Γαστρεντερικές λοιμώξεις

Οι λοιμώξεις της γαστρεντερικής οδού είναι πολύ συχνές σε ολόκληρο τον κόσμο. Στις αναπτυσσόμενες χώρες η διάρροια που προκαλείται από κάποια λοίμωξη βρίσκεται ανάμεσα στα πρώτα αίτια θανάτου στα παιδιά. Βελτιώσεις στην καθαριότητα και γενικά στην υγιεινή έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην πρόληψη πολλών τέτοιων λοιμώξεων, ιδιαίτερα αυτών που μεταδίδονται από μολυσμένη τροφή και νερό.

Ιοί ευθύνονται για πάνω από τις μισές λοιμώξεις της γαστρεντερικής οδού. Άλλες γαστρεντερικές λοιμώξεις είναι αποτέλεσμα βακτηρίων και παρασίτων.

Σημεία και συμπτώματα

  • Υδαρής και μερικές φορές αιμορραγική διάρροια.
  • Κοιλιακές κράμπες.
  • Πυρετός.
  • Ναυτία και έμετος.
  • Μυϊκός πόνος και πονοκέφαλος. Επείγοντα σημεία και συμπτώματα
  • Έντονη διάρροια μέχρι του σημείου αφυδάτωσης.

Ιογενείς λοιμώξεις

Η οξεία ιογενής γαστρεντερίτιδα είναι ίσως η δεύτερη πιο κοινή νόσος μετά τη λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού. Τα σημεία και συμπτώματα είναι διάρροια, ναυτία, έμετος, χαμηλός πυρετός, κοιλιακές κράμπες και μυϊκός πόνος.

Η ιογενής γαστρεντερίτιδα είναι το αίτιο σημαντικής ταλαιπωρίας και χαμένου χρόνου από το σχολείο ή την εργασία. Σε μερικούς ανθρώπους, ιδιαίτερα βρέφη, ηλικιωμένους και άτομα των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα έχει εξασθενήσει από κάποια νόσο ή συγκεκριμένα φάρμακα, τα σημεία και συμπτώματα μπορεί να είναι σοβαρά.

Πολλοί από τους ιούς που ευθύνονται για τις οξείες γαστρεντερίτιδες μεταδίδονται από τα κόπρανα μέσω του στόματος. Το πλύσιμο των χεριών είναι το κλειδί για την αποφυγή της μετάδοσης του ιού σε άλλους. Σε γενικές γραμμές, η λοίμωξη περνάει με τον καιρό. Τα αντιβιοτικά δεν είναι αποτελεσματικά. Τα φάρμακα κατά της διάρροιας γενικά αποφεύγονται, γιατί μπορεί να εμποδίσουν την καταστροφή του ιού και να παρατείνουν τη διάρκεια της λοίμωξης.

Πολλά είδη ιών μπορούν να προκαλέσουν οξεία ιογενή γαστρεντερίτιδα. Ωστόσο, οι πιο συνηθισμένες είναι αυτές που προκαλούνται από τον ιό rotavirus και τον ιό Norwalk.

Rotavirus. Ο ιός Rotavirus είναι το πιο κοινό αίτιο μολυσματικής διάρροιας στις αναπτυγμένες χώρες.

Αναγνωρίζεται συχνά ως το αίτιο της διάρροιας σε παιδιά μικρότερα των 2 ετών. Είναι επίσης το πιο συνηθισμένο αίτιο διάρροιας στα παιδιά που πηγαίνουν σε παιδικούς σταθμούς. Ο ιός Rotavirus προκαλεί περιστασιακά και επιδημίες λοίμωξης σε ηλικιωμένους που μένουν σε γηροκομεία. Η μεγαλύτερη συχνότητα λοιμώξεων από τον ιό Rotavirus συμβαίνει το χειμώνα. Ο ιός μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο.

Η περίοδος επώασης είναι 1 με 3 ημέρες. Τα συνηθισμένα σημεία και συμπτώματα είναι υδαρή, μη αιμορραγική διάρροια, έμετος και χαμηλός πυρετός για 5-8 ημέρες. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για τη γαστρεντερίτιδα του ιού Rotavirus. Η έρευνα σήμερα επικεντρώνεται στην παρασκευή εμβολίου.

Ιός Norwalk. Ο ιός Norwalk είναι ένα σημαντικό αίτιο επιδημιών γαστρεντερίτιδας σε οικογένειες και κοινότητες, ιδιαίτερα στα μεγαλύτερα παιδιά και στους ενήλικες. Αυτή η νόσος ονομάζεται επίσης χειμωνιάτικη νόσος εμέτου. Εκτός από τη διάρροια, τη ναυτία και τον έμετο πολλά άτομα με αυτή την πάθηση έχουν και μυϊκούς πόνους.

Συνήθως κολλάτε τον ιό με τη λήψη μολυσμένου φαγητού ή νερού. Η περίοδος επώασης από την ώρα της λήψης της μολυσμένης τροφής ή νερού μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων κυμαίνεται από 4 μέχρι 72 ώρες.

Σε περίπτωση σοβαρής διάρροιας ή επίμονου εμέτου, τα υγρά μπορεί να χρειάζεται να χορηγούνται ενδοφλεβίως στο νοσοκομείο.

Άλλα αίτια. Ο μεγαλοκυτταροϊός είναι ένα συνηθισμένο αίτιο διάρροιας σε άτομα με αδύναμο (εξασθενημένο) ανοσοποιητικό σύστημα. Ένα φάρμακο που ονομάζεται ganciclovir (Cymevene) μπορεί να είναι αποτελεσματικό για τη θεραπεία της διάρροιας που έχει προκληθεί από μεγαλοκυτταροϊό.

Οι γαστρεντερικές λοιμώξεις από τον απλό ιό του έρπητα είναι συχνές στα άτομα που συμμετέχουν σε πρωκτικό σεξ, ιδιαίτερα από την πλευρά του δέκτη, και σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Σε γενικές γραμμές, τα άτομα που έχουν μολυνθεί με τον ιό του απλού έρπητα παρουσιάζουν περιπρωκτικό πόνο, δυσκοιλιότητα και μερικές φορές ήπια αιμορραγική διάρροια. Αυτά τα άτομα μπορούν να αναπτύξουν και νευρολογικά συμπτώματα, όπως πόνο και μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα των γλουτών, του πάνω μέρους του μηρού και της πρωκτικής περιοχής.

Η θεραπεία γίνεται συνήθως με ζεστά μπάνια και λήψη αναλγητικών και φαρμάκων για τη δυσκοιλιότητα. Το αντιιικό φάρμακο ακικλοβίρη (Zovirax) μπορεί να μειώσει τη σοβαρότητα της αρχικής κρίσης και τις πιθανότητες των μετέπειτα υποτροπών.

Βακτηριακές λοιμώξεις

Οι γαστρεντερικές λοιμώξεις που προκλήθηκαν από βακτήρια είναι συχνά πιο εύκολο να αναγνωριστούν σε σχέση με τις ιογενείς. Οι βακτηριακές λοιμώξεις αναφέρονται συχνά ως τροφική δηλητηρίαση, γιατί συνήθως προέρχονται από μολυσμένο φαγητό. Η νόσος συνήθως βελτιώνεται από μόνη της, χωρίς να χρειάζεται συγκεκριμένη θεραπεία. Σε μερικές περιπτώσεις τα αντιβιοτικά είναι χρήσιμα.

Καμπυλοβακτήριο. Οι λοιμώξεις από το καμπυλοβακήριο συμβαίνουν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, αλλά οι περισσότερες συμβαίνουν σε παιδιά μικρότερα του ενός έτους και σε νεαρούς ενήλικες. Το Campylobacter μπορεί να είναι η πιο συνηθισμένη βακτηριακή αιτία μολυσματικής διάρροιας σε νεαρούς ενήλικες. Οι λοιμώξεις από αυτόν το οργανισμό συμβαίνουν συνήθως το καλοκαίρι και το φθινόπωρο.

Η πιο συνηθισμένη πηγή για το καμπυλοβακτήριο φαίνεται να είναι η μολυσμένη τροφή, ιδιαίτερα τα πουλερικά και το μη παστεριωμένο γάλα. Η περίοδος επώασης από την έκθεση μέχρι την εμφάνιση των σημείων και συμπτωμάτων είναι 2 με 4 ημέρες. Η νόσος μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά με την εκδήλωση κοιλιακού πόνου, ναυτίας, χαμηλού πυρετού, πονοκέφαλου και μυϊκών πόνων. Μπορεί ακόμη να έχετε πολλές κενώσεις καθημερινά. Σε σοβαρές περιπτώσεις τα κόπρανα μπορεί να περιέχουν αίμα.

Η νόσος σπάνια διαρκεί πάνω από μία εβδομάδα. Περιστασιακά μπορείτε να έχετε κάποια υποτροπή ή παράταση της ασθένειας. Οι ουσίες κατά της διάρροιας δε συνιστώνται, επειδή μπορεί να καθυστερήσουν την αποβολή του οργανισμού από το σύστημα σας και να παρατείνουν τη νόσο. Η αντιβιοτική θεραπεία συχνά δεν είναι απαραίτητη, αλλά ένα αντιβιοτικό όπως η ερυθρομυκίνη ή η τετρακυκλίνη μπορούν να χορηγηθούν, αν τα σημεία και τα συμπτώματα είναι έντονα.

Σαλμονέλα. Η σαλμονέλα έχει ενοχοποιηθεί για το ένα τρίτο των περιπτώσεων διάρροιας από μολυσμένο φαγητό. Η σαλμονέλα γενικά προέρχεται από μόλυνση της ίδιας της τροφής και όχι από τα χέρια όσων χειρίζονται μολυσμένο φαγητό. Περίπου τα δύο τρίτα των ατόμων που μολύνονται από αυτό το είδος βακτηρίου είναι κάτω των 20 ετών. Η λοίμωξη από σαλμονέλα συμβαίνει συνήθως το καλοκαίρι και το φθινόπωρο.

Κάποια στοιχεία δείχνουν ότι η σαλμονέλα μπορεί να αναπτύσσεται στα ζώα που παίρνουν αντιβιοτικά αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες λοίμωξης από σαλμονέλα στα άτομα που καταναλώνουν το κρέας αυτών των ζώων. Ο πιθανός κίνδυνος για τους καταναλωτές είναι θέμα εκτεταμένων ερευνών.

Το βακτήριο της σαλμονέλας συναντάται συνήθως στα κρέατα, στα πουλερικά, στα αυγά, στο μη παστεριωμένο τυρί και γάλα, στη σοκολάτα που γίνεται από μολυσμένους κόκκους κακάο και στη μολυσμένη μαριχουάνα. Μερικά κατοικίδια, όπως χελώνες, ιγκουάνα, σαύρες και φίδια, μπορούν επίσης να αποτελέσουν πηγή λοίμωξης. Η νόσος μπορεί να μεταδοθεί από τα κόπρανα. Για παράδειγμα, αν αλλάζετε την πάνα στο μολυσμένο μωρό σας, δεν πλύνετε καλά τα χέρια σας και στη συνέχεια καθίσετε για φαγητό, μπορεί να μολυνθείτε.

Όταν κάποια τροφή που έχει μολυνθεί με σαλμονέλα δε μαγειρευτεί ή δεν ξεπαγώσει καλά, μπορεί να μολυνθείτε απευθείας τρώγοντας την.

Τα σημεία και τα συμπτώματα της σαλμονέλας είναι κράμπες στην κοιλιά, διάρροια, ναυτία, έμετος και πυρετός.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η λοίμωξη υποχωρεί από μόνη της και χρειάζεται μόνο υποστηρικτική θεραπεία, όπως είναι η λήψη πολλών υγρών. Σε κάποιους ανθρώπους η σαλμονέλα μπορεί να προκαλέσει σοβαρή και παρατεταμένη νόσο και η αντιβιοτική θεραπεία μπορεί να είναι απαραίτητη. Σε αυτές τις περιπτώσεις εξετάζονται συχνά τα κόπρανα, για να βεβαιωθεί ότι έχει επιλεχθεί ένα αποτελεσματικό αντιβιοτικό για το συγκεκριμένο τύπο σαλμονέλας που έχει προσβάλει τον ασθενή.

Σιγκέλλα. Η σιγκέλλα είναι μία σημαντική αιτία βακτηριακής γαστρεντερίτιδας στον αναπτυσσόμενο κόσμο και για τους ταξιδιώτες που πηγαίνουν εκεί. Επίσης, εμφανίζεται περιστασιακά με τη μορφή επιδημιών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η νόσος είναι πιο συχνή σε παιδιά 1 έως 5 ετών.

Η σιγκέλλα μεταδίδεται κυρίως από άτομο σε άτομο μέσω της κοπρανοστοματικής οδού. Επιδημίες μπορούν να ξεσπάσουν σε παιδικούς σταθμούς. Περιστασιακά μπορεί να ξεσπάσουν επιδημίες από μόλυνση του φαγητού από μολυσμένους χειριστές της τροφής. Τα συνηθισμένα σημεία και συμπτώματα είναι υδαρή διάρροια που συνοδεύεται από κοιλιακές κράμπες, πυρετός και μερικές φορές αίμα και βλέννα στα κόπρανα.

Γενικά, η νόσος υποχωρεί από μόνη της. Τα αντιβιοτικά μπορεί να είναι αποτελεσματικά για τη μείωση της διάρκειας της διάρροιας και την εξαφάνιση της σιγκέλλας από τη γαστρεντερική οδό. Η συνηθέστερη επιλογή φαρμάκου είναι η αμπικιλίνη (Pentrexyl) και μπορεί να χορηγηθεί από το στόμα, αφού έχει γίνει κατάλληλη καλλιέργεια κοπράνων. Άλλες πιθανές επιλογές είναι η τριμεθοπρίμη – σουλφομεθοξαζόλη (Bactrimel, Septrin), η σιπροφλοξασίνη (Ciproxin) και η χλωραμφενικόλη (Cloramphenicol).

Escherichia coli. Ο οργανισμός που ονομάζεται Escherichia coli έχει διάφορες υποομάδες. Η πηγή αυτής της λοίμωξης είναι συνήθως το μολυσμένο φαγητό και νερό. Ένα συγκεκριμένο στέλεχος αυτού του βακτηρίου, που ονομάζεται Ε. Coli 0157:Η7, βρίσκεται μερικές φορές σε όχι καλά μαγειρεμένο μοσχάρι, ιδιαίτερα κιμά, και σε μολυσμένα γεωργικά προϊόντα. Στο 2% με 7% περίπου των περιπτώσεων, ιδιαίτερα στις πολύ μικρές και στις πολύ μεγάλες ηλικίες, το Ε. Coli 0157:Η7 μπορεί να οδηγήσει σε μία σοβαρή επιπλοκή, που ονομάζεται ουραιμικό αιμολυτικό σύνδρομο. Αυτό το σύνδρομο, που μπορεί να αποβεί μοιραίο, καταστρέφει τα ερυθρά αιμοσφαίρια και προκαλεί βλάβη των νεφρών.

Κλοστρίδιο perfringens. Μια ακόμα συνηθισμένη αιτία τροφικής δηλητηρίασης είναι το βακτήριο κλοστρίδιο perfringens και η τοξίνη του. Η λοίμωξη μεταδίδεται συνήθως από την πέψη μολυσμένης τροφής – ιδιαίτερα από όχι καλά μαγειρεμένο κρέας που έχει μπει στο ψυγείο και δε ζεστάθηκε επαρκώς πριν από την κατανάλωση του.

Τα σημεία και τα συμπτώματα είναι σοβαρές κοιλιακές κράμπες και διάρροια και εμφανίζονται περίπου 8 με 24 ώρες μετά την κατανάλωση της τροφής που περιέχει μεγάλες ποσότητες των βακτηρίων. Η διάγνωση γίνεται με την ταυτοποίηση του βακτηρίου στα κόπρανα του ασθενή. Συνήθως η νόσος υποχωρεί από μόνη της και δεν κρατά πάνω από μία ημέρα. Κατά τη διάρκεια της νόσου είναι σημαντικό να πίνει κανείς πολλά υγρά, για να αποφύγει την αφυδάτωση, που αποτελεί πιθανή παρενέργεια της διάρροιας.

Οι επιδημίες συμβαίνουν συνήθως σε μέρη όπως σχολικές καντίνες και εστιατόρια, όπου παρασκευάζονται μεγάλες ποσότητες τροφής και αποθηκεύονται για μελλοντική κατανάλωση. Ένα πιθανότατα μοιραίο είδος αυτής της βακτηριακής λοίμωξης είναι γνωστό ως νεκρωτική εντερίτιδα (σύνδρομο pig-bel), αλλά είναι πολύ σπάνιο στις δυτικές χώρες.

Σταφυλόκοκκος. Η τροφική δηλητηρίαση από σταφυλόκοκκο προέρχεται συχνά από την κατανάλωση τροφών, όπως το αυγό, τα γαλακτοκομικά και τα πουλερικά, σάλτσες για σάντουιτς και σαλάτες με αυγά, κοτόπουλο, τόνο, πατάτες και μακαρόνια που συχνά φιλοξενούν βακτήρια. Τα βακτήρια μεταδίδονται συνήθως από το άτομο που χειρίζεται το φαγητό και αναπτύσσονται, όταν το φαγητό δεν είναι αρκετά ζεστό ή αρκετά κρύο.

Η εμφάνιση των σημείων και συμπτωμάτων, όπως ναυτία, έμετος, διάρροια, ανορεξία και πυρετός, εμφανίζονται συνήθως αμέσως μετά τη λήψη του μολυσμένου φαγητού. Η παρουσία των βακτηρίων σε δείγμα κοπράνων επιβεβαιώνει τη διάγνωση. Η νόσος μπορεί να κρατήσει από 24 έως 48 ώρες, αλλά συνήθως υποχωρεί από μόνη της. Τα φάρμακα κατά της διάρροιας δεν είναι συνήθως απαραίτητα και μπορεί να καθυστερήσουν την καταστροφή των βακτηρίων. Για να αποφύγετε την αφυδάτωση, καταναλώστε πολλά υγρά.

Το προσεκτικό πλύσιμο των χεριών και των μαχαιροπήρουνων πριν και μετά την παρασκευή του φαγητού μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη της λοίμωξης. Επιπλέον, μην αφήνετε φαγητό εκτός ψυγείου. Βάλτε το αμέσως στο ψυγείο.

Παρασιτικές λοιμώξεις

Οι παρασιτικές λοιμώξεις είναι οι λιγότερο κοινές από τα τρία βασικά αίτια ασθενειών διάρροιας:

Giardia lamblia. Αυτός ο παρασιτικός οργανισμός προκαλεί γιαρδίαση, που αποτελεί πιθανώς το πιο κοινό παρασιτικό αίτιο διάρροιας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Επιδημίες γιαρδίασης μπορεί να συμβούν σε κοινότητες, όπου η παροχή του νερού μπορεί να μολυνθεί από ακατέργαστα αποχετευτικά λύματα. Η γιαρδίαση μπορεί επίσης να μεταδοθεί από μπάνιο σε πισίνα, λίμνη ή πάρκα ή από λήψη νερού από λίμνες ή πηγές στο βουνό.

Περίπου τα δύο τρίτα των ατόμων με γιαρδίαση δεν παρουσιάζουν σημεία ή συμπτώματα. Ωστόσο, μπορούν να μεταδώσουν τη λοίμωξη σε άλλους. Όσοι εμφανίζουν σημεία και συμπτώματα παρουσιάζουν συνήθως υδαρή διάρροια, κοιλιακές κράμπες και μερικές φορές απώλεια βάρους. Σε γενικές γραμμές αυτά τα σημεία και τα συμπτώματα εμφανίζονται 1 με 3 εβδομάδες μετά την έκθεση. Τα κόπρανα μπορεί να έχουν έντονη δυσοσμία, να δείχνουν λιπαρά και να επιπλέουν. Μπορεί επίσης να αισθάνεστε φούσκωμα και πρήξιμο. Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί και χαμηλός πυρετός. Αυτά τα σημεία και τα συμπτώματα διαρκούν συνήθως 5 με 7 ημέρες, αν και κάποια άτομα έχουν προβλήματα για μήνες.

Οι διαγνωστικές εξετάσεις μπορούν να αναγνωρίσουν το παράσιτο. Η γιαρδίαση αντιμετωπίζεται συνήθως με μετρονιδαζόλη (Flagyl) ή κάποιες φορές με quinacrine. Είναι σημαντικό να γίνει εξέταση κοπράνων μετά τη θεραπεία, γιατί μπορεί να μην έχει εξουδετερωθεί τελείως το παράσιτο.

Αμοιβάδα (Entamoeba Histolytica). Η λοίμωξη από Entamoeba Histolytica είναι ένα κοινό αίτιο νόσου με διάρροια σε ολόκληρο τον κόσμο, αν και δεν είναι συχνή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η λοίμωξη μεταδίδεται συνήθως από άτομο σε άτομο μέσω της κοπρανοστοματικής οδού. Ο γιατρός μπορεί να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη με μετρονιδαζόλη. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται και άλλα φάρμακα.

Κρυπτοσπορίδια. Τα κρυπτοσπορίδια είναι μία συνηθισμένη αιτία διάρροιας σε άτομα που πάσχουν από Έιτζ. Μπορεί επίσης να προκαλέσουν νόσο και σε υγιή άτομα. Έχουν ξεσπάσει επιδημίες ως αποτέλεσμα δημόσιων μολυσμένων παροχών νερού. Τα σημεία είναι παρατεταμένη διάρροια, μέχρι 25 κενώσεις ημερησίως. Στα άτομα που είναι κατά τα άλλα υγιή η λοίμωξη υποχωρεί από μόνη της σε 1 με 3 εβδομάδες.

Στα άτομα που πάσχουν από Έιτζ η λοίμωξη είναι συνήθως χρόνια. Δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία, αν και μελετούνται φάρμακα με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Θεραπεία

Ο αρχικός κίνδυνος της γαστρεντερικής λοίμωξης είναι η αφυδάτωση που ακολουθεί την απώλεια υγρών και ηλεκτρολυτών στα κόπρανα. Έτσι ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι η αντικατάσταση των υγρών και των απαραίτητων ηλεκτρολυτών.

Στις περισσότερες λοιμώξεις δεν ενδείκνυται η λήψη φαρμάκων κατά της διάρροιας, γιατί μπορεί να καθυστερήσουν την καταστροφή του οργανισμού που προκαλεί τη νόσο. Οι περισσότερες παρασιτικές λοιμώξεις απαιτούν ειδική θεραπεία για την εξάλειψη του οργανισμού.

Δείτε επίσης