Πολύ πριν αναπτυχθούν ιατρικές θεραπείες για την αντιμετώπιση της ψυχικής νόσου πολλοί άνθρωποι έβρισκαν παρηγοριά από τη συναισθηματική σύγχυση «ανοίγοντας την καρδιά τους» και συζητώντας τα προβλήματα και τους φόβους τους.
Στις δύσκολες στιγμές είναι φυσικό να στραφείτε σ’ ένα φίλο, σ’ ένα μέλος της οικογένειας σας, σε γιατρό ή σε κληρικό. Η συζήτηση με κάποιον που εμπιστεύεστε, προκειμένου να ανακουφιστείτε από τη σύγχυση (άγχος) και να λάβετε τις ανάλογες συμβουλές, παραμένει ακόμα αναπόσπαστο μέρος της θεραπείας για την ψυχική ασθένεια. Σήμερα οι συζητήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα με κάποιο ειδικό στην ψυχική υγεία.
Ορισμός και τεχνικές
Ο όρος ψυχοθεραπεία χρησιμοποιείται συχνότερα, για να περιγράψει το κομμάτι αυτό της θεραπευτικής αγωγής. Αναφέρεται στη βοήθεια που λαμβάνετε μέσω ενός συνδυασμού ομιλίας και ακρόασης. Για τη μέθοδο αυτή χρησιμοποιείται συχνά ο όρος θεραπεία συζήτησης.
Ανάλογα με το πόσο σοβαρή είναι η διαταραχή και με το είδος της ψυχοθεραπείας η θεραπεία μπορεί να χρειαστεί μερικές μόνο συνεδρίες ή μπορεί να συνεχιστεί επί αρκετούς μήνες ή και παραπάνω. Γενικά, όσο πιο σοβαρή ή περίπλοκη είναι η ασθένεια, τόσο περισσότερος χρόνος χρειάζεται, για να αντιμετωπιστεί σωστά.
Μακροπρόθεσμα η ψυχοθεραπεία παρέχει πολλά οφέλη. Μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τον εαυτό σας, σας εξοπλίζει με επιδεξιότητες για την καλύτερη επίλυση των προβλημάτων σας, σας παρέχει αποτελεσματικότερους τρόπους αντιμετώπισης των σοβαρών γεγονότων της ζωής σας και σας βοηθάει στον έλεγχο των έντονων συναισθημάτων.
Ωστόσο, η θεραπεία μπορεί να επιτύχει, μόνο όταν εσείς και ο θεραπευτής σας είσαστε αφοσιωμένοι στην επίτευξη ενός θετικού αποτελέσματος. Είναι πολύ σημαντικό να είστε ειλικρινής, να αντιμετωπίσετε κάποιες ενδεχομένως επώδυνες αλήθειες καθώς και δυσάρεστα συναισθήματα και να είστε ανοιχτός σε νέες εξερευνήσεις και μεθόδους αντιμετώπισης κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών. Με τη σειρά του ο θεραπευτής θα σας ακούσει προσεχτικά, θα δώσει τις ανάλογες ερμηνείες και θα σας καθοδηγήσει σε πιο υγιείς συμπεριφορές. Η διαδικασία προϋποθέτει αμοιβαία εμπιστοσύνη, σεβασμό και εχεμύθεια.
Όπως χορηγείται μια μεγάλη ποικιλία φαρμάκων για την αντιμετώπιση της ψυχικής ασθένειας, έτσι χρησιμοποιούνται και διαφορετικές μορφές (τεχνικές) ψυχοθεραπείας.
Γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία
Η γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία, που αποκαλείται επίσης και γνωσιακή θεραπεία, εξετάζει τις στρεβλώσεις στον τρόπο σκέψης που οδηγούν σε ψυχολογικά προβλήματα. Είναι η θεραπεία με τις περισσότερες μελέτες και θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της ψυχικής διαταραχής.
Έρευνα εγκεφαλικής απεικόνισης επισημαίνει ότι η γνωσιακή θεραπεία επιφέρει αλλαγές στη δραστηριότητα του εγκεφάλου σε περιοχές που συσχετίζονται με την κατάθλιψη.
Αυτή η θεραπευτική προσέγγιση στηρίζεται στο ότι είστε αυτό που σκέφτεστε. Με τη βοήθεια του θεραπευτή προσδιορίζονται οι διαστρεβλωμένες σκέψεις και οι πεποιθήσεις που πυροδοτούν ψυχολογικό άγχος, φόβους ή κατάθλιψη. Μαθαίνετε να αντικαθιστάτε τις αρνητικές σκέψεις με πιο θετικές, ρεαλιστικές αντιλήψεις· επίσης, μαθαίνετε και διαφορετικούς τρόπους να εκλαμβάνετε και να αντιμετωπίζετε τα γεγονότα της ζωής.
Η θεραπεία εστιάζει στο να μάθετε να αναπτύσσετε την αίσθηση κυριότητας και ελέγχου πάνω στις σκέψεις και στα συναισθήματα σας. Η γνωσιακή ψυχοθεραπεία είναι γενικά μια βραχυπρόθεσμη θεραπευτική αγωγή.
Διαπροσωπική θεραπεία
Η διαπροσωπική θεραπεία εστιάζει στις σχέσεις ως κλειδί για την κατανόηση και την υπερνίκηση των σημείων και συμπτωμάτων της ψυχικής ασθένειας.
Στόχος είναι η βελτίωση των διαπροσωπικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων και η τόνωση της αυτοπεποίθησης. Η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία επικεντρώνεται χαρακτηριστικά σε τέσσερα βασικά πεδία: στην ανυπέρβλητη θλίψη, στις διαμάχες με άλλους ανθρώπους, στις μεταβάσεις από έναν κοινωνικό ή επαγγελματικό στόχο στον άλλο και στις δυσκολίες στις διαπροσωπικές ή κοινωνικές δεξιότητες.
Όπως και η γνωσιακή – συμπεριφορική θεραπεία, έτσι και η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία είναι συνήθως βραχυπρόθεσμη. Μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ικανότητας σας να δημιουργείτε σχέσεις και να λειτουργείτε στον κοινωνικό περίγυρο.
Συστηματική απευαισθητοποίηση και θεραπεία έκθεσης
Η συστηματική απευαισθητοποίηση και θεραπεία έκθεσης εντάσσονται στη συμπεριφορική σχολή και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση των φοβιών, της διαταραχής μετατραυματικού στρες καθώς και της ιδεοψυχαναγκαστικής νόσου.
Η θεραπεία εστιάζει στην αλλαγή της αντίδρασης σ’ ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή σε μία κατάσταση. Για παράδειγμα, η επανειλημμένη έκθεση σ’ ένα αντικείμενο φόβου ή μια εμμονή μπορεί να σας βοηθήσει να υπερνικήσετε το φόβο σας.
Αυξάνετε σταδιακά την έκθεση σε όλο και πιο αγχωτικές σκέψεις και καταστάσεις, ενώ μαθαίνετε πώς να παραμείνετε ήρεμος. Κάποια στιγμή ο φόβος και το άγχος εξαλείφονται και έτσι δεν είναι πια απαραίτητο να αποφεύγετε συγκεκριμένες καταστάσεις και σκέψεις.
Ψυχοδυναμικές ψυχοθεραπείες
Οι ψυχοδυναμικές ψυχοθεραπείες προορίζονται να βοηθήσουν τους ανθρώπους να κατανοήσουν και να αλλάξουν συμπεριφορές ή αλληλεπιδράσεις που έχουν γίνει ξεπερασμένες, ατελέσφορες ή καταστροφικές. Χρησιμοποιώντας έννοιες που σχετίζονται με ψυχικές διεργασίες του ασυνείδητου, οι θεραπείες αυτές προήλθαν από τις αρχές που ανέπτυξε ο Sigmund Freud.
Οι ψυχοδυναμικές ψυχοθεραπείες διαρκούν γενικά για περισσότερο από 6 μήνες και μπορεί να συνεχιστούν επί αρκετά χρόνια. Τα άτομα που είναι πιθανότερο να επωφεληθούν από τη μακροχρόνια θεραπευτική αγωγή είναι εκείνα που πάσχουν από περισσότερες από μία ψυχικές διαταραχές ή που διακατέχονται από επίμονο, επώδυνο ή επιζήμιο τρόπο συμπεριφοράς, όπως είναι ο φόβος δέσμευσης ή η δυσκολία να διατηρήσουν καλές σχέσεις με άλλους ανθρώπους.
Ομαδική θεραπεία
Η ομαδική θεραπεία αφορά μια ομάδα ατόμων που δε σχετίζονται μεταξύ τους και έναν ή δύο ειδικούς στην ψυχική υγεία που βοηθούν στη διεξαγωγή των θεραπευτικών συνεδριών. Δεν είναι το ίδιο με την ομάδα υποστήριξης που μπορεί να καθοδηγείται από συνομήλικα ή ανειδίκευτα άτομα και όχι από επαγγελματίες. Η ομάδα μπορεί να διαμορφωθεί βάσει της διάγνωσης, του φύλου, της ηλικίας ή άλλων χαρακτηριστικών.
Η ομαδική θεραπεία επιδιώκει την επίτευξη πολλών ίδιων στόχων μ’ αυτούς της ατομικής ψυχοθεραπείας, αλλά βασίζεται εν μέρει στις συμβουλές, στις αντιδράσεις και στην υποστήριξη των ατόμων που συμμετέχουν στην ομάδα. Η θεραπευτική αυτή προσέγγιση είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της κοινωνικής φοβίας, των διατροφικών διαταραχών, της εξάρτησης από ουσίες και οινοπνευματώδη καθώς και του παθολογικού τζόγου.
Συζυγική και οικογενειακή θεραπεία
Η συζυγική και οικογενειακή θεραπεία μπορεί να βοηθήσουν συζύγους, συντρόφους και οικογένειες να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση της συναισθηματικής αναταραχής και του άγχους που επιφέρει μια ψυχική διαταραχή.
Η συζυγική και οικογενειακή θεραπεία εστιάζει στην αλληλεπίδραση μεταξύ του ζευγαριού ή των μελών της οικογενείας, αντί να στοχεύει στην θεραπεία ξεχωριστών ατόμων.
