Μπορεί το τσάι να σε βοηθήσει να αδυνατίσεις; Σίγουρα ναι, και το έχει κάνει ήδη για πολλά άτομα. Φυσικά, η ισορροπημένη διατροφή είναι αυτή που θα σε οδηγήσει σε λιγότερα κιλά αλλά το τσάι είναι αποδεκτό από όλους πως αποτελεί μέρος της υγιεινής διατροφής.
Προσοχή όμως, αυτό ισχύει μόνο για το τσάι που πίνεις σκέτο, χωρίς ζάχαρη, βάζοντας κάποιο γλυκαντικό που δεν περιέχει θερμίδες όπως π.χ. στέβια. Πρέπει ωστόσο να ξέρεις ότι το τσάι μπορεί να έχει ορισμένες παρενέργειες όπως είναι ο χρωματισμός των δοντιών και το η υψηλή περιεκτικότητα σε φθόριο.
Το τσάι, και ειδικά το πράσινο έχει περισσότερες κατεχίνες -μια ομάδα αντιοξειδωτικών- και κυρίως την ουσία EGCG η οποία μπορεί να ενισχύσει την μεταβολισμό σου και να σε κάνει να καις περισσότερες θερμίδες όλο το εικοσιτετράωρο. Το σώμα συνεχώς καίει θερμίδες ακόμα και όταν κοιμάται γιατί τι κύτταρα εκτελούν δισεκατομμύρια λειτουργίες που απαιτούν ενέργεια. Το πράσινο τσάι μπορεί να σε κάνει να καις περισσότερες θερμίδες, ακόμα και σε κατάσταση ηρεμίας.
Σε αρκετές μελέτες έχει καταγραφεί ότι το τσάι αυξάνει το μεταβολισμό περίπου 3-4%. Για ένα άτομο που καίει 2000 θερμίδες την ημέρα, αυτό ισοδυναμεί με 60-80 θερμίδες, ένα αποτέλεσμα που θα περίμενε κανείς με μια δίαιτα υψηλή σε πρωτεΐνες. Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζεις ότι δεν έχουν δείξει όλες οι μελέτες πως το πράσινο τσάι αυξάνει το μεταβολισμό, άρα το αποτέλεσμα μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το άτομο.
Ένας άλλος τρόπος που το πράσινο τσάι βοηθάει στην απώλεια βάρους είναι η μείωση της όρεξης. Σε κάνει να λαμβάνεις λιγότερες θερμίδες αυτόματα, χωρίς καμία προσπάθεια. Αρκετές μελέτες έχουν εξετάσει τις επιδράσεις του πράσινου τσαγιού στην όρεξη, αλλά κι εδώ υπάρχουν αντικρουόμενα αποτελέσματα. Υπάρχουν, επίσης, μελέτες σε ζώα που δείχνουν ότι το πράσινο τσάι μπορεί να μειώσει την ποσότητα του λίπους που απορροφάται από τα τρόφιμα, αλλά αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί σε ανθρώπους.
Τα τρία μυστικά του τσαγιού
Το τσάι είναι ίσως το υγιεινότερο ποτό στον κόσμο και αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ενστικτωδώς. Όταν ήμασταν άρρωστοι οι μαμάδες μάς ρώταγαν: “να σου φτιάξω ένα τσάι;”, δεν μας ρώταγαν “να σου φτιάξω ένα καφέ;” Από δείχνει ότι το τσάι είναι ένα πολύ διαφορετικό ποτό από τον καφέ, έστω κι αν περιέχει καφεΐνη. Είναι χαλαρωτικό και το μυστικό του βρίσκεται στον συνδυασμό τριών ουσιών, της καφεΐνης, της L-θειανίνης και της γαλλικής επιγαλλοκατεχίνης-3 (EGCG).
Καφεΐνη. Η καφεΐνη είναι ένα συστατικό που βρίσκεται σε φύλλα, σπόρους και φρούτα περίπου 60 φυτών. Πρόκειται για μια πικρή ουσία και η μητέρα φύση την έχει βάλει στα φυτά για να τα προστατεύει από τα έντομα που τα τρώνε. Στον άνθρωπο, πέραν του ότι λειτουργεί ως διεγερτικό, είναι δύσκολο να μελετηθούν οι επιδράσεις της καφεΐνης γιατί η ανοχή του καθενός είναι διαφορετική. Σε κάποιους πολύ ευαίσθητους, η ουσία είναι ικανή να προκαλέσει όχι μόνο αϋπνία και νευρικότητα αλλά και αυξημένους καρδιακούς ρυθμούς. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία απόψεων μεταξύ των ειδικών για το ρόλο της καφεΐνης στην υγεία αλλά είναι σίγουρο ότι προκαλεί θερμογένεση, δηλαδή αυξάνει τις καύσεις, άρα δεν είναι τυχαίο ότι βρίσκεται σχεδόν σε κάθε διαιτητικό χάπι. Πάντως ένα φλιτζάνι τσάι περιέχει αρκετά λιγότερη καφεΐνη (10-70 mg) από ό, τι ένα φλιτζάνι καφέ (100-200 mg).
L-θειανίνη. Η L-θειανίνη είναι ένα αμινοξύ το οποίο έχει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί πρώτον αναιρεί τις παρενέργειες της καφεΐνης και δεύτερον επιδρά στον εγκέφαλο επηρεάζοντας τα επίπεδα της ντοπαμίνης και της σεροτονίνης. Επίσης φαίνεται πως μειώνει την όρεξη γιατί προκαλεί κορεσμό της πείνας. Στην L-θειανίνη οφείλεται το γεγονός ότι το τσάι είναι χαλαρωτικό γιατί ενεργοποιεί τα άλφα κύματα του εγκεφάλου κάτι που συνδέεται με τη χαλάρωση. Αντίθετα τα βήτα εγκεφαλικά κύτταρα μας διεγείρουν για να είμαστε έτοιμοι σε καταστάσεις κινδύνου.
EGCG. To τρίτο μυστικό του τσαγιού -μιλάμε για το πράσινο- είναι η κατεχίνη EGCG γύρω από την οποία γίνεται αρκετή έρευνα διότι σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα στο εργαστήριο. Κάτι άλλο που κάνει η EGCG είναι ότι εμποδίζει τη συσσώρευση του λίπους στα λιποκύτταρα. Σε μια μελέτη που έγινε το 1999 δόθηκε σε μια ομάδα ανδρών 90 mg EGCG τρεις φορές την ημέρα και διαπιστώθηκε ότι οι καύσεις τους ήταν αυξημένες κατά 266 θερμίδες σε σχέση με αυτούς που έπαιρναν ένα εικονικό φάρμακο. Η EGCG αυξάνει επίσης τη δραστηριότητα της ινσουλίνης 15% στο δοκιμαστικό σωλήνα. Όσο μεγαλύτερη είναι η δράση την ινσουλίνης, τόσο περισσότερο μετατρέπονται τα σάκχαρα σε ενέργεια και μεγαλύτερη είναι η δυνατότητα να χάσεις βάρος.
Πως θα κάνεις το τσάι μέρος της διατροφής σου
Το τσάι δεν έχει θερμίδες όταν πίνεται σκέτο και αυτό μπορείς να το αξιοποιήσεις αντικαθιστώντας ροφήματα που παρέχουν θερμίδες. Συγχρόνως θα έχεις κέρδος από τις κατεχίνες του πράσινου τσαγιού οι οποίες ενεργοποιούν τις διαδικασίες του μεταβολισμού.
Βρες ένα τσάι που να σου αρέσει. Υπάρχουν χιλιάδες είδη, γλυκά, αλμυρά, ελαφριά, βαριά, φρουτώδη, πικάντικα, οικονομικά και ακριβά τα οποία ξεπερνούν τα 300 ευρώ το φλιτζάνι. Το τσάι είναι σαν το κρασί, μπορείς να βρεις οτιδήποτε περνάει από τη φαντασία σου. Ειδικά το πράσινο προσφέρεται με μια ποικιλία αρωμάτων. Υπάρχει επίσης τσάι με αλόη βέρα ή διάφορα άλλα υγιεινά βότανα. Είναι αλήθεια ότι μερικά έχουν προσθήκη ζάχαρης γι’ αυτό διάβασε την ετικέτα.
Μπορείς να πίνεις το τσάι σου πριν από κάθε γεύμα ή μόνο του. Ταιριάζει με τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα και τα λαχανικά. Μη βάζεις γάλα γιατί μια μελέτη έδειξε ότι εξουδετερώνει τη δράση των φλαβονοειδών, μάλιστα το αποβουτυρωμένο είναι το χειρότερο. Δεν είναι καθόλου κακό να βάζεις μια φέτα λεμόνι άλλωστε μια μελέτη έδειξε ότι αυτό μειώνει την εμφάνιση καρκίνου του δέρματος.
Αν σε ενοχλεί η καφεΐνη υπάρχει και το ντεκαφεϊνέ που έχει πολύ λίγη ποσότητα. Κανονικά τα 150 ml πράσινου τσαγιού έχουν κατά μέσο όρο 20-40 mg καφείνη, αλλά αν πίνεις δύο τρία φλιτζάνια την ημέρα η διουρητική δράση είναι ασήμαντη και δεν υπάρχει κίνδυνος αφυδάτωσης. Το ντεκαφεϊνέ μπορείς να το πίνεις και πριν από τον ύπνο. Πάντως, δεν πρέπει να πίνεις το τσάι καυτό γιατί μια ιαπωνική μελέτη βρήκε ότι αυτό μπορεί να κάνει ζημιά στον οισοφάγο ακόμα και καρκίνο.
Τα τέσσερα είδη του τσαγιού
Όλα τα είδη του τσαγιού προέρχονται από ένα και μοναδικό φυτό, την Καμέλια τη σινική (Camellia sinensis). Ναι, οποιοδήποτε τσάι, άσπρο, μαύρο ή πράσινο είναι από το ίδιο φυτό. Η διαφορά βρίσκεται στην επεξεργασία των φύλλων. Αν κάποιο “τσάι” δεν προέρχονται από αυτό το φυτό τότε δεν πρόκειται στην πραγματικότητα για τσάι. Τα είδη του τσαγιού είναι τέσσερα: άσπρο, πράσινο, oolong και μαύρο.
Το άσπρο, το “τσάι των Βασιλιάδων” είναι το λιγότερο επεξεργασμένο και έχει μια φυσική γλυκύτητα. Φτιάχνεται από νεαρά φύλλα τα οποία δεν έχουν υποστεί οξείδωση. Έχει τη λιγότερη καφεΐνη απ’ όλα τα άλλα. Τα 150 ml έχουν 10 mg καφεΐνη.
Το πράσινο φτιάχνεται από φύλλα που έχουν υποστεί λίγη οξείδωση και έχει παραπάνω καφεΐνη από το άσπρο. Είναι φημισμένο για τις θετικές επιδράσεις στην υγεία. Τα 150 ml έχουν περίπου 20 mg καφεΐνη. Το πράσινο τσάι έχει διπλάσια αντιοξειδωτική ικανότητα από το μαύρο.
Το oolong προέρχεται από μισο-οξειδωμένα φύλλα τα οποία ωστόσο έχουν διατηρήσει τα θρεπτικά συστατικά τους. Η γεύση του κυμαίνεται ανάμεσα στο πράσινο και μαύρο τσάι. Καταναλώνεται κυρίως στην Κίνα. Τα 150 ml έχουν 40 mg καφεΐνη.
Το μαύρο τσάι προέρχεται από φύλλα στα οποία έχει επιτραπεί να οξειδωθούν περισσότερο και είναι γνωστό για το κόκκινο χρώμα του (οι κινέζοι το αποκαλούν κόκκινο και στην πραγματικότητα έτσι είναι αλλά στη δύση το λένε μαύρο γιατί προέρχεται από φύλλα που έχουν συνήθως μαυρίσει. Έχει τις περισσότερες τανίνες και καφεΐνη. Τα 150 ml έχουν 50 mg καφεΐνη.
Τα δύο μειονεκτήματα του τσαγιού, χρωματισμός και φθόριο
Τίποτα δεν είναι τέλειο και το τσάι δεν ξεφεύγει από αυτό το νόμο. Έχει λοιπόν δύο μειονεκτήματα τα οποία θα σου περιορίσουν την κατανάλωση. Πρώτον, όπως ο καφές και το κόκκινο κρασί, μπορεί να χρωματίσει τα δόντια σου. Ο κανόνας είναι πως οποιαδήποτε ουσία στη τροφή ή στα αναψυκτικά μπορεί να κάνει μόνιμες κηλίδες στα ρούχα ή σε στα χαλιά πιθανότατα μπορεί να κάνει το ίδιο και στα δόντια. Σε κάποια άτομα η ζημιά είναι μεγάλη ενώ σε άλλα δεν υπάρχει καμία επίδραση. Ο χρωματισμός στα δόντια οφείλεται κυρίως στις τανίνες, άρα το μαύρο είναι αυτό που έχει τη μεγαλύτερη παρενέργεια.
Το δεύτερο μειονέκτημα είναι ότι έχει φθόριο (fluoride). Υπάρχει σήμερα μια μεγάλη διαμάχη γύρω από το φθόριο και αν πράγματι κάνει κακό στην υγεία. Η ουσία αυτή προστίθεται στις οδοντόκρεμες γιατί προστατεύει τα δόντια και ορισμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ έχουν φθοριώσει το πόσιμο νερό. Κάποιοι όμως λένε ότι πέραν αυτού δεν υπάρχει χρησιμότητα για το σώμα και πρέπει το φθόριο να αφαιρεθεί από το νερό.
Το φθόριο υπάρχει σε σημαντικές ποσότητες στο τσάι γιατί το τραβάει από το έδαφος και το συσσωρεύει στα φύλλα του. Δεν πρέπει κάποιος να παίρνει από τη διατροφή πάνω από για 4 mg την ημέρα. Ένα λίτρο τσαγιού περιέχει κατά μέσο όρο 6 mg φθορίου, κάτι που βέβαια διαφέρει ανάλογα με την περιοχή, άρα μην ξεπερνάς το μισό λίτρο τσάι την ημέρα. Όσο πιο ηλικιωμένα είναι τα φύλλα τόσο περισσότερο φθόριο έχουν που σημαίνει ότι και πάλι το μαύρο έχει τις περισσότερες παρενέργειες.
