Το νέφος της αιθάλης (αποκαλείται και αιθαλομίχλη) με τα αιωρούμενα μικροσωματίδια που έχει σχηματιστεί πάνω από την Αθήνα και τα μεγάλα αστικά κέντρα βλάπτει την υγεία, ωστόσο χρειάζεται έρευνα για να διευκρινιστεί η σύνθεση αυτών των ρύπων και η έκταση των επιπτώσεων. Οι βασικoί ρύποι και οι επιπτώσεις τους είναι οι εξής:
Μονοξείδιο του άνθρακα (CO). Παράγεται από τις ατελείς καύσεις και είναι δηλητήριο. Είναι αέριο χωρίς οσμή, χρώμα και γεύση.
Διοξείδιο του θείου (S02). Παράγεται από την καύση ορυκτών καυσίμων που περιέχουν θείο (όπως το μαζούτ, το ντίζελ και ο άνθρακας). Πηγές του είναι η κεντρική θέρμανση και η βιομηχανία. Μειώνει τη λειτουργία των πνευμόνων και προκαλεί ερεθισμό στα μάτια.
Οξείδια του αζώτου (NOx). Πρόκειται κυρίως για το μονοξείδιο του αζώτου και το διοξείδιο του αζώτου. Το πρώτο είναι άχρωμο αέριο. Το δεύτερο είναι καφεκίτρινο αέριο με γλυκίζουσα οσμή και διεισδύει στο κατώτερο αναπνευστικό σύστημα.
Οζον (Ο3). Είναι ιδιαίτερα βλαπτικό για την υγεία και ερεθίζει μάτια, μύτη και λαιμό. Προκαλεί μόνιμη βλάβη στις αναπνευστικές διόδους.
Αιωρούμενα σωματίδια. Δεκάδες έρευνες ενοχοποιούν τα μικροσωματίδια για βλάβες στην υγεία. Ως καπνός χαρακτηρίζονται συνήθως τα αιωρούμενα στερεά και υγρά σωματίδια που έχουν μαύρο χρώμα και μέγεθος μικρότερο από 1 μm.
Τζάκια και αυτοκίνητα
«Τα αιωρούμενα μικροσωματίδια είναι διαχρονικό πρόβλημα, των οποίων η επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό είναι γνωστή. Δεν ξέρουμε όμως από κάθε πηγή τι εκπέμπεται, τη χημική σύνθεση των μικροσωματιδίων και συνεπώς την ακριβή επίπτωσή τους», λέει η καθηγήτρια Υγιεινής και Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Κλέα Κατσουγιάννη.
Για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί ότι ο μαύρος καπνός είναι τοξικός, ενώ κάποια μικροσωματίδια έχουν συσχετιστεί με καρκίνους. Ενδεικτικά αναφέρονται οι μικροσκοπικοί ρύποι που εκλύουν τα πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα – μικρότεροι και από pm2.5, οι οποίοι σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας έχουν σχετιστεί με σοβαρές παθήσεις όπως ο καρκίνος.
Παρ’ όλα αυτά παραμένει θολό το τοπίο σε ό,τι αφορά τη σύνθεση του νέφους και τις επιπτώσεις του στον ανθρώπινο οργανισμό. Σύμφωνα με την κ. Κατσουγιάννη, η ρύπανση δεν οφείλεται μόνον στα τζάκια, αλλά παραδοσιακά είναι αποτέλεσμα των ρύπων που εκπέμπονται από τα οχήματα, καθώς επίσης από την καύση που υφίστανται τα νοθευμένα καύσιμα. Στο πλαίσιο αυτό η κ. Κατσουγιάννη επιμένει ότι η κυβέρνηση οφείλει να λάβει συνολικά και αποτελεσματικά μέτρα για τη μείωση όλων των ρυπογόνων πηγών. Παραδέχεται, ωστόσο, ότι αυτό που απασχολεί την επιστημονική κοινότητα στη χώρα μας είναι ότι τα τζάκια στα νοικοκυριά αποτελούν χωνευτήρι σκουπιδιών και ξύλων (π.χ. βερνικωμένα), που δεν ενδείκνυνται για καύση.
«Η σύσταση του καπνού που δημιουργείται από την καύση παλαιών επίπλων, από χαρτιά εμποτισμένα με μελάνι και από σκουπίδια είναι σαφώς πιο επιβλαβής, καθώς οι τοξικές ουσίες που εκλύονται πιθανόν να ευθύνονται ακόμη και για καρκινογενέσεις» υπερθεματίζει ο πνευμονολόγος – διευθυντής του ΕΣΥ στην 8η κλινική του νοσοκομείου Σωτηρία, Ιωάννης Αράπης.
Οπως λέει ο κ. Αράπης, είναι ερευνητικά τεκμηριωμένο ότι τα αιωρούμενα μικροσωματίδια – παράγωγα της κίνησης οχημάτων και της καύσης ξύλου – προκαλούν παρόξυνση στις αναπνευστικές παθήσεις όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) και βρογχικό άσθμα, ενώ επιβαρύνουν σημαντικά και τους ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα.
Παρ’ όλα αυτά «είναι πρόωρο να καταλήξουμε εάν οι εισαγωγές στα νοσοκομεία οφείλονται σε λοιμώξεις ή στην επιβαρυμένη ατμόσφαιρα εξαιτίας και της διαδεδομένης χρήσης τζακιών», συμπληρώνει.
Περαιτέρω έρευνα για την αιθάλη
Στην ανάγκη για περαιτέρω έρευνα επιμένει και ο καθηγητής Καρδιολογίας Δημήτρης Κρεμαστινός. Διαφωνεί με τον όρο αιθαλομίχλη, καθώς αυτός ο όρος περιγράφει το νέφος σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι η Αγγλία και η Γαλλία, λειτουργεί ωστόσο παραπλανητικά σε ό,τι αφορά τη χώρα μας.
«Στην Ελλάδα δεν έχουμε ομίχλη, άρα η σύνθεση του νέφους είναι αιθάλη, αποτέλεσμα κυρίως των ρύπων των αυτοκινήτων αλλά και της καύσης ξύλων», επισημαίνει ο κ. Κρεμαστινός. Αυτός είναι και ο λόγος που πιστεύει ότι κρίνεται αναγκαία η διεξαγωγή μελετών που θα αφορούν τη σύνθεση του νέφους, τον χρόνο ζωής του – εάν δηλαδή λόγω των καιρικών συνθηκών παραμένει αρκετές ημέρες ή εβδομάδες στον ουρανό – αλλά και τις βλάβες που πιθανόν προκαλεί.
