Συναγερμός έχει σημάνει στις αρμόδιες υπηρεσίες της χώρας για την
ελονοσία. Οι ειδικοί αναμένουν κύμα έξαρσης της νόσου τις επόμενες εβδομάδες
και μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου του 2016 σε πολλές περιοχές, καθώς στο διάστημα αυτό αναμένεται να εκδηλωθούν οι συνέπειες από την τωρινή έντονη δραστηριότητα των μεγάλων πληθυσμών των κουνουπιών.
Η ελονοσία μεταδίδεται με τσίμπημα κουνουπιού του γένους Anopheles sacharovi το οποίο προηγουμένως έχει τσιμπήσει μολυσμένο άτομο. Μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο δεν γίνεται. Άλλοι τρόποι μετάδοσης είναι μέσω της κύησης (από την μητέρα στο παιδί), μέσω μεταμόσχευσης οργάνων καθώς και μέσω της μετάγγισης αίματος. Τα συμπτώματα της νόσου είναι υψηλός πυρετός, κακουχία, μυαλγία, κεφαλαλγία, ναυτία, εμετός, διάρροια, και σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζεται ίκτερος και αναιμία λόγω της καταστροφής των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Καθώς στο τρέχον διάστημα καταγράφεται μεγάλη κυκλοφορία των πληθυσμών κουνουπιών του γένους Anopheles sacharovi, που αποτελούν τους βασικούς διαβιβαστές της ελονοσίας, αλλά και επειδή ο χρόνος επώασης της νόσου κυμαίνεται από 10 ημέρες έως και τέσσερις εβδομάδες, είναι σίγουρο ότι θα υπάρξουν περισσότερα περιστατικά το επόμενο διάστημα.
Στο “κόκκινο” παραμένουν οι περιοχές στις οποίες μέχρι και το 2015 καταγράφονταν κρούσματα, όπως Λακωνία, Ηλεία, Βορειοανατολική Αττική, Βοιωτία, Ημαθία, Πέλλα, Τρίκαλα, αλλά και γενικά όλες οι περιοχές με υδάτινο στοιχείο (ποτάμια, λίμνες, βάλτους), αγροτική παραγωγή και μετανάστες από χώρες της Ασίας όπου ενδημεί η ελονοσία ως εργατικό δυναμικό.
Όσες περιοχές μπαίνουν στο “κόκκινο” λόγω της εμφάνισης εγχώριου κρούσματος, μπαίνουν και σε ετήσια καραντίνα σε ό,τι αφορά τη συλλογή αίματος. Αυτό σημαίνει ότι για διάστημα ενός έτους η συγκεκριμένη περιοχή, σε ακτίνα 6 χιλιομέτρων από το σημείο εμφάνισης του εγχώριου κρούσματος, αποκλείεται από την διαδικασία συλλογής αίματος για τις ανάγκες του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας.
Πολιτική αντιπαράθεση
Στην Ελλάδα η ελονοσία εκριζώθηκε το 1974, μετά από εντατικό και επίπονο πρόγραμμα καταπολέμησης (1946-1960). Έκτοτε, καταγράφονται 20-50 περιστατικά το χρόνο που σχετίζονται –στη μεγάλη τους πλειονότητα– με ταξίδια ή παραμονή σε ενδημική για την ελονοσία χώρα (εισαγόμενα περιστατικά).
Ωστόσο, από το 2009 έως το 2013 καταγράφονταν ετησίως κρούσματα ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης σε διάφορες περιοχές της χώρας: επτά κρούσματα το 2009, τέσσερα το 2010, 42 κρούσματα το 2011, 20 το 2012 και τρία το 2013. Το 2014 δεν καταγράφηκε εγχώρια μετάδοση της νόσου σε καμία περιοχή της χώρας. Το 2015 καταγράφηκαν 6 εγχώρια κρούσματα ελονοσίας σε νέες και παλαιές περιοχές μετάδοσης.
Το 2016, έως 11 Αυγούστου, καταγράφηκαν συνολικά 65 κρούσματα, εκ των οποίων τα 61 έχουν χαρακτηρισθεί εισαγόμενα και τα 4 έχουν ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης.
Τα εγχώρια κρούσματα καταγράφηκαν σε νέες περιοχές μετάδοσης, (Αχαΐα, Ηλεία, Θεσσαλονίκη), οι οποίες, σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, έχουν όλα τα χαρακτηριστικά των ευάλωτων περιοχών, δηλαδή, είναι αυξημένου κινδύνου για την μετάδοση της ελονοσίας.
Τα κρούσματα ελονοσίας στην Ελλάδα έχουν γίνει αντικείμενο αντιπαράθεσης μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, και ειδικότερα μεταξύ της γενικής γραμματείας Δημόσιας Υγείας και του προέδρου του ΙΣΑ.
Η ανακοίνωση του Υπουργείου Υγείας έχει ως εξής:
“Τις τελευταίες μέρες παρατηρείται μια υπερβολική δημοσιότητα και αναίτια διόγκωση ενός υπαρκτού αλλά ελεγχόμενου προβλήματος, που αφορά κρούσματα ελονοσίας που έχουν καταγραφεί στη χώρα μας. Το Υπουργείο Υγείας διαβεβαιώνει ότι είχε προβεί εγκαίρως σε όλες τις ενδεδειγμένες ενέργειες έτσι ώστε να διασφαλιστεί με κάθε τρόπο η δημόσια υγεία και διευκρινίζει ότι:
α) Η παρουσία σποραδικών κρουσμάτων ελονοσίας στη χώρα μας είναι ένα φαινόμενο με εξάρσεις και υφέσεις που παρατηρείται όλα τα τελευταία χρόνια.
β) Όπως πέρυσι, έτσι και φέτος έγιναν όλες οι απαραίτητες ενέργειες για έγκαιρη διάγνωση, ενημέρωση, πρόληψη και θεραπεία με τη συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων [ΚΕΕΛΠΝΟ, ΥΠΕ, υγειονομικές υπηρεσίες των Περιφερειών, Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας (ΕΚΕΑ)].
γ) Ο αριθμός των «εισαγομένων» κρουσμάτων ήταν απολύτως αναμενόμενος λόγω του μεγάλου αριθμού προσφύγων / μεταναστών που προσήλθαν στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα. Σε «εγχώρια μετάδοση» οφείλονται 4 κρούσματα μετά την εκδήλωση των οποίων ο Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Υγείας συντονίζει και εποπτεύει την υλοποίηση των ενδεδειγμένων μέτρων για την αποφυγή διασποράς της νόσου.
δ) Υπάρχει ειδικό Σχέδιο Δράσης για την αντιμετώπιση της Ελονοσίας που έχει εκπονηθεί από το ΚΕΕΛΠΝΟ και έχει ήδη ενεργοποιηθεί από το Υπουργείο Υγείας
ε) Βασική αρχή των πολιτικών δημόσιας υγείας είναι η πρόληψη. Γι’ αυτό το λόγο η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας σε συνεργασία με το ΕΚΕΑ προχώρησε σε διακοπή της αιμοδοσίας σε περιοχές αυξημένου κινδύνου. Σε ευρεία σύσκεψη που θα πραγματοποιηθεί εντός της εβδομάδας υπό τον υπουργό Υγείας, Ανδρέα Ξανθό, θα αναζητηθούν τρόποι αναπλήρωσης των απαραίτητων μονάδων αίματος.
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, από την πρώτη στιγμή, έχει δώσει προτεραιότητα στα θέματα δημόσιας υγείας, παρακολουθεί τις εξελίξεις, προχωρά εγκαίρως σε συντονισμένες ενέργειες και με αφορμή τα ζητήματα υγείας προσφύγων/μεταναστών έχει αναπτύξει ένα πλέγμα δράσεων υπό την επιστημονική εποπτεία του ΚΕΕΛΠΝΟ (επιδημιολογική επιτήρηση, εμβολιασμοί, συνθήκες υγιεινής στους χώρους φιλοξενίας) και τον επιχειρησιακό συντονισμό του ΕΚΕΠΥ.
Είναι λυπηρό ένα θέμα δημόσιας υγείας που απαιτεί άμεσες, διακριτικές και αποτελεσματικές ενέργειες, να γίνεται αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης και επικοινωνιακής τακτικής, προκαλώντας άσκοπη ανησυχία στους πολίτες αλλά και κίνδυνο διεθνούς δυσφήμισης της χώρας μας.
Η Δημόσια Υγεία και το αίσθημα υγειονομικής ασφάλειας της κοινωνίας είναι πολύ ευαίσθητη και σοβαρή υπόθεση για να αντιμετωπίζεται με όρους καταστροφολογίας και ανεύθυνου λαϊκισμού”.
Από την πλευρά του ο κ. Πατούλης ανέφερε:
“Η κυβέρνηση γνώριζε ότι στη χώρα έχουν εισέλθει τα τελευταία χρόνια εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά δεν έλαβε τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση κρουσμάτων ελονοσίας. Αντί λοιπόν να χρησιμοποιεί το προσφυγικό ως δικαιολογία, θα έπρεπε να έχει νωρίτερα κινητοποιήσει τον κρατικό μηχανισμό.
Αντί να μιλά για πολιτική εκμετάλλευση του προβλήματος, ας μας πουν οι αρμόδιοι κυβερνητικοί φορείς πότε άλλοτε είχαν κηρυχθεί σε καραντίνα λόγω ελονοσίας 12 Δήμοι της χώρας; Πόσα χρόνια θα γυρίσει η Ελλάδα πίσω στα ζητήματα της δημόσιας υγείας, εξαιτίας της ανίκανης πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας;
Δεν περιμένουμε φυσικά να φιλοτιμηθούν και να παραιτηθούν. Αν είχαν φιλότιμο, θα το είχαν κάνει τον προηγούμενο χειμώνα, που χάθηκαν δεκάδες ανθρώπινες ζωές εξαιτίας των δεκάδων κλειστών κλινών στις ΜΕΘ”.
