Αν χρειάζεται να βελτιώσετε την όραση σας, είτε πρόκειται για να δείτε καθαρά σε απόσταση είτε να διαβάσετε ψιλά γράμματα, έχετε πολλές επιλογές. Αυτές είναι μία ποικιλία γυαλιών και φακών επαφής και σε μερικές περιπτώσεις εγχείρηση, για να αλλάξει η καμπυλότητα του κερατοειδούς σας. Εσείς και ο γιατρός σας μπορείτε να αποφασίσετε ποια επιλογή είναι κατάλληλη για σας. Αν αθλείστε ή είστε πολύ δραστήριος και δε σας αρέσει καθόλου η αίσθηση ή η εμφάνιση των γυαλιών, μπορεί να προτιμήσετε φακούς επαφής ή την πιο μόνιμη λύση της εγχείρησης.
Πολλά προβλήματα όρασης αντιμετωπίζονται με φακούς που αντισταθμίζουν τις ανωμαλίες στο σχήμα του ματιού, στην καμπυλότητα του κερατοειδούς ή του φακού σας. Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι διορθωτικών φακών:
• Οι κοίλοι φακοί είναι πιο λεπτοί στη μέση από ό,τι στις άκρες τους. Διορθώνουν τη μυωπία.
• Οι κυρτοί φακοί είναι πιο χοντροί στη μέση από ό,τι στις άκρες, όπως ακριβώς και ένας μεγεθυντικός φακός. Αυτοί οι φακοί διορθώνουν την υπερμετρωπία και χρησιμοποιούνται συχνά στα γυαλιά διαβάσματος.
• Οι κυλινδρικοί φακοί καμπυλώνουν περισσότερο προς τη μία πλευρά από ό,τι στην άλλη, για να διορθώσουν τον αστιγματισμό.
Αν μετά από την οφθαλμολογική εξέταση ο γιατρός σας αποφασίσει ότι χρειάζεστε διορθωτικούς φακούς, θα σας γράψει μία συνταγή. Σημειώνει τη διαθλαστική δύναμη που χρειάζεται ο κάθε φακός, για να διορθώσει το συγκεκριμένο πρόβλημα της όρασης σας. Τα νούμερα της συνταγής καθορίζουν το σχήμα και το πάχος των φακών σας. Όσο πιο μεγάλα είναι τα νούμερα της συνταγής, τόσο πιο ισχυροί είναι οι φακοί, που σημαίνει ότι όσο περισσότερο φως χρειάζεται να διαθλαστεί, τόσο πιο χοντρός είναι ο φακός.
Γυαλιά. Τα γυαλιά είναι διαθέσιμα σε πολλά σχέδια σκελετών και φακών. Μπορείτε επίσης να τα αγοράσετε από διάφορα μέρη, όπως το ιατρείο του οφθαλμίατρου, τα καταστήματα οπτικών και τα πολυκαταστήματα.
Υλικό φακού. Οι φακοί των γυαλιών μπορούν να κατασκευαστούν από γυαλί ή πλαστικό. Οι φακοί από γυαλί είναι πιο ανθεκτικοί στις γρατσουνιές από τους πλαστικούς, έχουν όμως το διπλάσιο βάρος. Ένα άλλο μειονέκτημα των γυάλινων φακών είναι ότι είναι πιο πιθανό να σπάσουν ή να κτυπηθούν, αν και το γυάλινο υλικό των φακών καλύπτει ορισμένες προδιαγραφές που καθορίζονται από τους αρμόδιους οργανισμούς.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι πλαστικών φακών:
• Πλαστικοί φακοί με υψηλή περιεκτικότητα ρητίνης. Αυτοί οι πλαστικοί φακοί είναι λίγο πιο χοντροί από τους φακούς από γυαλί, αλλά ζυγίζουν περίπου το μισό. Γρατσουνίζονται εύκολα και για το λόγο αυτό κάποιοι κατασκευαστές τους βάζουν μία ειδική επίστρωση, για να αντέχουν στις γρατσουνιές.
• Πλαστικοί φακοί υψηλού δείκτη. Αυτοί οι φακοί είναι πιο ελαφροί και πιο λεπτοί από τους πλαστικούς φακούς υψηλής ρητίνης. Αυτό κάνει αυτούς τους πολύ ελαφρούς φακούς ιδανικούς για μεγάλες διορθώσεις. Δυστυχώς κοστίζουν αρκετά περισσότερο από τους πλαστικούς με υψηλή περιεκτικότητα ρητίνης. Συνήθως έχουν επίστρωση για αντοχή στις γρατσουνιές και για υπεριώδη προστασία.
Φακοί από πολυκαρβονικό πλαστικό. Αυτοί είναι οι πιο ανθεκτικοί φακοί που υπάρχουν, κάτι που τους καθιστά ιδανικούς για τα δραστήρια παιδιά, για χρήση σε γυαλιά ασφαλείας και γυαλιά αθλητών. Αν και δεν είναι τόσο ελαφροί, όσο οι φακοί υψηλού δείκτη, είναι πιο ελαφροί από αυτούς της υψηλής περιεκτικότητας ρητίνης. Συνήθως έχουν επίστρωση αντοχής στις γρατσουνιές και προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Κοίλοι και κυρτοί φακοί
Ένας κοίλος φακός διορθώνει τη μυωπία. Η διακεκομμένη γραμμή δείχνει το σημείο εστίασης χωρίς τη χρήση του διορθωτικού φακού. Ένας κυρτός φακός διορθώνει την υπερμετρωπία και χρησιμοποιείται συχνά στα γυαλιά διαβάσματος. Η διακεκομμένη γραμμή δείχνει το σημείο εστίασης χωρίς τη χρήση του διορθωτικού φακού.
Επιστρώσεις φακών
Οι φακοί μπορεί να έχουν επιστρώσεις, για να προσφέρουν:
• Προστασία από γρατσουνιές. Μία διάφανη σκληρή επίστρωση εφαρμόζεται στους φακούς, για να τους κάνει πιο ανθεκτικούς στις γρατσουνιές. Αν αγοράσετε φακούς υψηλής περιεκτικότητας ρητίνης, καλό θα είναι να δώσετε τα επιπλέον χρήματα για αυτή την επίστρωση. Οι πλαστικοί φακοί διαφορετικού τύπου ήδη τη διαθέτουν. Ζητήστε επίστρωση και στις δύο πλευρές του φακού, γιατί μπορεί να τον γρατσουνίσετε κατά λάθος, όταν τον καθαρίζετε. Να είστε προσεκτικοί με τη θέση που φυλάσσετε τα γυαλιά σας, γιατί αυτή η επίστρωση μπορεί να ραγίσει και να ξεφλουδίσει σε μεγάλες θερμοκρασίες.
• Προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV). Οι υπεριώδεις ακτίνες μπορεί να συμβάλουν σε διάφορες ασθένειες του ματιού που σχετίζονται με την ηλικία, όπως ο καταρράκτης και η εκφυλιστική νόσος της ωχράς κηλίδας. Όταν βρίσκεστε έξω, είναι καλό να φοράτε γυαλιά που φιλτράρουν 100% και τις υπεριώδεις ακτίνες A (UVA) και τις υπεριώδεις ακτίνες Β (UVB). Οι πλαστικοί φακοί υψηλού δείκτη και οι πολυκαρβονικοί διαθέτουν αυτή την προστασία.
• Επίστρωση κατά των αντανακλάσεων. Οι αντανακλάσεις και οι γυαλάδες μπορεί να σας δυσκολεύουν στην οδήγηση, ιδιαίτερα τη νύχτα. Η επίστρωση κατά των αντανακλάσεων (AR) βοηθάει να σταματάει το φως που αντανακλάται από επιφάνειες, όπως από τα πεζοδρόμια, το νερό, το χιόνι και το γυαλί. Αυτό είναι ιδιαίτερα ωφέλιμο, όταν έχετε μεγάλους φακούς πού αυξάνουν τις γυαλάδες. Η επίστρωση κατά των αντανακλάσεων έχει μερικά μειονεκτήματα. Η χημική σύσταση της δυσκολεύει την καθαριότητα τους. Το συχνό και έντονο καθάρισμα μπορεί να βγάλει την επίστρωση. Δοκιμάστε να τα σκουπίζετε προσεκτικά με ένα πανί χωρίς ίνες, βρεγμένο με νερό ή ειδικό καθαριστικό φακών. Επιπλέον, η επίστρωση για τις γρατσουνιές εφαρμόζεται συνήθως πριν την επίστρωση κατά των αντανακλάσεων εκθέτοντας έτσι την επίστρωση κατά των αντανακλάσεων σε γρατσουνιές.
Επεξεργασία των φακών
Ένας τελευταίος παράγοντας στην επιλογή των φακών είναι αν θέλετε κάποια ιδιαίτερη επεξεργασία:
• Φωτοχρωμικοί φακοί. Οι φωτοχρωμικοί φακοί είναι χημικά επεξεργασμένοι, ώστε να σκουραίνουν με το απευθείας ηλιακό φως και να καθαρίζουν στο χαμηλότερο φωτισμό. Ωστόσο, δε θα σκουρύνουν, όταν οδηγείτε, εκτός και αν ο ήλιος κτυπάει κατευθείαν στο πρόσωπο σας. Έτσι μπορεί να χρειαστείτε άλλα γυαλιά ηλίου ή πρόσθετους φακούς ηλίου για την οδήγηση. Επίσης αυτή η επεξεργασία δε δουλεύει τόσο καλά στους πλαστικούς φακούς, όσο στους γυάλινους.
• Φιμέ. Σε αντίθεση με τους φωτοχρωμικούς φακούς που ανταποκρίνονται σε διαφορετικά επίπεδα φωτεινότητας, οι φιμέ φακοί έχουν την ίδια απόχρωση σε όλα τα επίπεδα φωτός. Η προσθήκη χρώματος στα γυαλιά σας μπορεί να βοηθήσει, αν είστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι στο φως και θέλετε να χρησιμοποιείτε τα γυαλιά σας και ως γυαλιά ηλίου. Μπορείτε να διαλέξετε σχεδόν οποιαδήποτε απόχρωση. Τα γυαλιά ηλίου είναι συχνά γκρι ή καφέ. Η κίτρινη απόχρωση εμποδίζει το μπλε φως να εισχωρήσει στους φακούς και μπορεί να κάνει τα αντικείμενα να φαίνονται καλύτερα.
• Επεξεργασία στις άκρες. Αν έχετε μεγάλη μυωπία, οι άκρες των φακών σας θα είναι χοντρές και δε θα φαίνονται ωραία. Επίσης, προσθέτουν αχρείαστο βάρος στα γυαλιά σας, ειδικότερα αν έχετε επιλέξει μεγάλο σκελετό. Ένας καλός οπτικός μπορεί να τροχίσει τις άκρες, ώστε να ταιριάξουν με το σκελετό.
Διπλοεστιακοί και τριπλοεστιακοί φακοί
Πολλοί άνθρωποι χρειάζονται γυαλιά για ένα μόνο πρόβλημα όρασης, για να διορθώσουν τη μυωπία ή την υπερμετρωπία ή τον αστιγματισμό. Μερικοί χρειάζονται πολυεστιακούς φακούς, οι οποίοι είναι 2 ή 3 φακοί συνδυασμένοι σε ένα.
Αν έχετε μυωπία, υπερμετρωπία ή μεγάλο αστιγματισμό, οι πιθανότητες είναι, όταν φτάσετε στην ηλικία των 40, να χρειαστείτε διπλοεστιακούς και τελικά τριπλοεστιακούς φακούς.
Στους διπλοεστιακούς φακούς το πάνω μέρος χρησιμοποιείται, για να βλέπετε μακριά, και το κάτω για διάβασμα. Οι τριπλοεστιακοί προσθέτουν μία τρίτη διόρθωση, για να σας βοηθούν να βλέπετε αντικείμενα σε μεσαία απόσταση, όπως είναι μία οθόνη υπολογιστή, προϊόντα στα ράφια του σούπερ μάρκετ ή βιβλία στο ράφι μίας βιβλιοθήκης.
Υπάρχουν αρκετά συνηθισμένα σχέδια για πολυεστιακούς φακούς:
• Ημικύκλιο με επίπεδη κορυφή. Στους διπλοεστιακούς και στους τριπλοεστιακούς φακούς το μέρος του φακού για το διάβασμα ή την κοντινή όραση εμφανίζεται σαν ένα καθαρά σχηματισμένο ημικύκλιο στο κάτω μέρος κάθε φακού. Η γραμμή που διαχωρίζει την κοντινή διόρθωση από τον υπόλοιπο φακό μπορεί να γυαλιστεί, ώστε να μην καταλαβαίνουν οι άλλοι ότι φοράτε πολυεστιακά γυαλιά. Όμως η όραση σας θα παραμορφώνεται στη μικρή περιοχή που η μία διορθωτική δύναμη ενώνεται με την άλλη.
• Εκλεπτυσμένο στιλ. Αντί να έχουμε ημικύκλιο στο κάτω μέρος του φακού, η γραμμή που διαχωρίζει τις διορθωτικές δυνάμεις τέμνει όλο το φακό. Αυτό το είδος φακού σάς δίνει το ευρύτερο δυνατό οπτικό πεδίο για κοντινή όραση και χρησιμοποιείται συχνά σε τριπλοεστιακούς φακούς.
• Προοδευτικό. Ένας προοδευτικός φακός δεν έχει διαχωριστικές γραμμές. Η τριπλοεστιακή διόρθωση είναι χτισμένη μέσα στο φακό και οι συνταγές αλλάζουν ομαλά, καθώς τα μάτια σας κινούνται από τα πάνω προς τα κάτω.
Διπλοεστιακοί φακοί (Α). Όπως υποδεικνύει το όνομα το διπλοεστιακό σχέδιο συνδυάζει δύο εστιακές διορθώσεις σε ένα φακό. Το πάνω μέρος του φακού διορθώνει τη μακρινή σας όραση, ενώ το κάτω μέρος (γκρι) σας επιτρέπει να διαβάσετε και να δείτε αντικείμενα καθαρά σε απόσταση περίπου 35 εκ. Τριπλοεστικοί φακοί (Β). Ο τριπλοεστιακός φακός προσθέτει μία τρίτη διόρθωση για τη μεσαία εστίαση ανάμεσα στις δύο άλλες. Η πρόσθετη διόρθωση σας βοηθάει να εστιάσετε καθαρά σε αντικείμενα που βρίσκονται 70 με 120 πόντους μακριά, όπως είναι η οθόνη ενός υπολογιστή πάνω σε ένα γραφείο, τα αντικείμενα στα ράφια ενός σούπερ μάρκετ ή βιβλία στο ράφι μιας βιβλιοθήκης. Προοδευτικός φακός (Γ). Ένας προοδευτικός φακός δεν έχει διαχωριστικές γραμμές. Αντί αυτού οι εστιακές διορθώσεις αλλάζουν ομαλά, καθώς τα μάτια σας κινούνται από πάνω προς τα κάτω. Αυτό σημαίνει ότι μία τριπλοεστική ή μεσαία διόρθωση είναι ενσωματωμένη μέσα στο φακό.
Αν χρειάζεστε διπλοεστιακή διόρθωση, για πρώτη φορά πολλοί οφθαλμίατροι συνιστούν να δοκιμάσετε τους προοδευτικούς φακούς, για να αποφύγετε τις ενοχλητικές γραμμές που διαχωρίζουν τα διάφορα τμήματα. Ένα μειονέκτημα του προοδευτικού φακού είναι ότι μπορεί να υπάρχει κάποια παραμόρφωση κατά μήκος του κατω τμήματος, κοντά στο σημείο διαβάσματος.
Χρειάζεται εξάσκηση, για να συνηθίσετε τους διπλοεστιακούς και τριπλοεστιακούς φακούς. Βεβαιωθείτε ότι ο σκελετός των γυαλιών έχει προσαρμοστεί σωστά, για να ταιριάζει στο κεφάλι σας. Καθώς κουνάτε το κεφάλι σας πάνω και κάτω, η όραση σας θα πρέπει να κινείται ομαλά από το ένα τμήμα του φακού στο άλλο και στα δύο μάτια ακριβώς την ίδια στιγμή.
