Οι νοροϊοί (Norovirus) είναι rna ιοί χωρίς έλυτρο και προκαλούν γαστρεντερίτιδα. Υπάρχουν αρκετοί υποτύποι. Τουλάχιστον 25 διαφορετικά στελέχη νοροϊού είναι γνωστό ότι προσβάλλουν τον άνθρωπο. Το όνομα έλαβε από μια επιδημία σε σχολείο της πόλης Norwalk στο Οχάιο των ΗΠΑ το 1968, κατά την οποία προσεβλήθη το 50% των παιδιών. Οι νοροϊοί υπάγονται στην οικογένεια των Calici ιών (caliciviridae) που περιλαμβάνει επίσης το γένος «ιός σάπο, Sapovirus».
Οι ιοί αυτοί βρίσκονται μόνο στον άνθρωπο. Έχουν παγκόσμια κατανομή. Πολύ συχνά προκαλούν λοιμώξεις. Υπολογίζεται ότι αποτελούν την αιτία για το 20% των γαστρεντερικών λοιμώξεων. Προσβάλλουν κυρίως μεγάλα παιδιά και ενηλίκους. Οι περισσότερες λοιμώξεις συμβαίνουν το φθινόπωρο και τους χειμερινούς μήνες.
Οι νοροϊοί επιβιώνουν στο περιβάλλον (πόρτες, πόμολα, νεροχύτες, χαλιά) από δώδεκα ώρες μέχρι μερικές ημέρες. Έχουν βρεθεί σε λύματα, λίμνες και συστήματα τροφοδοσίας νερού. Επιβιώνουν σε συγκεντρώσεις χλωρίου που υπάρχουν στο πόσιμο νερό των πόλεων, καθώς και σε PΗ 5-10 και σε θερμοκρασία 6ο° C για μερικά λεπτά στις διάφορες επιφάνειες. Καταστρέφονται με υδατικό διάλυμα οικιακής χλωρίνης 10% και διάλυμα γλουταραλδεΰδης 2%. Επίσης με θέρμανση στους 100° C για ένα λεπτό.
Μετάδοση
Οι νοροϊοί είναι πολύ μεταδοτικοί με την έννοια ότι αρκούν μόνο 10 ιοί για να προκληθεί λοίμωξη, ενώ με ένα εμετό μπορεί να αποβάλλονται μέχρι 30 εκατομμύρια ιοί. Τα ξεσπάσματα νοροϊού σε δημόσιους χώρους όπως νοσοκομεία, γηροκομεία και σχολεία είναι κοινά, καθώς ο ιός μπορεί να επιβιώσει επί αρκετές ημέρες σε επιφάνειες ή σε αντικείμενα που έχει αγγίξει το προσβεβλημένο άτομο. Κάθε χρόνο εκατομμύρια άτομα σε ολόκληρο τον κόσμο προσβάλλονται από νοροϊό.
Ο ιός μεταδίδεται με τροφές σε κέντρα μαζικής εστίασης (π.χ. εστιατόρια), με σαλάτες, φρούτα, σάντουιτς ή νερό (πηγάδια, πισίνες) μολυσμένο με τα κόπρανα πασχόντων με τον ιό. Επίσης με τα χέρια κατόπιν επαφής με μολυσμένες επιφάνειες. Οι ιοί αποβάλλονται με τα κόπρανα με την έναρξη της νόσου, και η αποβολή τους διαρκεί μέχρι και δύο εβδομάδες μετά την ανάρρωση.
Ο νοροϊός έχει ανιχνευτεί και στον αέρα. Μια μελέτη βρήκε ότι οι συγκεντρώσεις του ιού κυμαίνονται από 13 ως 2.350 σωματίδια ανά κυβικό μέτρο αέρα. Σημειώνεται ότι μια δόση 20 σωματιδίων νοροϊού είναι συνήθως αρκετή για να προκαλέσει γαστρεντερίτιδα.
Ο χρόνος επώασης κυμαίνεται από μια μέχρι δύο ημέρες, όμως η λοίμωξη μπορεί να παρατηρηθεί και δώδεκα ώρες μετά τη μόλυνση.
Ποιες λοιμώξεις προκαλούν οι νοροϊοί
Ο νοροϊός προκαλεί οξεία γαστρεντερίτιδα. Η νόσος εκδηλώνεται απότομα με εμετούς και μεγάλη διάρροια. Τα συμπτώματα συνοδεύονται από πόνους στην κοιλιά και ναυτία, ενώ μπορεί να συνυπάρχει και χαμηλός πυρετός.
Η διάρροια μπορεί να προκαλέσει, ιδιαίτερα στα μικρά παιδιά, μεγάλη αφυδάτωση που χρήζει αμέσως ιατρικής βοήθειας. Η νόσος βασικά είναι καλοήθης, διαρκεί μια έως τρεις ημέρες και περνά μόνη της.
Η λοίμωξη με τους νοροϊούς αφήνει ανοσία που διαρκεί λίγους μήνες. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την ύπαρξη πολλών υποτύπων του ιού, εξηγεί τις επανειλημμένες λοιμώξεις που παρατηρούνται.
Διάγνωση, θεραπεία και πρόληψη
Υποψίες για λοίμωξη από νοροϊό δημιουργούνται αν:
- η λοίμωξη εκδηλώνεται μια έως δύο ημέρες μετά τη μόλυνση,
- το 50% των ατόμων περίπου που κατανάλωσαν το ίδιο τρόφιμο έπαθαν τη λοίμωξη, και
- αν δε διαπιστωθεί βακτήριο στην καλλιέργεια.
Η μικροβιολογική διάγνωση γίνεται με μοριακές μεθόδους που είναι πολύ ειδικές και ευαίσθητες. Σε επιδημία μπορεί να εφαρμοστεί επίσης και ανοσοενζυματική μέθοδος για την ανίχνευση του αντιγόνου του ιού.
Δεν υπάρχει ειδική αντιική θεραπεία. Εφαρμόζεται υποστηρικτική θεραπεία που αποσκοπεί στην αναπλήρωση των υγρών και στη διατήρηση των ηλεκτρολυτών. Σκευάσματα για αναπλήρωση υγρών διατίθενται από τα φαρμακεία. Αναπλήρωση υγρών πρέπει να γίνεται οπωσδήποτε στα μικρά παιδιά και στους υπερήλικες.
Το πιο απλό και αποτελεσματικό μέτρο για την προφύλαξη είναι το συχνό και καλό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό.
Άτομα με γαστρεντερική λοίμωξη δεν πρέπει να ασχολούνται με την παρασκευή φαγητού, ούτε με την περιποίηση παιδιών, όταν δεν έχουν περάσει τουλάχιστον τρεις ημέρες μετά τη διακοπή της λοίμωξης.
Οι επιφάνειες που έχουν μολυνθεί από εμετούς ή κόπρανα πασχόντων πρέπει να απολυμαίνονται με διάλυμα 10% οικιακής χλωρίνης (αφήνεται να δράσει για τριάντα λεπτά).
Τα ρούχα και υφάσματα που χρησιμοποιούνται από τους ασθενείς πρέπει να πλένονται σε ηλεκτρικό πλυντήριο σε υψηλή θερμοκρασία (>6o° C).
