Η λύσσα παραμένει ακόμα μια απειλή για τον άνθρωπο. Προκαλείται από έναν ιό που ανήκει στην οικογένεια rhabdoviridae.
Ο ιός εκκρίνεται στο σάλιο των άρρωστων ζώων και μεταδίδεται κυρίως μέσω του δήγματος (δαγκώματος) λυσσασμένου ζώου. Παγκοσμίως, περισσότεροι από 59.000 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο από λύσσα, κυρίως στην Αφρική και την Ασία. Οι περισσότεροι θάνατοι στον κόσμο (το 35% του συνόλου) καταγράφονται στην Ινδία.
Υπάρχουν δυο μέσα για την αντιμετώπιση της λύσσας: η πρόληψη και η θανάτωση των λυσσασμένων ζώων. Η πρόληψη της νόσου σε άτομα που ήρθαν σε άμεση επαφή με ζώο βασίζεται στην άμεση χορήγηση της απαραίτητης αγωγής που είναι ο αντιλυσσικός ορός και το αντιλυσσικό εμβόλιο.
Πολλά άγρια ζώα μπορεί να είναι φορείς λύσσας, το ίδιο όμως μπορεί να ισχύει και για το συνήθως φιλικό σκυλάκι του διπλανού σπιτιού, ειδικά αν έρχεται σε επαφή με άγρια ζώα και δεν έχει εμβολιαστεί για λύσσα.
Σκύλοι και γάτες μπορεί να είναι μολυσμένοι καθώς και πολλές νυχτερίδες, κουνάβια και αλεπούδες. Τα τρωκτικά δεν έχουν πολλές πιθανότητες να είναι μολυσμένα.
Η λύσσα είναι πολύ σοβαρή ασθένεια γιατί σχεδόν πάντα είναι θανατηφόρος. Ο θάνατος έχει αιτία την καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια και παράλυση και επέρχεται συνήθως μέσα σε 7 με 25 ημέρες αφότου εμφανιστούν τα συμπτώματα. Τα παιδιά βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο, καθώς με τα παιχνίδια και την περιέργειά τους έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να δαγκωθούν από ζώο.
Μετάδοση
Η λύσσα μπορεί να προκληθεί από έναν ιό που προσβάλλει τον εγκέφαλο. Συνήθως μεταδίδεται στον άνθρωπο με το σάλιο από κάποιο προσβεβλημένο ζώο. Εντούτοις, ο ιός δε μεταδίδεται απαραίτητα με δάγκωμα. Ακόμα και το γλείψιμο από μολυσμένο ζώο μπορεί να μεταδώσει τη νόσο, αν το σάλιο του έρθει σε επαφή με μια γρατσουνιά ή πληγή στο χέρι σας, στο βραχίονα ή στο πόδι σας. Έμμεση επαφή μπορεί επίσης να επιφέρει λύσσα. Αν το ζώο ακουμπήσει τα σεντόνια του κρεβατιού σας, ο ιός μπορεί να φωλιάσει εκεί.
Ο ιός της λύσσας έχει περίοδο επώασης από 3 έως 7 εβδομάδες, αν και αυτή μπορεί να διαρκέσει και πολύ περισσότερο, μέχρι και δύο χρόνια. Αν πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε εκτεθεί σε λύσσα, συμβουλευθείτε αμέσως το γιατρό σας.
Αν σας δαγκώσει σκύλος, γάτα ή ζώο φάρμας, θα πρέπει να πιαστεί το ζώο, να κλειστεί σε κλουβί και να παρακολουθηθεί από κτηνίατρο επί μία εβδομάδα έως 10 ημέρες. Αν σας δαγκώσει άγριο ζώο, το ζώο θα πρέπει να σκοτωθεί, αν είναι δυνατό, και να εξεταστεί ο εγκέφαλος για λύσσα. Άγρια ρακούν, κουνάβια, νυχτερίδες, κογιότ, λύκοι και αλεπούδες θεωρείται γενικά ότι έχουν λύσσα.
Αν ξυπνήσετε και βρείτε μία νυχτερίδα στο δωμάτιο σας ή στο δωμάτιο του παιδιού σας και δεν μπορείτε να είστε σίγουροι ότι δεν υπήρχε επαφή, σκοτώστε τη νυχτερίδα και μιλήστε με το γιατρό σας, για να εξεταστεί για λύσσα. Αν η νυχτερίδα δραπετεύσει, είναι προτιμότερο να θεωρήσετε ότι υπήρξε επαφή και να αρχίσετε θεραπεία.
Τα συμπτώματα στον άνθρωπο
Συχνά το πρώτο σύμπτωμα της λύσσας είναι μία αίσθηση μυρμηγκιάσματος στο σημείο του δαγκώματος από το ζώο. Το δέρμα στην περιοχή παρουσιάζει συνήθως μεγάλη ευαισθησία. Καθώς ο ιός εξαπλώνεται, μπορεί να εμφανιστούν αφροί στο στόμα ως συνέπεια υπερβολικής ποσότητας σάλιου που δεν μπορεί να καταποθεί.
Ανεξέλεγκτη ευερεθιστότητα και σύγχυση μπορεί να ακολουθήσουν, που εναλλάσσονται με περιόδους ηρεμίας. Σπασμοί και παράλυση, που οδηγούν σχεδόν αναπόφευκτα στο θάνατο, θα προκληθούν, αν δεν αντιμετωπιστεί ο ιός της λύσσας. Στα προχωρημένα στάδια ο ιός βρίσκεται στο σάλιο του ατόμου και μπορεί να μολύνει και άλλους.
Σημεία και συμπτώματα
- Πόνος και μετά αιμωδία (γαργάλημα) στο σημείο του δαγκώματος από ζώο.
- Ευαισθησία στο δέρμα.
- Υπερβολική σιελόρροια.
- Ανικανότητα κατάποσης υγρών.
- Οργή εναλλασσόμενη με ηρεμία.
- Σπασμοί και παράλυση που οδηγούν στο θάνατο.
Τα συμπτώματα στον σκύλο είναι αλλαγή συμπεριφοράς, νευρικότητα, ευαιρεθιστότητα, άφθονη σιελόρροια, έντονος ερεθισμός στο σημείο δαγκώματος, έντονη επιθετικότητα ή κατάπτωση, αλλοίωση φωνής (γάβγισμα), σπασμοί, παράλυση, θάνατος. Το ζώο έχει άφθονους αφρούς και ορισμένες φορές αρνιέται το νερό. Η διάγνωση στα ζώα γίνεται αρχικά από την κλινική εικόνα, αλλά επιβεβαιώνεται μόνο με εργαστηριακή απομόνωση του ιού της λύσσας από τον εγκέφαλο των μολυσμένων ζώων.
Θεραπεία
Το συντομότερο δυνατό μετά το δάγκωμα πρέπει να πραγματοποιείται εκτενές πλύσιμο της πληγής με σαπούνι και νερό από το γιατρό σας και στη συνέχεια τρίψιμο με αντισηπτικά. Όσο σοβαρότερα είναι τα τραύματα και πλησιέστερα προς το κεφάλι, π.χ. πρόσωπο, τόσο γρηγορότερα πρέπει να απευθυνθείτε στο λυσσιατρείο ή τις κατά τόπους Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας. Εκεί θα καθοδηγηθείτε για την αντιμετώπιση του τραύματος και για τις αναγκαίες παρεμβάσεις, π.χ. αντιλυσσική αγωγή, αντιτετανικό ορό κτλ.
Ο γιατρός σας θα αποφασίσει αν θα υποβληθείτε σε θεραπεία για λύσσα. Η θεραπεία συνίσταται σε ένα αντίσωμα, το οποίο εγχέεται το μισό απευθείας στην πληγή και το άλλο μισό ενδομυϊκώς σε ένα μυ, συνήθως στο γλουτό. Συχνά ακολουθεί ένα εμβόλιο, που χορηγείται συνήθως με πέντε ενέσεις σε 5 ημέρες, σε μία χρονική περίοδο 28 ημερών.
