Οι φυματίδες είναι μια ομάδα από δερματικά εξανθήματα σχετιζόμενα με μια υποβόσκουσα ή σιωπηλή εστία φυματίωσης.
Διαγιγνώσκονται από τις ιδιαίτερα κλινικά χαρακτηριστικά, ιστολογικά ευρήματα, μια θετική αντίδραση φυματίνης, μερικές φορές το εύρημα φυματίωσης σε μια απόμακρη εστία και τη λύση του εξανθήματος με αντιφυματική θεραπεία.
Οι φυματίδες αντιπροσωπεύουν δερματικές βλάβες προερχόμενες από αιματογενή διασπορά του βακίλλου της φυματίωσης στο δέρμα. Ο κοινός λύκος μπορεί να αναπτυχθεί στις θέσεις των φυματίδων, και το Μ. tuberculosis DNA μπορεί να βρεθεί σε φυματικές βλάβες με PCR.
Οι φυματίδες συχνά παρατηρούνται σε άτομα με ισχυρή ανοσία στη φυματίωση (εξαιτίας αυτού και θετικοποιείται η PPD). Αυτό οδηγεί σε γρήγορη καταστροφή του βακίλλου και αυτόματη υποστροφή των ανεξάρτητων βλαβών σε πολλές περιπτώσεις. Νέες βλάβες συνεχίζουν να εμφανίζονται, ωστόσο, καθώς η αιματογενής διασπορά από την υποκείμενη εστία συνεχίζεται. Οι φυματίδες τείνουν να εκτείνονται ως συμμετρικά εξανθή-ματα εξαιτίας του ότι προκύπτουν από αιματογενή διασπορά.
Βλατιδονεκρωτική Φυματίδη
Η βλατιδονεκρωτική φυματίδη είναι συνήθως ασυμπτωματική, χρόνια διαταραχή, παρούσα σε διαδοχικές συγκομιδές. Οι βλάβες είναι συμμετρικά κατανεμημένες στις εκτατικές επιφάνειες των άκρων, ιδίως στις άκρες των αγκώνων, στα γόνατα, στις ραχιαίες επιφάνειες των χεριών και των ποδιών, στους γλουτούς, στο πρόσωπο και τα αυτιά, στη βάλανο του πέους. Οι βλάβες μπορεί να προτιμούν πρηνείς-χιμετλοειδείς θέσεις και να επιδεινώνονται κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών. Τα δύο τρίτα των περιστατικών συμβαίνουν πριν την ηλικία των 30 ετών, και οι γυναίκες πλεονάζουν κατά 3:1.
Η απόδειξη προϋπάρχουσας ή ενεργού φυματίωσης είναι παρούσα μεταξύ ρου ενός και των δύο τρίτων των ασθενών, ιδίως στους λεμφαδένες. Το τεστ φυματίνης είναι θετικό και μπορεί να προκαλέσει νεκρωτική αντίδραση.
Οι τυπικές βλάβες ποικίλουν σε μέγεθος από 2 έως 8 μμ, και σχηματίζουν φλεγμονώδεις βλατίδες οι οποίες γίνονται φλυκταινώδεις ή νεκρωτικές. Οι βλάβες επουλώνονται αργά μετά από αρκετές εβδομάδες, αλλά περιστασιακά τα έλκη παραμένουν περισσότερο. Ευλογιοειδείς εσχάρες ακολουθούν τις βλάβες. Οι συγκομιδές επαναλαμβάνονται πέρα από μια πορεία των μηνών στα έτη.
Η βλατιδονεκρωτική φυματίδη μπορεί να εμφανισθεί σε συνάρτηση με άλλες δερματικές εκδηλώσεις φυματίωσης, ιδιαίτερα το σκληρό ερύθημα του Bazin (erythema induratum), ή τη χοιράδωση. Ως συνωδά κλινικά φαινόμενα έχουν συμπεριληφθεί η φυματική αρθρίτιδα με τη γάγγραινα σε νεαρούς ενήλικες Αφρικανούς και την ανάπτυξη κοινού λύκου από βλάβες της βλατιδονεκρωτικής φυματίδης.
Ιστολογικά, η επιδερμίδα είναι ουλοποιημένη στις ώριμες βλάβες. Μία πασαλοδοειδής συνάθροιση ιστιοκυττάρων περιβάλλει ωοειδώς ή σφηνοειδώς σχηματισμένες περιοχές της δερματικής νέκρωσης. Ώριμα φυμάτια δεν παρατηρούνται, εκτός από τις μη επουλωμένες βλάβες οι οποίες εξελίσσονται σε κοινό λύκο. Οι αγγειακές αλλαγές είναι κυριαρχούσες, κυμαινόμενες από μία ήπια λεμφοκυτταρική αγγειίτιδα σε ινώδη νέκρωση και θρομβωτική απόφραξη των αγγείων. Αυτό δεν είναι μια ουδετερόφιλη λευκοκυτταρική αγγειίτιδα, αλλά μάλλον μια χρόνια κοκκιωματώδης αγγειίτιδα των μικρών αγγείων. Με PCR, μυκοβακτηριδιακό DNA μπορεί να βρεθεί στο 50% των περιπτώσεων της βλατιδονεκρωτικής φυματίδης.
Βλατιδοφλυκταινώδης δευτερογενής σύφιλη, οξεία λει-χηνοειδής και ευλογιοειδής πιτυρίαση, διατιτράινων δακτυλιοειδές κοκκίωμα, διατιτραίνουσα κολλαγόνωση, και η νεκρωτική ή σηπτική αγγειίτιδα, μοιράζονται κοινά κλινικά και ιστολογικά ευρήματα με τη βλατιδονεκρωτική φυματίδη.
Χοιραδικός λειχήνας
Επίσης γνωστός ως λειχηνοειδής δερματική φυματίωση, ο χοιραδικός λειχήνας αποτελείται από ομάδες ανώδυνων, μικρών, κερατωτικών, λεπτών βλατίδων, διασκορπισμένες πάνω στον κορμό.
Οι βλάβες μπορεί να είναι από 2 έως 4 μμ και κιτρινέρυθρες προς ερυθρόφαιες. Είναι στερεές και επίπεδο-επαρμένες ή υπερκείμενες από μια λεπτή φλύκταινα ή λεπτή εσχάρα.
Οι βλάβες διατάσσονται σε δακτυλιοειδείς ή δισκοειδείς ομάδες, όπου παραμένουν αναλλοίωτες για μήνες χωρίς να δίνουν συμπτώματα. Μπορεί αργά να υποστούν αυτόματη υποστροφή, ακολουθούμενη κατά περιόδους από υποτροπές. Κατά κανόνα εμφανίζονται σε παιδιά, εφήβους ή ενήλικες που έχουν φυματίωση των οστών ή των λεμφαδένων. Ο έλεγχος φυματίνης είναι πάντα θετικός.
Ιστολογικά, ο χοιραδικός λειχήνας εμφανίζει μη τυροποιημένα φυματικά κοκκιώματα, τοποθετούμενα ακριβώς κάτω από την επιδερμίδα, ανάμεσα και γύρω από τριχοειδή θυλάκια. Φυσιολογικά, οι φυματικοί βάκιλλοι δεν παρουσιάζονται ούτε σε παθολογοανατομικές τομές, ούτε μπορούν να καλλιεργηθούν από υλικό βιοψίας.
Ο καρφιτσοειδής λειχήνας (Lichen nitidus), ο ομαλός λειχήνας (lichen planus), η δευτερογενής σύφιλη, και η σαρκοείδωση πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη διαφορική διάγνωση.
