Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι η γυμναστική μπορεί να επηρεάσει τη δομή του εγκεφάλου προκαλώντας τη δημιουργία νέων εγκεφαλικών κυττάρων. Τώρα μα νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Journal Of Comparative Neurology, διαπίστωσε ότι η σωματική αδράνεια έχει δυσμενή επίδραση στον εγκέφαλο επηρεάζοντας σημαντικά το σχήμα ορισμένων νευρώνων.
Η νέα μελέτη έγινε σε αρουραίους αλλά πιστεύεται ότι ισχύει και στους ανθρώπους. Η καθιστική ζωή αλλάζει ορισμένες δομές του εγκεφάλου με τρόπο που επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργία της καρδιάς. Το εύρημα αυτό μπορεί, εν μέρει, να εξηγεί γιατί η έλλειψη άσκησης βλάπτει την υγεία.
Πλαστικός εγκέφαλος
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι περισσότεροι επιστήμονες πίστευαν ότι η δομή του εγκεφάλου αποκτά την τελική μορφή της λίγο μετά την ενηλικίωση και ότι δεν είναι δυνατόν να δημιουργηθούν νέα εγκεφαλικά κύτταρα. Στη συνέχεια, μελέτες που έγιναν από τους νευροβιολόγους έδειξαν ότι ο εγκέφαλος διατηρεί την πλαστικότητά του (την ικανότητά του να αναδιαμορφώνεται) μέχρι το τέλος της ζωής μας.
Η άσκηση είναι γνωστό ότι παίζει ρόλο στην αναδιαμόρφωση του εγκεφάλου προς το καλύτερο. Για παράδειγμα, οι επιστήμονες έχουν βρει ότι οι συχνές επισκέψεις στο γυμναστήριο μπορούν να ακονίσουν το μυαλό, εκτός του ότι βελτιώνουν τα επίπεδα φυσικής κατάστασης του σώματος. Η αερόβια γυμναστική οδηγεί στην ανάπτυξη νέων κυττάρων στην περιοχή του εγκεφάλου που ενισχύει τη μνήμη. Δεν είναι σαφές γιατί η αερόβια άσκηση ενεργοποιεί την ανάπτυξη της φαιάς ουσίας (γνωστή ως νευρογένεση). Η αιτία μπορεί να είναι η αυξημένη ροή του αίματος στον εγκέφαλο ή τα υψηλότερα επίπεδα ορμονών που απελευθερώνονται κατά την άσκηση.
Μέχρι τώρα όμως παρέμενε άγνωστο εάν η καθιστική ζωή μπορεί να επηρεάσει τη δομή του εγκεφάλου και με ποιον τρόπο. Ετσι, επιστήμονες από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Wayne State των ΗΠΑ αποφάσισαν να μελετήσουν δύο ομάδες αρουραίων, μια που θα έκανε καθιστική ζωή και μια άλλη που θα ασκούνταν.
Οι καθιστικοί αρουραίοι αφέθηκαν σε κλουβιά δίχως τροχούς, με αποτέλεσμα να μην έχουν λόγο να τρέξουν και να περνούσαν σχεδόν ολόκληρη την ημέρα ακίνητοι. Οι δραστήριοι αρουραίοι αφέθηκαν να τρέχουν ελεύθερα μέσα σε κλουβιά με κυλιόμενους τροχούς και καθώς λατρεύουν το τρέξιμο, κάλυπταν σχεδόν 5 χιλιόμετρα την ημέρα πάνω σε τροχούς επί τρεις ώρες κάθε μέρα.
Ύστερα από 3 μήνες καθιστικής ζωής ή τρεξίματος έγινε στα ζώα έγχυση μιας σκιαγραφικής ουσίας και υποβλήθηκαν σε προηγμένες ψηφιακές τομογραφίες, που βοήθησαν τους ερευνητές να δημιουργήσουν ανασυνδυασμένες εικόνες του εγκεφάλου τους και να αναζητήσουν τυχόν διαφορές.
Καθιστική ζωή και υπέρταση
Οπως γράφουν οι ειδικοί, εστίασαν την έρευνά τους στον επονομαζόμενο ρυγχοειδή πυρήνα της προσθιοπλάγιας περιοχής του προμήκους μυελού (RVLM). Πρόκειται για μία μικρή περιοχή του εγκεφάλου που ρυθμίζει την αναπνοή και άλλες βασικές λειτουργίες. Επίσης, ελέγχει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα το οποίο ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση του αίματος, επηρεάζοντας τη συσταλτικότητα των αγγείων. Ενα καλά ρυθμισμένο συμπαθητικό νευρικό σύστημα σημαίνει καλή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, διότι με την κατάλληλη συστολή και διαστολή των αγγείων το αίμα να ρέει με χαμηλή πίεση στις αρτηρίες.
Ο ρυγχοειδής πυρήνας των ζώων που έτρεχαν ήταν σε άριστη κατάσταση, γεγονός που υποδηλώνει ότι ρύθμιζε πολύ καλά αυτές τις λειτουργίες. Εκείνος όμως των ζώων που είχαν περάσει τρεις μήνες χωρίς τρέξιμο είχε εμφανείς διαφορές. Πολλά από τα κύτταρά του είχαν αποκτήσει νέους κλάδους οι οποίοι συνδέουν τα νευρικά κύτταρα μεταξύ τους, αλλά όταν είναι περισσότεροι από το φυσιολογικό απορυθμίζουν τη δομή του εγκεφάλου και τις λειτουργίες του. Όταν, για παράδειγμα, τα αιμοφόρα αγγεία συστέλλονται πάρα πολύ, αυτό οδηγεί σε υψηλή πίεση του αίματος και βλάβη στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Πρόκειται για ένα σημαντικό εύρημα διότι αποκαλύπτει έναν μηχανισμό μέσω του οποίου η καθιστική ζωή ανοίγει τον δρόμο στην καρδιοπάθεια, δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Πάτρικ Μίλερ, αναπληρωτής καθηγητής Φυσιολογίας στο Wayne State. Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι η καθιστική ζωή αλλοιώνει τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Η μελέτη θεωρείται ότι πιθανότατα αφορά και τον άνθρωπο ο οποίος διαθέτει παρόμοια περιοχή του εγκεφάλου, η οποία λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως στους αρουραίους.
