Όταν ο μαλακός ιστός παγώνει και αποστερείται τοπικά της αιματικής παροχής, η βλάβη που προκύπτει καλείται κρυοπάγημα. Συχνότερα προσβάλλονται τα αυτιά, η μύτη, τα μάγουλα και τα δάκτυλα των άκρων χεριών και ποδιών. Το παγωμένο τμήμα ανώδυνα καθίσταται ωχρό και κηρώδες.
Απαντώνται διάφοροι βαθμοί ιστικής βλάβης παρόμοιοι με εκείνους που οφείλονται σε εγκαύματα.
Ανάλογα με το βαθμό της βλάβης μπορεί να εμφανιστεί ερύθημα και πρήξιμο, φυσαλίδες και πομφόλυγες, επιφανειακή γάγγραινα, εν τω βάθει γάγγραινα, καθώς επίσης και τραυματισμός των μυών, των τενόντων, του περιοστέου και των νεύρων. Ο βαθμός της βλάβης συσχετίζεται άμεσα με τη θερμοκρασία και τη διάρκεια ψύξεως.
Αντιμετώπιση
Η έγκαιρη θεραπεία του κρυοπαγήματος πριν αναπτυχθεί το πρήξιμο συνίσταται στην κάλυψη του τμήματος με ενδύματα ή με ένα ζεστό χέρι ή άλλη σωματική επιφάνεια για να διατηρηθεί μια ήπια θερμότητα έτσι ώστε να επιτευχθεί επαρκής κυκλοφορία αίματος.
Η ταχεία επαναθέρμανση σε υδατόλουτρο θερμοκρασίας 37-43°C (100-110°F) αποτελεί τη θεραπεία εκλογής για όλες τις μορφές κρυοπαγήματος. Η επαναθέρμανση θα πρέπει να καθυστερεί μέχρις ότου ο ασθενής μεταφερθεί σε μια περιοχή όπου δεν υπάρχει κίνδυνος επαναψύξεως. Η αργή απόψυξη οδηγεί σε περισσότερο εκτεταμένη ιστική βλάβη. Εξαιτίας του αξιοσημείωτου άλγους που βιώνεται κατά τη διάρκεια της ταχείας απόψυξης θα πρέπει να χορηγούνται αναλγητικά, εκτός από την περίπτωση που αντενδείκνυται η λήψη τους.
Η απόψυξη ολοκληρώνεται όταν το δέρμα καταστεί ερυθρό και εύκαμπτο. Υποστηρικτικά μέτρα όπως είναι η ανάπαυση στο κρεβάτι, η πολυθερμιδική δίαιτα που είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, η περιποίηση των πληγών και η αποφυγή του τραυματισμού είναι επιτακτικά. Θα πρέπει να αποφεύγεται κάθε τριβή του προσβεβλημένου τμήματος αλλά μπορεί να βοηθήσει η ήπια χειρομάλαξη των εγγύς τμημάτων του άκρου που δεν είναι μουδιασμένα.
Μετά από την εγκατάσταση οιδήματος και υπεραιμίας, ο ασθενής θα πρέπει να παραμένει στο κρεβάτι με το προσβεβλημένο μέλος σε ελαφρά κάμψη, ανυψωμένο και σε ανάπαυση. Η έκθεση του πάσχοντος άκρου σε αέρα σε θερμο κρασία δωματίου ανακουφίζει το άλγος και βοηθά στην αποφυγή ιστικής βλάβης. Μπορεί να είναι επιθυμητή η προστασία που προσφέρει μια θερμοκοιτίδα.
Έχει προταθεί η χρήση αντιπηκτικών για την πρόληψη της θρόμβωσης και της γάγγραινας. Η πεντοξυφυλλίνη, η ιβουπροφαίνη και η ασπιρίνη μπορεί να είναι χρήσιμα επικουρικά φάρμακα.
Τα αντιβιοτικά θα πρέπει να δίδονται ως προφύλαξη ενάντια στη λοίμωξη και θα πρέπει να γίνεται επαναληπτική δόση του αντιτετανικού εμβολίου.
Είναι δυνατόν να χρειαστούν πολλοί μήνες για την ανάρρωση του ασθενούς. Οι τραυματισμοί που αφορούν το εγγύς τμήμα της φάλαγγας ή την περιοχή του καρπού ή του ταρσού, ειδικά όταν συνοδεύονται από έλλειψη έγκαιρης ραδιενεργούς ανίχνευσης κατά τη διάρκεια οστικής σάρωσης, πολύ συχνά απαιτούν ακρωτηριασμό. Παρά το γεγονός ότι ο προηγηθείς τραυματισμός εκ ψύχους αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου για την υποτροπιάζουσα νόσο, η συμπαθεκτομή μπορεί να δράσει προληπτικά έναντι των επαναλαμβανόμενων επεισοδίων.
