθρίτιδα;
Όχι. Και παραδόξως, πολλοί ασθενείς που παθαίνουν οξεία κρίση ουρικής αρθρίτιδας δεν έχουν υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος. Ωστόσο, όσο πιο υψηλά είναι τα επίπεδα του ουρικού οξέος, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα κρίσης.
Πώς αυξάνονται τα επίπεδα του ουρικού οξέος;
Το μεγαλύτερο μέρος του ουρικού οξέος παράγεται στον οργανισμό ως προϊόν του μεταβολισμού, όταν διασπώνται οι πουρίνες και οι πρωτεΐνες. Το ουρικό οξύ αποβάλλεται φυσιολογικά με τα ούρα. Όταν η ισορροπία ανάμεσα στην ποσότητα που παράγεται και την ποσότητα που αποβάλλεται διαταράσσεται, τα επίπεδα του στο αίμα αρχίζουν να αυξάνονται. Όταν τα επίπεδα αυξηθούν υπερβολικά, σχηματίζονται κρύσταλλοι και σωρεύονται στα λευκοκύτταρα των αρθρώσεων και άλλων ιστών.
Ποιες από τις αρθρώσεις μου είναι πιθανόν να προσβληθούν;
Η ουρική αρθρίτιδα πλήττει συνήθως την άρθρωση στη βάση του μεγάλου δακτύλου του ποδιού. Άλλες αρθρώσεις που μπορεί να προσβληθούν είναι οι αγκώνες, τα γόνατα, οι αστράγαλοι, οι καρποί και τα χέρια.
Γιατί οι κρίσεις ουρικής αρθρίτιδας είναι τόσο οδυνηρές;
Στην ουρική αρθρίτιδα, τα υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα προκαλούν τη δημιουργία και τη συσσώρευση κρυστάλλων ουρικού οξέος στο αρθρικό υγρό και στον αρθρικό θύλακα. Οι κρύσταλλοι αυτοί είναι αιχμηροί σαν βελόνες. Σε μια κρίση ουρικής αρθρίτιδας ο πόνος μπορεί να είναι αφόρητος. Η προσβεβλημένη άρθρωση κοκκινίζει και διογκώνεται.
Οι κρύσταλλοι που προκαλούν την ουρική αρθρίτιδα προσβάλλουν και άλλα μέρη του σώματος;
Οι αιχμηροί κρύσταλλοι συσσωρεύονται και σε άλλα μέρη του σώματος – για παράδειγμα, κάτω από το δέρμα, σε σχηματισμούς που είναι γνωστοί ως τόφοι. Οι τάφοι εντοπίζονται συνήθως στους λοβούς των αυτιών, αλλά μπορούν να εμφανιστούν και αλλού. Κρύσταλλοι μπορούν επίσης να συσσωρευτούν στα νεφρά, όπου σχηματίζουν λίθους και μπορεί να προκαλέσουν νεφρική ανεπάρκεια.
Θα πρέπει να σταματήσω να τρώω κόκκινο κρέας και να καταναλώνω αλκοόλ;
Ίσως, ιδιαίτερα αν τα επίπεδα του ουρικού οξέος είναι υψηλά. Μέρος του ουρικού οξέος που συμβάλλει στην ουρική αρθρίτιδα προέρχεται από την υψηλή πρόσληψη πουρινών, που είναι βασικές αζωτούχες ενώσεις και βρίσκονται στις. φακές, τα ξερά φασόλια, τις σαρδέλες, τα οστρακοειδή και τα εντόσθια. Επομένως, αφαιρώντας αυτές τις τροφές από τη δίαιτα σας, μπορεί να διατηρήσετε τα επίπεδα του ουρικού σας οξέος χαμηλά.
Τι θεραπεία θα χρειαστώ για την ουρική αρθρίτιδα;
Διάφοροι αναλγητικοί και αντιφλεγμονώδεις παράγοντες συμβάλλουν στην αντιμετώπιση οξέων κρίσεων ουρικής αρθρίτιδας. Μακροπρόθεσμη θεραπεία γίνεται με φάρμακα που αλλάζουν τον μεταβολισμό του ουρικού οξέος. Το πιο σύνηθες φάρμακο για τον σκοπό αυτό είναι η αλλοπουρινόλη. Άλλα φάρμακα είναι η κολχικίνη και τα κορτικοστεροειδή.
.
