Τα νήπια λατρεύουν να δίνουν αρνητικές απαντήσεις, αλλά μισούν να τις παίρνουν από τους άλλους. Στον αγώνα τους για ανεξαρτησία, τα «όχι» των γονιών είναι απειλή για τον αυτοπροσδιορισμό τους. Για το μικρό σας, η υπακοή στα «όχι» σας σημαίνει παραδοχή της εξουσίας σας. Αντί να κάνει αυτή την παραδοχή, επιλέγει να δοκιμάσει την εξουσία σας.
Ενώ η συνεχής δοκιμασία της εξουσίας είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι της ανάπτυξης και της εξέλιξης του παιδιού σας, πρέπει να παραδεχτούμε ότι μπορεί να είναι πολύ εκνευριστική για τους γονείς, ειδικά όταν προσπαθούν να διατηρήσουν τόσο το παιδί όσο και το σπίτι ασφαλή. Παρόλο που η πλήρης συμμόρφωση δεν είναι παρά μόνο ένα όραμα των γονιών -όχι μόνο στη νηπιακή ηλικία, αλλά σε οποιαδήποτε περίοδο της παιδικής ηλικίας- μπορείτε να αρχίσετε να δουλεύετε προς αυτή την κατεύθυνση:
Να ξέρετε πότε να λέτε «όχι» – και πότε να μην το λέτε. Τα «όχι» έχουν τη θέση τους στην ανατροφή -ειδικά σε θέματα υγείας, ασφάλειας και λογικής- αλλά τα πολλά «όχι» μπορεί να καταπιέσουν ένα μικρό παιδί ή, όπως θα έχετε παρατηρήσει, να το οδηγήσουν στην ανυπακοή. Για να κάνετε τα «όχι» σας πιο αποτελεσματικά, χρησιμοποιείτε τα μόνο όταν είναι αναγκαίο. Αποφεύγετε τα πολλά «όχι» χωρίς να καταπιέζετε τα εξερευνητικά ένστικτα του παιδιού σας, εξαλείφοντας όσο πιο πολλά σημεία σύγκρουσης μπορείτε από το περιβάλλον του.
Καταστήστε το σπίτι σας ασφαλές για το μικρό σας και το μικρό σας ασφαλές μέσα στο σπίτι σας -βάλτε ένα σύρτη στην πόρτα του μπάνιου, μαζέψτε τα λεπτεπίλεπτα, εύθραυστα αντικείμενα, βάλτε το στερεοφωνικό σε ένα ψηλότερο ράφι – και θα έχετε λιγότερους λόγους να πείτε «όχι».
Αφήνοντας κάποια «απαγορευμένα» αντικείμενα σε σημεία όπου το παιδί σας μπορεί να τα φτάσει μπορείτε να αρχίσετε να του διδάσκετε την τέχνη του αυτοελέγχου. Όταν κατευθύνεται προς αυτούς τους πειρασμούς, χρησιμοποιείτε την ευκαιρία για να εξηγήσετε: «Αυτό είναι του μπαμπά–δεν είναι για να παίζεις». Προσφέρετε του ένα υποκατάστατο: «Ορίστε, αυτό το παπάκι είναι δικό σου. Μπορείς να παίξεις με αυτό». Μερικές φορές, αφήνετε το να ακουμπά πράγματα που είναι απαγορευμένα, κάτω από την επιτήρηση σας: «Δεν μπορείς να παίξεις με το μουσικό κουτί μου μόνος σου, αλλά μπορούμε να το κάνουμε μαζί».
Μη βγάζετε πρόωρα συμπεράσματα. Ακόμα και αν το παιδί σας κατευθύνεται προς τα εκεί, περιμένετε ώσπου να ακουμπήσει το βίντεο πριν του πείτε «Δεν ακουμπάμε το βίντεο!». Πρώτα απ’όλα, αν περιμένετε από αυτό κάποια παραπτώματα, το μόνο που θα κατορθώσετε είναι να τα ενισχύσετε· δεύτερον, ο καθένας, ακόμα και ένα παιδί, αξίζει εμπιστοσύνης μέχρι να σταματήσει να συμπεριφέρεται ανάλογα. Φυσικά, αν κατευθύνεται προς κάτι που δεν γνωρίζει ότι είναι απαγορευμένο ή επικίνδυνο, σταματάτε το έγκαιρα.
Υιοθετήστε θετική στάση. Η θετική στάση από την πλευρά σας μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα περισσότερο από την αρνητική. Για παράδειγμα, το «Σε παρακαλώ, μείνε πάνω στο πεζοδρόμιο» είναι πιο πιθανό να οδηγήσει σε συμμόρφωση από το «Μην περπατάς μέσα στη λάσπη». Και το «Προσπάθησε να χρησιμοποιείς το κραγιόνι πάνω στο χαρτί» θα φέρει καλύτερο αποτέλεσμα από το «Μη ζωγραφίζεις πάνω στο τραπέζι».
Όταν λέτε «όχι», να το εννοείτε. Αν πείτε αφηρημένη «Μην τρως το φαγητό του σκύλου» όταν το μικρό σας αρχίσει να μυρίζει το πιατάκι του σκύλου, αλλά μετά γυρίσετε την πλάτη σας όταν αρχίσει να τρώει, θα είναι ακόμα λιγότερο πιθανό να δώσει προσοχή στο «όχι» σας την επόμενη φορά. Εάν πείτε «όχι», θα πρέπει να είστε έτοιμη να το τηρήσετε με πράξεις – άσχετα αν αυτό θα σημαίνει να πάρετε το πιατάκι του σκύλου ή να απομακρύνετε το μικρό ή να του αποσπάσετε την προσοχή. Ακόμα, καταπιέστε την τάση να γελάτε μπροστά στις σκανταλιές του παιδιού σας που μοιάζουν με αυτές του Ντένις του τρομερού, όσο αξιαγάπητες κι αν είναι. Αν θέλετε να παίρνει το παιδί σας τα «όχι» σας στα σοβαρά, θα πρέπει να δείξετε ότι κι εσείς κάνετε το ίδιο.
Να λέτε «όχι» ήρεμα. Ο θυμός ή τα παρακάλια θα δημιουργήσουν στο μικρό σας την αίσθηση ότι έχει το πάνω χέρι («Αν ο μπαμπάς αναστατώνεται τόσο, μάλλον έχω τον έλεγχο της κατάστασης»). Ένα απόλυτο «όχι» δίνει πολύ περισσότερη αξιοπιστία στην εξουσία σας.
Να εξηγείτε τις απαιτήσεις και τους κανόνες σας. Όταν γνωρίζει κανείς γιατί υπάρχουν κανόνες, είναι πιο εύκολο να τους ακολουθήσει. Και ακόμα και σε μια σχετικά μικρή ηλικία, τα παιδιά μπορούν να αρχίσουν να καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν λόγοι για τους κανόνες. Όποτε είναι δυνατόν, δίνετε στο παιδί σας μια λογική εξήγηση: «Πλύνε τα χέρια σου πρώτα, ώστε να μην έχεις άμμο πάνω στο τυρί σου». «Δεν μπορείς να ακουμπήσεις το καλοριφέρ, γιατί είναι ζεστό και θα καείς». «Μην τραβάς την ουρά του σκύλου ο σκύλος πονάει και μπορεί να σε δαγκώσει». Αλλά διατηρήστε τις εξηγήσεις απλές· τα μικρά παιδιά σταματούν να παρακολουθούν όταν πρόκειται για μακροσκελείς, υπερβολικά περίπλοκες εξηγήσεις.
Να επαινείτε τη συμμόρφωση. Όταν το παιδί σας δέχεται το «όχι» ως απάντηση -ακόμα και αν αυτό συμβαίνει μία φορά στις πενήντα- πρέπει να είστε έτοιμη να αναγνωρίσετε την υπακοή του («Ευχαριστώ που άφησες κάτω εκείνο το περιοδικό όταν σου το ζήτησα»).
