Αμερικανοί επιστήμονες από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια εντόπισαν ένα μόριο που μπορεί να οδηγήσει τα καρκινικά κύτταρα σε απόπτωση (προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο), ακόμα κι αν αυτά βρίσκονται σε δύσκολα σημεία του σώματος, όπως ο εγκέφαλος. Το μόριο αποκαλείται TIC10 και ενεργοποιεί την πρωτεΐνη TRAIL (ακρωνύμιο του όρου «Tumor necrosis factor Related Apoptosis-Inducing Ligand»).
Η πρωτεΐνη TRAIL αποτελεί εδώ και καιρό στόχο για τους ερευνητές του πεδίου του καρκίνου οι οποίοι αναζητούν θεραπείες που δεν θα συνδέονται με τις παρενέργειες των συμβατικών θεραπειών.
Η πρωτεΐνη TRAIL επάγει την απόπτωση, δηλαδή προγραμματισμένο θάνατο των καρκινικών όγκων στη διάρκεια της ανοσοποιητικής παρακολούθησης – της διαδικασίας του ανοσοποιητικού συστήματος με την οποία τα κύτταρά του «περιπολούν» στον οργανισμό για να εντοπίσουν τυχόν καρκινικά κύτταρα. Η απόπτωση είναι ένας γενετικά προκαθορισμένος εσωτερικός, αυτοκαταστροφικός μηχανισμός των καρκινικών κυττάρων.
«Η ΤRAIL αποτελεί τμήμα του ανοσοποιητικού συστήματός μας: όλα τα άτομα με λειτουργικό ανοσοποιητικό σύστημα χρησιμοποιούν αυτό το μόριο ώστε να αποτρέπεται ο σχηματισμός και η εξάπλωση των όγκων. Ετσι η αύξηση των επιπέδων της πρωτεΐνης δεν θα είναι τόσο τοξική όσο η χημειοθεραπεία» ανέφερε ο Βάφικ Ελ-Ντίρι, ογκολόγος και κύριος συγγραφέας της μελέτης.
Πειράματα έδειξαν ότι το μόριο TIC10 είχε ισχυρή επίδραση ενάντια σε πολλούς και διαφορετικούς όγκους, συμπεριλαμβανομένων του μαστού, του λεμφικού συστήματος, του παχέος εντέρου και του πνεύμονα. Το φάρμακο ήταν μάλιστα ιδιαιτέρως αποτελεσματικό στο να προκαλεί κυτταρική απόπτωση στο γλοιοβλάστωμα, μια μορφή όγκου του εγκεφάλου η οποία είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί.
Ο χρόνος επιβίωσης σε ποντίκια με γλοιοβλάστωμα
Ποντίκια με γλοιοβλάστωμα τα οποία έλαβαν TIC10 και bevacizumab – ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που χρησιμοποιείται για διαφορετικούς καρκίνους, συμπεριλαμβανομένων καρκίνων του εγκεφάλου – είχαν τριπλάσιο χρόνο επιβίωσης σε σύγκριση με ποντίκια που δεν έλαβαν τη συνδυαστική θεραπεία. Πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι ο χρόνος επιβίωσής τους ήταν κατά μόλις 6% μεγαλύτερος σε σύγκριση με πειραματόζωα που έλαβαν μόνο bevacizumab.
Σύμφωνα με τον Ελ-Ντίρι, το TIC10 είναι αποτελεσματικό επειδή αποτελεί ένα μόριο πολύ πιο μικρό από τις πρωτεΐνες που έχουν δοκιμαστεί μέχρι σήμερα ως φάρμακα με βάση την TRAIL. Το συγκεκριμένο μόριο έχει την ικανότητα να διαπερνά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό (μια κυτταρική μεμβράνη που προστατεύει τον εγκέφαλο από εν δυνάμει εχθρούς αλλά την ίδια στιγμή αποτρέπει και κάποια χρήσιμα φάρμακα από το να εισέλθουν σε αυτόν). Ο ερευνητής σημείωσε ότι η ομάδα του δεν περίμενε πως το πειραματικό μόριο θα είχε τέτοια αποτελεσματικότητα ενάντια στους όγκους του εγκεφάλου. «Τα αποτελέσματα ήταν μια ευχάριστη έκπληξη» είπε.
Η πρωτεΐνη p53
Πάντως ο συγκεκριμένος μηχανισμός δεν είναι ο μόνος που πιστεύεται ότι προκαλεί τον θάνατο των καρκινικών κυττάρων. Συγκεκριμένα ερευνητές αναπτύσσουν διαφορετικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων θεραπειών με βάση την TRAIL, τα οποία δρουν ενεργοποιώντας την πρωτεΐνη p53 (μεταλλαγμένες μορφές αυτής της πρωτεΐνης εμπλέκονται σχεδόν στο 40% των περιπτώσεων καρκίνου).
Ωστόσο οι θεραπείες που αφορούν την p53 δεν είναι πάντοτε αποτελεσματικές, εξήγησε ο Ελ-Ντίρι. «Οι περισσότεροι όγκοι φέρουν δυσλειτουργική p53, οπότε για να αναπτύξει κάποιος θεραπείες για τον καρκίνο, πρέπει οι θεραπείες αυτές να είναι αποτελεσματικές σε όγκους με μεταλλαγμένη p53».
