Η άποψη ότι οι χώροι πρασίνου ελαττώνουν το στρες και την πνευματική κόπωση δεν είναι κάτι καινούργιο. Οι ειδικοί χρόνια τώρα πιστεύουν ότι οι χώροι πρασίνου δρουν ηρεμιστικά. Η ικανότητα του εγκεφάλου να διατηρείται ήρεμος περιορίζεται από τον συνεχή θόρυβο και τις απαιτήσεις της ζωής στην πόλη, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μία διαταραχή που ανεπίσημα αποκαλείται πνευματική κόπωση του εγκεφάλου.
Μία μελέτη που δημοσιεύθηκε στη «Βρετανική επιθεώρηση αθλητιατρικής» (BJSM) από επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου και το Πανεπιστήμιο Heriot-Watt υποδηλώνει ότι το αντίδοτο στην πνευματική κόπωση του εγκεφάλου μπορεί να είναι κάτι τόσο απλό όσο μία βόλτα στη φύση ή σε ένα καταπράσινο πάρκο. Μια βόλτα στη φύση ή στο πάρκο «ξυπνάει» την ήσυχη περισυλλογή και ο εγκέφαλος βρίσκει την ευκαιρία να «τακτοποιήσει» τις σκέψεις του και να μειώσει την κούρασή του.
Η θεωρία αυτή ωστόσο, αποδείχθηκε δύσκολη στην επαλήθευσή της μέσα από κλινικές μελέτες. Ασφαλώς κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι όσοι ζουν δίπλα σε δάση και πάρκα έχουν χαμηλότερη κορτιζόλη (ορμόνη του στρες) και ότι τα παιδιά με ελλειμματική προσοχή αποδίδουν καλύτερα στα νοητικά τεστ όταν κάνουν πρώτα μια βόλτα στο πάρκο. Επιπλέον, όταν εξετάστηκε στο εργαστήριο η εγκεφαλική λειτουργία εθελοντών την ώρα που κοιτούσαν φωτογραφίες από πάρκα ή από αστικά κέντρα διαπιστώθηκε πως όντως τα κύματα του εγκεφάλου ήταν πιο ήρεμα στην πρώτη περίπτωση.
Η δυσκολία ήταν να επιβεβαιωθεί η θεωρία σε ανθρώπους που θα περπατούσαν στ’ αλήθεια ανάμεσα στα δέντρα και ανάμεσα στα αυτοκίνητα.
Χώροι πρασίνου ξεκουράζουν τον εγκέφαλο
Ο σκόπελος αυτός ξεπεράστηκε χάρη στην εξέλιξη της ιατρικής τεχνολογίας και ειδικότερα στον φορητό ηλεκτροεγκεφαλογράφο (συσκευή που καταγράφει τα ηλεκτρικά κύματα στον εγκέφαλο και κάνει το γνωστό μας εγκεφαλογράφημα).
Οι ερευνητές εξόπλισαν με τέτοιες φορητές συσκευές 12 νεαρούς ενηλίκους οι οποίοι είχαν τα καλώδια του ηλεκτροεγκεφαλογράφου συνδεδεμένα στο κεφάλι τους και σε ένα σακίδιο στην πλάτη το λάπτοπ στο οποίο γίνονταν οι καταγραφές των μηνυμάτων από τον εγκέφαλό τους.
Οι νεαροί έκαναν μία βόλτα 2 χιλιομέτρων, περνώντας από τρεις περιοχές του Εδιμβούργου: από έναν ιστορικό πεζόδρομο με πανέμορφα παλιά κτίρια και λιγοστά αυτοκίνητα, από ένα πάρκο και από έναν μεγάλο εμπορικό δρόμο με πυκνή κυκλοφορία οχημάτων και σύγχρονα κτίρια.
Οι νεαροί περπατούσαν χαλαρά, ο καθένας με τον δικό του ρυθμό, αλλά μέσα σε 25 λεπτά οι περισσότεροι είχαν ολοκληρώσει τη βόλτα τους. Καθ’ όλη τη διάρκεια ο φορητός ηλεκτροεγκεφαλογράφος κατέγραφε τις αντιδράσεις του εγκεφάλου τους σε ό,τι έβλεπαν.
Οι ερευνητές συνέκριναν τις καταγραφές μεταξύ των τριών περιοχών και τα ευρήματά τους επιβεβαίωσαν ότι οι χώροι πρασίνου ξεκουράζουν τον εγκέφαλο. Οσο οι εθελοντές περπατούσαν στον μεγάλο εμπορικό δρόμο, με τον πολύ κόσμο και τα πολλά αυτοκίνητα, ο εγκέφαλός τους παρήγε έντονα εγκεφαλικά κύματα που υποδήλωναν πως βρισκόταν σε κατάσταση «συναγερμού», ενώ όταν περπατούσαν στο πάρκο ήταν πολύ πιο ήσυχος. Στον ιστορικό δρόμο η λειτουργία του βρισκόταν κάπου στην μέση.
Τα ευρήματα αυτά δεν σημαίνουν πως οι νεαροί δεν πρόσεχαν τίποτα όταν περπατούσαν στο πάρκο, έσπευσαν να διευκρινίσουν οι ερευνητές. Απλώς η προσοχή που επιδείκνυαν σε όσα έβλεπαν δινόταν χωρίς προσπάθεια – είναι αυτό που στην ψυχολογία αποκαλείται ακούσια προσοχή – με αποτέλεσμα το μυαλό τους να ηρεμεί και να ξεκουράζεται.
Βέβαια η μελέτη είναι μικρή και πιλοτική. Ωστόσο η επικεφαλής ερευνήτρια δρ Τζένι Ρόου, καθηγήτρια στο Heriot-Watt, εκτιμά ότι τα ευρήματά της είναι επαρκή για να φροντίσουμε να κάνουμε συχνά μικρά διαλείμματα και να περπατάμε λίγο στον πλησιέστερο χώρο πρασίνου. «Ο περίπατος αυτός δεν είναι αντιπαραγωγικός αλλά ωφέλιμος, διότι πιθανώς ασκεί επανορθωτική δράση στον εγκέφαλο. Καταπραΰνει την πνευματική κόπωση και βοηθάει τον εγκέφαλο να συνέλθει από το στρες».
