Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Ρόσλιν στο Εδιμβούργο της Σκωτίας, οι ίδιοι που δημιούργησαν το 1997 το πιο διάσημο πρόβατο στην ιστορία, την κλωνοποιημένη «Ντόλι», μετά από 17 χρόνια προχώρησαν πλέον σε ένα άλλο επίτευγμα, που ίσως αποδειχτεί εξίσου ορόσημο. Δημιούργησαν τον «Χοίρο 26», το πρώτο μεταλλαγμένο ζώο με μια νέα γενετική τεχνική, απλούστερη και ταχύτερη από την κλωνοποίηση.
Η νέα μέθοδος, που λέγεται «διόρθωση γονιδίων», μελλοντικά θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε άλλα ζώα, όπως πρόβατα και αγελάδες. Γι’ αυτό έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον των εμπορικών εταιριών, καθώς ανοίγει το δρόμο για περισσότερα και ανθεκτικότερα γενετικά μεταλλαγμένα ζώα, το κρέας των οποίων στην πορεία μπορεί να καταλήξει και στα πιάτα μας.
Η νέα ανακάλυψη δεν είναι σίγουρο ότι θα χαροποιήσει τους απανταχού πολέμιους των μεταλλαγμένων, αν και η νέα μέθοδος έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα: δεν χρησιμοποιεί γονίδια που ευνοούν την αντίσταση στα αντιβιοτικά, κάτι που έχει επικριθεί στο παρελθόν.
Το αρσενικό γουρουνάκι, με την ονομασία «Χοίρος 26», έχει τροποποιηθεί γενετικά με τη μικρότερη δυνατή μετάλλαξη στο DNA του, μόλις ένα «γράμμα» από τα περίπου τρία δισεκατομμύρια που περιέχει το γενετικό «αλφάβητό» του. Η εν λόγω μετάλλαξη το προστατεύει από έναν αφρικανικό ιό, ο οποίος σκοτώνει τους ευρωπαϊκούς χοίρους μέσα σε ένα μόλις 24ωρο μετά την μόλυνσή τους.
Οι ερευνητές, σύμφωνα με τις βρετανικές «Ιντιπέντεντ» και «Τέλεγκραφ», τονίζουν ότι η νέα «μινιμαλιστική» τεχνική γενετικής παρέμβασης είναι υπερβολικά ακριβής και, παράλληλα, ικανή να υπερδεκαπλασιάσει την αποτελεσματικότητα των τωρινών μεθόδων. Ο φιλόδοξος στόχος είναι η δημιουργία τροποποιημένων ζώων, που θα είναι πιο ανθεκτικά στις ζωονόσους.
Η νέα μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί σε γονιμοποιημένα ωάρια και δεν απαιτεί πολύπλοκες τεχνικές κλωνοποίησης. Ο καθηγητής Μπρους Γουάιτλο δήλωσε ότι η νέα τεχνική δημιουργεί γενετικά μεταλλαγμένα ζώα με αποδοτικότητα 10% έως 15% (σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των σχετικών προσπαθειών) έναντι κάτω του 1% για τη συνήθη μέθοδο γενετικής τροποποίησης σήμερα.
Όπως είπε, είναι τόσο αδιόρατη η σκόπιμη μετάλλαξη, που μπορεί να περάσει απαρατήρητη. «Μπορούμε να το κάνουμε χωρίς να αφήσουμε κανένα ίχνος. Εκτός και αν αφήσει κάποιος επί τούτου τα αναγκαία ίχνη, δεν υπάρχει κανένας τρόπος για να φανεί η μετάλλαξη. Θα μπορούσε να είχε συμβεί με φυσικό τρόπο». Στην πραγματικότητα, η νέα τεχνική μιμείται τη φυσική εξελικτική διαδικασία των τυχαίων μεταλλάξεων που λαμβάνουν χώρα συνεχώς σε όλους τους οργανισμούς (και στους ανθρώπους).
Ο Γουάιτλο εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι με τη νέα μέθοδο θα εκλείψει η αντίσταση των ζώων στα αντιβιοτικά, ενώ σε σημαντικό βαθμό καθίσταται πλέον περιττή η κλωνοποίηση ή η τεχνική της πυρηνικής μεταφοράς. Όμως, όπως είπε, «εμείς ως επιστήμονες αισθανόμαστε ιδιαίτερα ενθουσιασμένοι από τη νέα τεχνική, επειδή επιτρέπει πολύ ακριβείς αλλαγές, και τη θεωρούμε πολύ ισχυρή, όμως κατά πόσο η κοινή γνώμη θα δει τη νέα μέθοδο ως κάτι το διαφορετικό, αυτό αποτελεί τελείως άλλο ζήτημα».
Ο σολομός
Υπενθυμίζεται ότι η αντίσταση στα μεταλλαγμένα τρόφιμα έχει καθυστερήσει ή σταματήσει την εφαρμογή της βιοτεχνολογίας τόσο στη γεωργία όσο και στην κτηνοτροφία, ιδίως στην Ευρώπη.Το πρώτο γενετικά τροποποιημένο ζώο που μπορεί να πάρει επίσημη έγκριση (από τη Ρυθμιστική Αρχή Φαρμάκων και Τροφίμων των ΗΠΑ, την FDA) για κατανάλωση από τους ανθρώπους είναι πιθανό ότι θα είναι ο μεταλλαγμένος ατλαντικός σολομός της αμερικανικής εταιρίας Aquabounty Technologies, ο οποίος έχει ένα πρόσθετο γονίδιο, ώστε να αναπτύσσεται ταχύτερα όλο τον χρόνο και έτσι η υδατοκαλλιέργειά του να έχει μεγαλύτερη αποδοτικότητα.
Ήδη η FDA έχει ανακοινώσει προκαταρκτικά ότι ο εν λόγω σολομός δεν φαίνεται να αποτελεί κίνδυνο για την υγεία ή το περιβάλλον, ενώ η τελική απόφασή της θα εκδοθεί εντός του 2013. Αν όντως δοθεί αυτή η άδεια, άλλες 40 έως 50 αιτήσεις για μεταλλαγμένους οργανισμούς περιμένουν στη σειρά για να εγκριθούν.
Για παράδειγμα, οι επιστήμονες του βρετανικού Ινστιτούτου Ρόσλιν, πέρα από τον «Χοίρο 26», έχουν ήδη, με επικεφαλής την καθηγήτρια Έλεν Σανγκ, δημιουργήσει μεταλλαγμένα κοτόπουλα που έχουν μερική ανοσία στους ιούς της γρίπης, οι οποίοι συνιστούν ένα τεράστιο πρόβλημα για την πτηνοτροφία. Τα γενετικά τροποποιημένα κοτόπουλα μολύνονται με τους ιούς, αλλά δεν τους μεταδίδουν. Οι ερευνητές, όπως είπε η Σανγκ, ευελπιστούν ότι τελικά θα καταστήσουν τα κοτόπουλα απολύτως ανθεκτικά απέναντι σε όλα τα στελέχη της γρίπης, ενώ μελλοντικά η ίδια προστασία θα μπορούσε να επεκταθεί και στους μεταλλαγμένους χοίρους.
