Δερματικές αντιδράσεις μπορεί να προκύψουν από τοπική, ενδοβλαβική υποδόρια ή συστηματική χορήγηση των κορτικοστεροειδών.
Τοπική εφαρμογή
Η παρατεταμένη χρήση παρασκευασμάτων τοπικών κορτικοστεροειδών μπορεί να προκαλέσει διακριτές αλλοιώσεις στο δέρμα. Η εμφάνιση αυτών των παρενεργειών εξαρτάται από τρεις παράγοντες: την ισχύ των στεροειδών, την περιοχή στην οποία εφαρμόζονται και την προδιάθεση του ατόμου σε ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Επίμονο ερύθημα και ευρυαγγείες λόγω χρόνιας χρήσης τοπικών στεροειδών.
Ατροφία, ραβδώσεις, τηλεαγγιεκτασία, ευθραυστότητα του δέρματος και πορφύρα είναι οι πιο συχνές αλλοιώσεις που παρατηρούνται. Οι πιο εντυπωσιακές οι ευρυαγγείες εμφανίζονται σε άτομο με ανοικτόχρωμο δέρμα, που χρησιμοποιούν φθοριωμένα κορτικοστεροειδή στο πρόσωπο. Οι αλλαγές στο δέρμα επιτείνονται με την κλειστή περίδεση.
Όταν εμφανίζονται αυτές οι παρενέργειες, η ισχύς του στεροειδούς θα πρέπει να μειωθεί ή να αντικατασταθεί με tacrolimus ή pimecrolimus. Η εβδομαδιαία κατά ώσεις χορήγηση ενός ισχυρού τοπικού στεροειδούς μπορεί επίσης να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών. Στα συμπληρωματικά μέτρα για τη μείωση των αναγκών σε στεροειδή, θα μπορούσε να περιλαμβάνονται η προσθήκη τοπικής δοξεπίνης ή μενθόλης και καμφοράς στο θεραπευτικό σχήμα. Συνήθως οι ευρυαγγείες εξαφανίζονται σε λίγους μήνες μετά την διακοπή της εφαρμογής του κορτικοοτεροειδούς.
Όταν τα παρασκευάσματα κορτικοστεροειδών εφαρμόζονται στο πρόσωπο για μια περίοδο εβδομάδων ή μηνών, μπορεί να εμφανιστούν επίμονο ερύθημα με ευρυαγγείες και συχνά μικρές φλύκταινες. Περιστοματική δερματίτιδα και ροδόχρους νόσος προκαλούνται σε ορισμένες περιπτώσεις από τη χρήση τοπικών κορτικοστεροειδών.
Στεροειδής ροδόχρους νόσος έχει αναφερθεί από την μακροχρόνια χρήση υδροκορτιζόνης 1% σε κρέμα. Για το λόγο αυτό, ορισμένοι δερματολόγοι δεν συνιστούν τη χρόνια χορήγηση τοπικών στεροειδών στην συμπληρωματική θεραπεία της ροδόχρου νόσου.
Η επανειλημμένη εφαρμογή κορτικοστεροειδών στο πρόσωπο, το όσχεο ή το αιδοίο μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική ατροφία των εν λόγω ιστών. Οι ιστοί αυτοί καθίστανται “εθισμένοι” στην τοπική χρήση στεροειδών, έτσι ώστε η διακοπή τους να έχει σαν αποτέλεσμα πρόκληση έντονου κνησμού ή καύσου και έντονου ερυθήματος.
Η τοπική εφαρμογή κορτικοστεροειδών μπορεί να προκαλέσει ατροφία της επιδερμίδας με υπομελάγχρωση. Εάν χρησιμοποιούνται σε μεγάλες περιοχές, διαρκείς ποσότητες μπορεί να απορροφηθούν, προκαλώντας καταστολή του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης. Αυτό ενδέχεται να επηρεάσει την ανάπτυξη των παιδιών με ατοπική δερματίτιδα και έχει οδηγήσει σε Αδυσωνική εξάρτηση από τα στεροειδή και σύνδρομο Cushing.
Ατοπικά παιδιά με άνω του 50% συμμετοχή της επιφάνειας του σώματος έχουν χαμηλό ανάστημα. Αυτό μπορεί να σχετίζεται με την αυξημένη χρήση τους ισχυρών τοπικών στεροειδών. Επιπλέον, παρατηρείται μείωση της οστικής πυκνότητας σε ενήλικες με χρόνια ατοπική δερματίτιδα τόσο σοβαρή ώστε να απαιτούνται κορτικοστεροειδή ισχυρότερα από την υδροκορτιζόνη.
Ενέσιμα κορτικοστεροειδή
Η ενδοβλαβική ένεση κορτικοστεροειδών είναι πολύτιμη στην αντιμετώπιση πολλών δερματοπαθειών. Όμως, η ένεση κορτικοστεροειδών μπορεί να προκαλέσει υποδόρια ατροφία στο σημείο της ένεσης.
Το ενέσιμο κορτικοστεροειδές μπορεί επίσης να προχωρήσει μέσω των λεμφαγγείων, προκαλώντας όχι μόνο τοπικές παρενέργειες, αλλά και γραμμικές ατροφικές υπόχρωμες, άτριχες ραβδώσεις. Αυτές μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να υποχωρήσουν.
Οι επιπλοκές αυτές αποφεύγονται καλύτερα με την έγχυση απευθείας στη βλάβη, όχι στο λίπος, και χρησιμοποιώντας μόνο την ελάχιστη συγκέντρωση και όγκο που απαιτείται. Οι ενδομυϊκές ενέσεις στεροειδών θα πρέπει πάντα να γίνονται στους γλουτούς με μακριά βελόνα (τουλάχιστον 1 και 1/2 ίντσες στους ενήλικες).
Έγχυση κορτικοστεροειδών στο δελτοειδή μυ μερικές φορές προκαλεί ατροφία του υποδορίου. Ο ασθενής αντιλαμβάνεται την αντίδραση από το εντύπωμα και τον αποχρωματισμό στη θέση της ένεσης. Δεν υπάρχει πόνος, αλλά είναι ενοχλητικό αισθητικά. Ο ασθενής μπορεί να διαβεβαιώνεται ότι αυτή η αλλοίωση θα αποκατασταθεί, αλλά μπορεί να χρειαστούν αρκετά χρόνια για να γίνει.
Συστηματικά κορτικοστεροειδή
Η παρατεταμένη χρήση κορτικοστεροειδών μπορεί να προκαλέσει πολλές αλλοιώσεις στο δέρμα. Επιπλέον, έχουν μια σημαντική επίδραση στο μεταβολισμό πολλών ιστών, οδηγώντας σε προβλέψιμα επιπλοκές, που μερικές φορές μπορεί να προληφθούν. Οι ενδομυϊκές ενέσεις δεν είναι ασφαλέστερη μέθοδος χορήγησης έναντι της από του στόματος.
