O SARS-CoV είναι ένας κορωναϊός (coronavirus) αναγνωρίστηκε το 2003 ενώ προκάλεσε επιδημία με παγκόσμια εξάπλωση τη διετία 2002-2004. Η επιδημία διήρκεσε μέχρι τον Ιούλιο του 2004, οπότε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διακήρυξε ότι τελείωσε. Ο ιός προκάλεσε 8.098 λοιμώξεις και 774 θανάτους. Προκαλεί σοβαρό σύνδρομο οξείας αναπνευστικής ανεπάρκειας (severe acute respiratory syndrome) από όπου προέρχεται και το όνομα του.
Ο SARS βρίσκεται σε θηλαστικά παρόμοια με τη γάτα (palm civets) που ζει στην επαρχία Γκουαντόγκ της Κίνας. Το κρέας του ζώου αυτού χρησιμοποιείται ως ορεκτικό από τους Κινέζους. Η επιδημία του 2003 ξεκίνησε από την Κίνα και επεκτάθηκε σε πολλές χώρες κυρίως της Νοτιοανατολικής Ασίας, ενώ σημαντικός αριθμός κρουσμάτων της νόσου σημειώθηκε και στον Καναδά. Αντίθετα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη τα κρούσματα της νόσου Σήμερα ο ιός δεν κυκλοφορεί μεταξύ των ανθρώπων.
Ο ιός επιβιώνει στο εξωτερικό περιβάλλον, όταν δεν υπάρχει υγρασία για 48 ώρες. Η έντονη ηλιοφάνεια φαίνεται ότι μειώνει την επιβίωση του ιού. Στα κόπρανα των ασθενών επιβιώνει για 4 ημέρες. Καταστρέφεται από τα συνήθη απολυμαντικά (π.χ. διάλυμα οικιακής χλωρίνης ιο%, διάλυμα οινοπνεύματος 70%).
Μετάδοση
Ο SARS μεταδίδεται με τις αναπνευστικές εκκρίσεις με την εκπομπή σταγονιδίων κατά το βήχα, φτάρνισμα και ακόμη με το γέλιο και την ομιλία. Μεταδίδεται επίσης με την εντεροστοματική οδό, καθώς επίσης και έμμεσα με μολυσμένα άψυχα αντικείμενα. Σημειώνεται ότι τα άτομα που μολύνονται μεταδίδουν τον ιό μόνο όταν έχουν κλινικές εκδηλώσεις. Δεν τον μεταδίδουν όταν βρίσκονται στην περίοδο της επώασης, ούτε όταν βρίσκονται στην ανάρρωση.
Για τη μετάδοση απαιτείται η επαφή με μεγάλη ποσότητα του ιού, όλες δε οι περιπτώσεις κρουσμάτων οφείλονται σε άμεση επαφή με αρρώστους στο νοσοκομείο ή μέσα στην οικογένεια.
Υποστηρίζεται ότι ο ιός αρχικά μεταδόθηκε στους ανθρώπους που ασχολούνται με την περιποίηση και την σφαγή των “palm civets” στην επαρχία Γκουαντόγκ της Κίνας. Η μετάδοση από άλλα ζώα αμφισβητείται, αν και πειραματικά μολύνονται οι γάτες, τα κουνάβια και οι νυχτερίδες.
Ο χρόνος επώασης κυμαίνεται από 3 μέχρι ίο ημέρες. Οι περισσότερες λοιμώξεις όμως παρατηρήθηκαν 2-3 ημέρες μετά τη μόλυνση, ενώ λίγες παρατηρήθηκαν μέχρι και 13 ημέρες μετά.
Ποιες λοιμώξεις προκαλεί
Η μόλυνση συνήθως ταυτίζεται με λοίμωξη, καθόσον ελάχιστες περιπτώσεις μόλυνσης χωρίς συμπτωματική λοίμωξη έχουν αναφερθεί.
Προκαλεί λοίμωξη των πνευμόνων, που εκδηλώνεται με πυρετό, ξερό βήχα, έντονο πονοκέφαλο, δύσπνοια, υποξαιμία (ελαττωμένη συγκέντρωση οξυγόνου στο αίμα), απώλεια βάρους, μυαλγία. Σε ένα σημαντικό ποσοστό (25%) συνυπάρχουν συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα, όπως ναυτία, έμετοι, διάρροια και πόνος στην κοιλιά.
Σε ένα σημαντικό ποσοστό επίσης (περίπου 20%) η λοίμωξη είναι βαριά και ο ασθενής χρειάζεται νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας. Σε αντίθετη περίπτωση επέρχεται ο θάνατος από βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια. Η βαρύτητα της νόσου και η πιθανότητα θανάτου αυξάνεται ανάλογα με την ηλικία.
Διάγνωση και αντιμετώπιση
Η διάγνωση γίνεται με ανίχνευση του rna του ιού με μοριακές μεθόδους. Η ορολογική εξέταση για τα ειδικά αντισώματα χρησιμοποιείται κυρίως για επιδημιολογικούς σκοπούς και όχι διαγνωστικούς, καθόσον στους περισσότερους ασθενείς τα αντισώματα ανιχνεύονται 14 ημέρες μετά την έναρξη της νόσου.
Για να θεωρηθεί ένα άτομο αρνητικό για sars, πρέπει τα αντισώματα να μην ανιχνεύονται όταν έχουν περάσει τουλάχιστον 3 εβδομάδες από την έναρξη της νόσου. Από τις γενικές εξετάσεις χαρακτηριστική είναι η μεγάλη ελάττωση των λεμφοκυττάρων και η ελαφρά αύξηση των τρανσαμινασών (δείχνουν βλάβη του ήπατος).
Η θεραπεία που χορηγείται είναι κυρίως υποστηρικτική. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για τον SARS-CoV που να έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχει χορηγηθεί η ριμπαβιρίνη σε υψηλές δόσεις με ή χωρίς κορτικοστεροειδή, αλλά η αποτελεσματικότητα που αναφέρεται στις διάφορες μελέτες ποικίλλει.
Για την προφύλαξη, η έγκαιρη εντόπιση κάθε ύποπτου κρούσματος αποτελεί το βασικό μέτρο για τον έλεγχο κάθε επιδημικής έξαρσης της νόσου. Στη συνέχεια απαιτείται η απομόνωση των ασθενών και η λήψη αυστηρών μέτρων προστασίας (χρήση μάσκας, γαντιών μιας χρήσης, προστατευτικών γυαλιών και καθαριότητα χεριών). Συνιστάται η χρήση δωματίων αρνητικής πίεσης σε σχέση με το υπόλοιπο περιβάλλον και χρήση αναπνευστικής μάσκας με ειδικά φίλτρα για τα άτομα που εισέρχονται στο δωμάτιο.
Σε περίπτωση επιδημίας επιβάλλονται σ’ όλο τον πληθυσμό η αυστηρή εφαρμογή προσωπικής υγιεινής (πολύ καλό και συχνό πλύσιμο των χεριών). Επίσης συνιστάται όπως το άτομο που έχει πυρετό ή δυσκολία στην αναπνοή, μέσα σε 10 ημέρες αφ’ ότου ήλθε σε επαφή με άτομο που πάσχει από sars, να επισκεφθεί αμέσως το γιατρό.
