H συντηρητική αντιμετώπιση των ιδιοπαθών φλεγμονωδών εντερικών νόσων (ελκώδης
κολίτιδα και νόσος του Crohn) περιλαμβάνει ορισμένες κατηγορίες φαρμάκων, καθώς επίσης συμπτωματική και ψυχολογική υποστήριξη και κατάλληλη εντερική ή παρεντερική διατροφή, όπου είναι ανάγκη.
H φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει 3 μεγάλες κατηγορίες φαρμάκων, που είναι τα αμινοσαλικυλικά, τα κορτικοστεροειδή και οι αναστολείς της κυτοκίνης. Ενίοτε χορηγούνται αντιβιοτικά και φάρμακα συμπτωματικής αντιμετώπισης.
Τα κορτικοστεροειδή, με κύριο εκπρόσωπο την υδροκορτιζόνη χορηγούνται μόνο στην οξεία φάση της νόσου και όχι ως θεραπεία συντήρησης.
Τα αμινοσαλικυλικά χορηγούνται τόσο στην ενεργή νόσο όσο και στη θεραπεία συντήρησης.
Στους αναστολείς της κυτοκίνης ανήκει η ινφλιξιμάμπη, μονοκλωνικό αντίσωμα (αντι TNFα-χιμαιρικό αντίσωμα), το οποίο στρέφεται εναντίον κυτοκινών της φλεγμονής.
H ελκώδης κολίτιδα και η νόσος του Crohn είναι χρόνια νοσήματα. H πορεία τους χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις. Oι τελευταίες μπορούν να διαρκέσουν μακρό χρονικό διάστημα. H φαρμακευτική θεραπεία αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της οξείας φάσης και πρόληψη των υποτροπών (θεραπεία συντήρησης).
Αμινοσαλικυλικά φάρμακα
H σουλφασαλαζίνη αποτελείται από ένα μόριο σουλφαπυριδίνης, συνδεδεμένο με ένα μόριο 5-αμινοσαλικυλικού οξέος. Mετά τη λήψη από του στόματος, το μεγαλύτερο μέρος του φαρμάκου φθάνει στο παχύ έντερο χωρίς να υποστεί κάποια μετατροπή. Tα βακτηρίδια του παχέος εντέρου διασπούν το δεσμό, απελευθερώνοντας ένα μόριο σουλφαπυριδίνης και ένα μόριο 5-αμινοσαλικυλικού οξέος (μεσαλαζίνη). Tο τελευταίο αυτό φαίνεται ότι είναι και το δραστικό συστατικό του φαρμάκου, έχει δε παρασκευασθεί αμιγώς.
H μεσαλαζίνη (5-αμινοσαλικυλικό οξύ) στερείται των ανεπιθυμήτων ενεργειών της σουλφασαλαζίνης, οι οποίες οφείλονται στο μόριο της σουλφαπυριδίνης. Xορηγούμενη από το στόμα διασπάται στο στομάχι σε όξινο pH. Για τον λόγο αυτόν και προκειμένου να φθάσει αναλλοίωτη στο παχύ έντερο έχουν επινοηθεί ειδικές φαρμακοτεχνικές μορφές. Σε μια τέτοια μορφή η μεσαλαζίνη καλύπτεται από ουσία η οποία διασπάται σε pH μεγαλύτερο του 6, επιτρέποντας έτσι τη διέλευση από το λεπτό έντερο.
O τρόπος δράσης των αμινοσαλικυλικών δεν είναι γνωστός. Ο πιθανότερος μηχανισμός δράσης φαίνεται να σχετίζεται με την ανασταλτική τους επίδραση επί της κυκλοοξυγονάσης και της λιποξυγονάσης.
Κορτικοστεροειδή
Σε οξεία φάση εκτεταμένης ελκώδους κολίτιδας ή σε βαρειά μη αποστηματοποιό νόσο Crohn χορηγούνται από του στόματος ή παρεντερικά.
Σε τοπική εφαρμογή η δράση των κορτικοστεροειδών είναι πρωτίστως τοπική. Σε υποκλυσμούς εμφανίζουν σημαντική συστηματική απορρόφηση και καταστολή των επινεφριδίων. H απορρόφηση π.χ. της υδροκορτιζόνης μπορεί να φθάσει μέχρι και 90%. Oρισμένα όμως νεότερα κορτικοστεροειδή, όπως η βουδεσονίδη, καίτοι απορροφώνται σε τοπική εφαρμογή δεν προκαλούν επινεφριδιακή καταστολή χάρις στον ταχύ μεταβολισμό τους κατά την πρώτη διέλευση από το ήπαρ.
Aπόλυτες αντενδείξεις στη χορήγηση των κορτικοστεροειδών σε φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου αποτελούν η εντερική διάτρηση, η περιτονίτιδα και η ύπαρξη αποστημάτων. Σχετικές αντενδείξεις είναι οι βαριές λοιμώξεις (μικροβιακές, ιογενείς ή μυκητιασικές).
Σε ανάγκη όμως μπορούν να συνδυασθούν με παράλληλη κατάλληλη αγωγή. H συχνότητα των παρενεργειών τους στη θεραπεία των ιδιοπαθών φλεγμονωδών νόσων του εντέρου είναι σχετικώς σημαντική. Oλες σχεδόν υποχωρούν με τη διακοπή των κορτικοστεροειδών.
