Η ακτινομυκητίαση είναι μια μακροχρόνια λοίμωξη που προκαλεί έλκη ή αποστήματα σε μαλακούς ιστούς του σώματος. Αναπτύσσεται, συνήθως, στο στόμα, τη μύτη, το λαιμό, τους πνεύμονες, το στομάχι, ή το έντερο. Σπάνια, εμφανίζεται αλλού στο σώμα, ενώ συνήθως, μόνο εάν υπάρχει μια οπή στο δέρμα. Δεν είναι μεταδοτική νόσος αλλά μπορεί να εξαπλωθεί από την αρχική μολυσμένη περιοχή σε άλλα μέρη του σώματος.
Η νόσος προκαλείται από έναν ακτινομύκητα που ονομάζεται Actinomyces israelii. Φυσικά ζει στην μύτη και το λαιμό και δεν προκαλεί λοίμωξη από μόνο του αλλά πρέπει να ενωθεί με άλλα βακτήρια (που εισέρχονται στο σώμα μέσω ενός σχισίματος στο δέρμα). Σχηματίζουν με την προσκόλληση μεταξύ τους κίτρινα μικροσκοπικά σωμάτια, τα κοκκία θείου.
Οι ακτινομύκητες είναι αναερόβια, Gram-θετικά, νηματοειδή βακτήρια. Οι λοιμώξεις παρατηρούνται συχνότερα στην τραχηλοπροσωπική περιοχή αλλά αναπτύσσονται συχνά και στην κοιλιακή χώρα, τη θωρακική περιοχή, ή την πύελο. Συνήθως προσβάλλονται μεσήλικες άντρες.
Συμπτώματα
Οι βλάβες εμφανίζονται αρχικά με τη μορφή οζιδίων ή πλακών και αναπτύσσουν παροχετευτικά συρίγγια. Κόκκοι ή κοκκία θείου μπορεί να ανευρίσκονται στο εξίδρωμα, όπως ακριβώς στα μυκητιασικά μυκητώματα.
Η λοίμωξη προσδίδει στην τραχηλοπροσωπική περιοχή όψη δίκην σαγονιού με καρούμπαλα. Το υποκείμενο οστό μπορεί να προσβληθεί και να προκληθεί περιοστίτιδα ή οστεομυελίτιδα. Η λοίμωξη της κάτω γνάθου παρατηρείται τέσσερις φορές συχνότερα από εκείνη της άνω γνάθου (φωτογραφία).
Όταν συμμετέχει το γαστρεντερικό σύστημα το τυφλό και η σκωληκοειδής απόφυση αποτελούν τις συχνότερα προσβαλλόμενες περιοχές.
Η επέκταση στην κοιλιακή χώρα και η προσβολή του κοιλιακού τοιχώματος μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη παροχετευτικών συριγγίων στο δέρμα της κοιλιακής χώρας. Στο στοματοφάρυγγα, τα ακτινομυκωτικά κοκκία ανευρίσκονται φυσιολογικά στις αμυγδαλικές κρύπτες. Στη θωρακική περιοχή, η πνευμονική λοίμωξη είναι δυνατόν να εξαπλωθεί στο θωρακικό τοίχωμα.
Άλλα συμπτώματα της ακτινομυκητίασης είναι: πυρετός, απώλεια βάρους, εξογκώματα στο λαιμό ή στο πρόσωπο, αποστραγγισμένες πληγές στο δέρμα, βήχας και πόνος στο στήθος.
Αιτία
Η στοματοφαρυγγική ακτινομυκητίαση προκαλείται από τον Actinomyces israelii και Actinomyces gerencseriae. 0 Actinomyces radingae συσχετίζεται συχνά με χρόνιες λοιμώξεις του δέρματος και του μαλακού ιστού. Ο Actinomyces europaeus συσχετίζεται με προσβολή του δέρματος και των γεννητικών οργάνων. Ο Actinomyces turicensis μπορεί επίσης να ανευρεθεί στο δέρμα.
Τα κοκκία θείου συντίθενται από λεπτεπίλεπτα διακλαδισμένα νημάτια. Οι ηωσινοφιλικές συσσωρεύσεις που αποτελούνται από ανοσοσφαιρίνη παρατηρούνται στην περιφέρεια των κοκκίων (φαινόμενο Splendore-Hoeppli’s). Μοιάζουν με ακτίνες, εξ ου και το όνομα ακτινομύκητας. Η χρώση κατά Gram αποκαλύπτει μακριά Gram-Θετικά νημάτια.
Θεραπεία
Η πενικιλλίνη G σε μεγάλες δόσεις, 10 έως 20 MU/ημέρα για 1 μήνα που ακολουθείται από τη χορήγηση πενικιλλίνης από το στόμα σε δόση 4 έως 6 gr/ημέρα για άλλους 2 μήνες, μπορεί να οδηγήσει σε επιτυχή αποτελέσματα μεγάλης διάρκειας.
Άλλα αποτελεσματικά φάρμακα είναι η αμπικιλλίνη, η ερυθρομυκίνη, οι τετρακυκλίνες, η κεφτριαξόνη και η κλινταμυκίνη. Σημαντική είναι η χειρουργική διάνοιξη, η παροχέτευση και η εκτομή των νεκρωμένων ιστών.
