Η αλλεργία στα φιστίκια και στους ξηρούς καρπούς είναι ο κύριος λόγος αναφυλαξίας εξαιτίας της διατροφής.
Δυστυχώς οι ξηροί καρποί, ένα υγιεινό προϊόν, έχουν γίνει σήμερα από τα πιο αλλεργικά τρόφιμα. Στις ΗΠΑ, περίπου 100 άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από αναφυλαξία που προκάλεσε η κατανάλωση κάποιου ξηρού καρπού, συνήθως φιστίκια.
Οι ξηροί καρποί που μπορούν να προκαλέσουν αλλεργία περιλαμβάνουν τα κοινά καρύδια, το φιστίκι Βραζιλίας, τα αμύγδαλα, τα φουντούκια, τα καρύδια πεκάν, τα κάσιους, τα μακαντάμια και τα φιστίκια Αιγίνης. Το 50% των ατόμων που είναι αλλεργικοί στα φιστίκια είναι και σε κάποιο άλλον καρπό, ακόμα και στον ηλιόσπορο, το σουσάμι και το κουκουνάρι.
Τα μικρά παιδιά μπορεί να είναι αλλεργικά σε μια σειρά τροφές όπως το γάλα της αγελάδας, η σόγια, τα αυγά και τα φιστίκια. Καθώς μεγαλώνουν, η αλλεργία σ’ αυτές τις τροφές συνήθως υποχωρεί αλλά το 80% των παιδιών παραμένει αλλεργικό στα φιστίκια κατά την ενήλικη ζωή. Και αντίθετα με άλλες τροφές, πολύ μικρές ποσότητες φιστικιών για να προκαλέσουν τα αλλεργικά συμπτώματα. Αυτός είναι ο λόγος που η αλλεργία στα φιστίκια είναι τόσο σοβαρή.
Τα συμπτώματα είναι τα ίδια με αυτά της αλλεργία στη γύρη, π.χ. ρινίτιδα και πονοκέφαλος, όμως η μια αντίδραση μπορεί να αφορά όλο το σώμα και όχι μόνο μερικά όργανα. Όμως, οι αλλεργικοί στα φιστίκια ή σε κάποιος άλλο ξηρό καρπό μπορεί να πάθουν αναφυλαξία ακόμα και όταν φιλήσουν ένα άτομο που μόλις έφαγε τον ξηρό καρπό ή όταν φάνε από ένα κουτάλι που απλώς άγγιξε το φιστίκι ή επειδή μύρισαν έντονα την οσμή.
Ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα είναι ότι τα φιστίκια και οι άλλοι ξηροί καρποί είναι κρυμμένα σε διάφορες τροφές και κανείς ποτέ δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι τα αποφεύγει. Γι’ αυτό πρέπει οι αλλεργικοί να έχουν πάντα μαζί τους προγεμισμένες σύριγγες αδρεναλίνης (επινεφρίνης).
Η αλλεργική αντίδραση
Όταν κάποιος είναι αλλεργικός, το σώμα του εκκρίνει ένα στρατό χημικών ουσιών εναντίον μιας κατά τα άλλα ακίνδυνης ουσίας που μπήκε στο σώμα του.
Αυτές οι χημικές ουσίες, παρότι εκκρίνονται από το ίδιο το σώμα, έχουν παρενέργειες, επηρεάζοντας το αναπνευστικό σύστημα, το δέρμα, τα μάτια, ακόμα και το καρδιαγγειακό σύστημα. Να σημειωθεί ότι η αλλεργία χαρακτηρίζεται από υψηλή παραγωγή αντισωμάτων IgE.
Το σώμα στέλνει αντισώματα IgE τα οποία ενεργοποιούν κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος τα οποία λέγονται μαστοκύτταρα. Αυτά με τη σειρά τους εκκρίνουν ισταμίνη και άλλες ουσίες που ερεθίζουν τη μύτη, τα μάτια, το λαιμό, τους πνεύμονες και τον γαστρεντερικό σωλήνα προκαλώντας τα αλλεργικά συμπτώματα.
Όταν επηρεάζουν το δέρμα, τα μαστοκύτταρα προκαλούν ερεθισμό, κοκκίνισμα και φαγούρα. Όταν επηρεάζουν το γαστρεντερικό προκαλούν εμετό ή διάρροια. Στους πνεύμονες μπορούν να προκαλέσουν στένωση ή φράξιμο των αεροφόρων οδών και αυτό να είναι μοιραίο.
Πρέπει να ξέρετε ότι το ανοσοποιητικό σύστημα “μαθαίνει” και την επόμενη φορά γίνεται πιο γρήγορο στις επιθέσεις του. Έτσι μια αλλεργική αντίδραση μπορεί κάποια στιγμή να γίνει πολύ γρήγορη και έντονη.
Η αλλεργία στα φιστίκια και στους ξηρούς καρπούς δέντρων, δυστυχώς, μπορεί να είναι απρόβλεπτη και να προκαλέσει αλλεργικό σοκ, κάτι που απειλεί τη ζωή. Ακόμα και τα άτομα που προηγουμένως έχουν ήπιες αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί ξαφνικά να πάθουν αναφυλαξία.
Η αναφυλαξία περιλαμβάνει αναπνευστικά προβλήματα λόγω πρηξίματος του λαιμού και κλεισίματος των αεραγωγών στους πνεύμονες, μείωση της πίεσης του αίματος που μπορεί να επιφέρει λιποθυμία. Αυτό συμβαίνει σε σοβαρές περιπτώσεις, όταν υγρά του αίματος διαρρέουν από τα αγγεία στους ιστούς και, καθώς μειώνεται ο όγκος του αίματος, πέφτει η πίεση.
Αιτίες
Τα τελευταία χρόνια η αλλεργία στα φιστίκια έχει αυξηθεί, κάτι που έχει προβληματίσει τους ειδικούς.
Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι οι έγκυες γυναίκες που τρώνε πολλά φιστίκια μπορεί να κάνουν ευαίσθητα τα μωρά τους.
Άλλοι θεωρούν ότι προκαλείται η αλλεργία όταν στα μωρά δίνεται να φάνε φιστικοβούτυρο πριν ακόμα αναπτυχθεί το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Γι’ αυτό προτείνουν να μην εισάγονται γρήγορα οι στερεές τροφές στη διατροφή του μωρού. Συχνά οι αλλεργίες εμφανίζονται στα πρώτα δύο χρόνια της ζωής, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα δεν ανέχεται όλες τις ουσίες.
Υπάρχει όμως και η αντίθετη άποψη. Σύμφωνα με μια βρετανική μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2015, τα παιδιά που κινδυνεύουν από αλλεργία στα φιστίκια, μπορούν να την αποφύγουν, αν τρώνε προϊόντα με φιστίκι τον πρώτο χρόνο της ζωής τους.
Ασφαλώς υπάρχουν και γενετικοί λόγοι.
Για κάποια αιτία, τα ψημένα φιστίκια είναι πιο επικίνδυνα από τα άψητα.
Αντιμετώπιση για την αναφυλαξία
Φυσικά, θα πρέπει κανείς να πάρει μέτρα πρόληψης για μια ισχυρή αλλεργική αντίδραση όπως είναι αυτή της αναφυλαξίας. Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η ενέσιμη αδρεναλίνη. Μια τέτοια ένεση καταπολεμά τα συμπτώματα αλλά όχι την αιτία, ωστόσο σώζει ζωές.
Στην αναφυλαξία, υγρό διαρρέει από τα αγγεία, οι αεροφόροι οδοί στους πνεύμονες κλείνουν και μειώνεται η αρτηριακή πίεση. Η αδρεναλίνη, η οποία εκκρίνεται με φυσικό τρόπο όταν αντιλαμβανόμαστε έναν κίνδυνο, σφίγγει τα αγγεία του αίματος και χαλαρώνει τα λεία μυικά κύτταρα στους πνεύμονες βελτιώνοντας την αναπνοή και αυξάνοντας τον καρδιακό ρυθμό. Σταματά το πρήξιμο στο πρόσωπο και το λαιμό. Έτσι οι ενέσεις αδρεναλίνης βελτιώνουν σημαντικά τα συμπτώματα. Τα αντισταμινικά επίσης βοηθούν.
Είναι πολύ σημαντικό η αντιμετώπιση με ενέσιμη αδρεναλίνη να είναι γρήγορη. Το 40% όσων παθαίνουν αναφυλαξία έχουν και μια δεύτερη αλλεργική αντίδραση 1-4 ώρες μετά την πρώτη, η οποία δεν αντιμετωπίζεται με αντισταμινικά. Γι’ αυτό η αναφυλαξία είναι επείγον περιστατικό. Η καθυστέρηση της ένεσης μπορεί να αποβεί μοιραία. Τα αλλεργικά άτομα πρέπει να έχουν πάντα μαζί τους μια αυτοενέσιμη δόση και να ξέρουν πως να τη χρησιμοποιούν. Αν πρόκειται για μικρά παιδιά πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς.
Ένα θέμα είναι πότε πρέπει να γίνεται η ένεση, διότι καθώς ξεκινούν τα συμπτώματα κανείς δεν μπορεί να ξέρει από την αρχή πόσο σοβαρά θα είναι. Οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι καλύτερα η ένεση να γίνεται νωρίς. Δεν πρέπει να περιμένετε μέχρι να δείτε το παιδί σας να υποφέρει από αναπνευστικά προβλήματα.
Η δοσολογία εξαρτάται από το σωματικό βάρος. Μια δόση διαρκεί 20 λεπτά και άρα μπορεί να μην είναι αρκετή. Μέχρι να πάτε το παιδί σας στο νοσοκομείο μπορεί να χρειαστεί και μια δεύτερη δόση. Σχεδόν πάντα, όμως, μια δόση αρκεί για να σωθεί η ζωή.
Πάντως, η ένεση αδρεναλίνης δεν είναι χωρίς παρενέργειες. Μπορεί να αυξήσει τους παλμούς της καρδιάς, να κάνει τα χέρια να τρέμουν και προκαλέσει χάσματα στην αναπνοή. Αυτά τα συμπτώματα υποχωρούν μετά από λίγο αλλά υψηλή δόση μπορεί να είναι επικίνδυνη για την καρδιά.
Ο αδρεναλίνη είναι ευαίσθητη στη θερμοκρασία. Το φως και η θερμότητα την αποδομούν και την κάνουν ακατάλληλη για χρήση. Ο καλύτερος τρόπος να προστατέψετε την αδρεναλίνη είναι να την έχετε μακριά από τον ήλιο, τη ζέστη και το πολύ κρύο.
Η θεραπεία που υπάρχει για την αλλεργία στα φιστίκια είναι η απευσθητοποίηση. Το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να «εκπαιδευτεί» ώστε να ανέχεται τους ξηρούς καρπούς όπως και στην περίπτωση της γύρης ή σε διάφορες πρωτεΐνες.
