Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Nutrition από ερευνητές του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Μονάχου (TUM) δείχνει ότι υπάρχει σχέση μεταξύ της συνολικής ποσότητας ψευδαργύρου μέσα στο σώμα και της λειτουργίας της καρδιάς.
Ο ψευδάργυρος είναι ένα απαραίτητο μεταλλικό στοιχείο για το σώμα καθώς εμπλέκεται στη ρύθμιση πολλών ενζύμων ενώ έχει επιπλέον αντιοξειδωτική δράση. Βρίσκεται παντού μέσα στο σώμα αποτελώντας το συνηθέστερο μέταλλο στον ενδοκυττάριο χώρο. Ο οργανισμός δεν διαθέτει αποθέματα ψευδαργύρου και άρα έχει σημασία η τακτική πρόσληψη από τη διατροφή.
Το μέταλλο είναι ιδιαίτερα απαραίτητο για τους σκελετικούς μύες (το 57% του ψευδαργύρου στο σώμα βρίσκεται στους μύες). Το επίπεδο του ψευδαργύρου στο σώμα επηρεάζει επίσης τον καρδιακό μυ.
Όταν υπάρχει υψηλό οξειδωτικό στρες, αυτό μπορεί να οφείλεται σε έλλειψη ψευδαργύρου. Το οξειδωτικό στρες παρουσιάζεται όταν οι ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται μέσα στο κύτταρο δεν μπορούν να εξουδετερωθούν από τα ενδογενή αντιοξειδωτικά ένζυμα (π.χ. από τη δισμουτάση του υπεροξειδίου που περιλαμβάνει ψευδάργυρο και χαλκό) και τα αντιοξειδωτικά της διατροφής (π.χ. βιταμίνη Ε και βιταμίνη C).
Είναι γνωστό ότι μια σοβαρή έλλειψη ψευδαργύρου, κατά την οποία υπάρχουν εμφανή κλινικά συμπτώματα, συνδέεται με αυξημένο οξειδωτικό στρες σε κυτταρικό επίπεδο. Ωστόσο, μια ακραία έλλειψη ψευδαργύρου είναι πολύ σπάνια. Βραχυπρόθεσμα, ελλείψεις ψευδαργύρου οι οποίες δεν παρουσιάζουν συμπτώματα συμβαίνουν πολύ συχνά αλλά μέχρι σήμερα δεν είναι γνωστό αν αυτό συνδέεται με το οξειδωτικό στρες.
Μεγαλύτερη έρευνα υπάρχει για τη σχέση του ψευδαργύρου με τον καρδιακό μυ ο οποίος παρουσιάζει υψηλή μεταβολική δραστηριότητα. Ένας ιδιαίτερα υψηλός αριθμός ελεύθερων ριζών παράγεται στην καρδιά σε σχέση με τη μάζα της. Επίσης, ο καρδιακός μυς έχει μία χαμηλότερη αντιοξειδωτική ικανότητα από ό, τι άλλοι ιστοί και ως εκ τούτου, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στο οξειδωτικό στρες.
Το οξειδωτικό στρες στην καρδιά ρυθμίζεται από τον ψευδάργυρο
Η νέα μελέτη διερεύνησε το ρόλο δύο αντιοξειδωτικών: της γλουταθειόνης και της βιταμίνης Ε (α-τοκοφερόλης) η οποία εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες που μπορούν να καταστρέψουν την κυτταρικής μεμβράνη.
Οι ερευνητές στέρησαν από νεαρά χοιρίδια τον ψευδάργυρο, σε διάφορους βαθμούς για λίγες μέρες. Με αυτόν τον τρόπο ήταν σε θέση να καθορίσουν πώς η φθίνουσα ποσότητα του ψευδαργύρου στο σώμα επηρεάζει την καρδιά των ζώων. Παρατήρησαν ότι οι ποσότητες της γλουταθειόνης και της βιταμίνης Ε στον καρδιακό μυ μειώθηκαν ανάλογα με τη μείωση του ψευδαργύρου.
Το συμπέρασμα είναι ότι η ποσότητα του ψευδαργύρου μέσα στο σώμα επηρεάζει την ικανότητα της καρδιάς να αντιμετωπίσει το οξειδωτικό στρες. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα γνώσεις, το οξειδωτικό στρες αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για καρδιακές παθήσεις.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι τα γονίδια που είναι υπεύθυνα για τον προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο (απόπτωση) επηρεάζονται από το οξειδωτικό στρες που εμφανίζεται λόγω έλλειψης ψευδαργύρου.
«Το σώμα δεν ήταν πλέον σε θέση να αντισταθμίσει την έλλειψη ψευδαργύρου, ακόμα κι αν οι δοκιμές μας έτρεξαν μόνο για λίγες μέρες», ανέφερε ο επικεφαλής της μελέτης Daniel Brugger καθηγητής ζωικής διατροφής στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου.
Καθώς η κατάσταση προχωρούσε, παρατηρήθηκε ότι η καρδιά προσπάθησε να αντισταθμίσει την έλλειψη ψευδαργύρου: «Μετά την πρώτη φάση, κατά την οποία παρατηρήθηκε μείωση στη συγκέντρωση του ψευδαργύρου στην καρδιά, ο καρδιακός μυς παρενέβη και αύξησε την ποσότητα συγκράτησης του μετάλλου. Ωστόσο, η αύξηση αυτή πραγματοποιήθηκε εις βάρος της περιεκτικότητας ψευδαργύρου σε άλλα όργανα – κυρίως στο συκώτι, τα νεφρά και το πάγκρεας», ανέφερε ο Brugger.
Αξίζει να αναφερθεί ότι αδημοσίευτα δεδομένα υποδεικνύουν ότι η μείωση του ψευδαργύρου στο σώμα συνοδεύεται από υποκλινική φλεγμονή. Αυτό ισχύει όχι μόνο για την καρδιά και για άλλα όργανα του σώματος ενώ φαίνεται να επηρεάζεται το ανοσοποιητικό σύστημα.
