Η χαμηλή χοληστερόλη (χοληστερίνη) προστατεύει από τα καρδιακά εμφράγματα και τα ισχαιμικά εγκεφαλικά αλλά όταν είναι πολύ χαμηλή μπορεί να σημαίνει κάποιο πρόβλημα υγείας, όπως π.χ. ο καρκίνος.
Ορισμένοι ιατρικοί ερευνητές πιστεύουν ότι η υποχοληστερολαιμία μπορεί να σηματοδοτεί κινδύνους: υποσιτισμό, υπερδραστήριο θυρεοειδή, κίρρωση του ήπατος και καρκίνο.
Έχοντας σταθερά χαμηλή χοληστερόλη δεν είναι πάντα μια εγγύηση για μεγάλη διάρκεια ζωής. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, σε μια έρευνα 3,500 κατοίκων ιαπωνικής προέλευσης στη Χαβάη, οι ερευνητές βρήκαν υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας μεταξύ των ανδρών που είχαν χοληστερόλης κάτω από 149 mg/dL σε σχέση με άνδρες που είχαν χοληστερόλη πάνω από 232 mg/dL.
Ένας λόγος που παρατηρείται αυξημένη θνησιμότητα σε χαμηλά επίπεδα χοληστερόλη είναι λόγω αυτοκτονιών και επιθετικής συμπεριφοράς, ένας δεύτερος λόγος είναι ότι μπορεί να αυξάνεται ο κίνδυνος για αιμορραγικό εγκεφαλικό και ο τρίτος λόγος είναι οι αυξημένοι καρκίνοι.
Η χαμηλή χοληστερίνη συνδέεται με τον καρκίνο…
Αρκετές μελέτες έχουν βρει ότι η χαμηλή χοληστερίνη συνδέεται με αυξημένη θνησιμότητα από καρκίνο.
Η πρώτη νύξη είχε γίνει το ο 1974 (Rose et al) όταν παρατηρήθηκε ότι τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα αίμα ήταν χαμηλότερα από τα αναμενόμενα σε άνδρες με καρκίνο του παχέος εντέρου. Από τότε, αρκετές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τη σχέση μεταξύ χαμηλών επιπέδων χοληστερόλης και αυξημένου κινδύνου για καρκίνο.
Με βάση τα δεδομένα που υπήρχαν, το αμερικανικό NHLBI (Εθνικό Ινστιτούτο Καρδιάς Πνευμόνων και Αίματος) συγκάλεσε το 1992 ένα συνέδριο για να συζητηθεί το ενδεχόμενο των δυσμενών αποτελεσμάτων της χαμηλής χοληστερόλης. Οι ειδικοί εξέτασαν τα στοιχεία που πράγματι έδειχναν ότι αν ληφθούν υπόψη οι θάνατοι από κάθε αιτία και όχι μόνο από τις καρδιακές προσβολές, η συσχέτιση με τη χοληστερόλη αποτυπώνεται σε μια καμπύλη περίπου σαν το γράμμα U ή J.
Με άλλα λόγια, ούτε η πολύ χοληστερόλη κάνει καλό, ούτε η λίγη. Οι άνδρες που είχαν χοληστερόλη πάνω από τα 240 mg/dL πέθαιναν συχνότερα από καρδιακά εμφράγματα ενώ όσοι είχαν κάτω από τα 160 mg/dL από άλλες ασθένειες και συχνότερα από καρκίνο (καθώς επίσης από αιμορραγικά εγκεφαλικά, ατυχήματα και βίαια επεισόδια).
Θεωρήθηκε όμως ότι δεν ήταν η μείωση της χοληστερόλης που προκαλούσε τον καρκίνο αλλά το αντίστροφο. Ο καρκίνος προϋπήρχε και επηρέαζε αρνητικά τη χοληστερόλη. Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές διαφώνησαν μ’ αυτό το συμπέρασμα θεωρώντας ότι ήταν αυθαίρετο και δεν προέκυπτε από τα στοιχεία.
Πόσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος για καρκίνο από τη χαμηλή χοληστερόλη; Επίπεδα LDL χοληστερόλης χαμηλότερα των 87 mg/dL σηματοδοτούν μια αυξημένη πιθανότητα καρκίνου κατά 43% σε σχέση με επίπεδα μεγαλύτερα των 158 mg/dL.
Το ερώτημα είναι αν η χαμηλή LDL χοληστερίνη προκαλεί καρκίνο ή είναι αποτέλεσμα ενός προϋπάρχοντος καρκίνου.
Το 2011 δημοσιεύθηκε μια μελέτη στο περιοδικό Cancer Εpidemiology, Βiomarkers & Ρrevention που έδειξε ότι ο καρκίνος μάλλον προϋπάρχει της χαμηλής χοληστερόλης. Η μελέτη περιέλαβε 29.000 άνδρες από τη Φινλανδία. Κατά τη διάρκεια δύο δεκαετιών παρακολούθησης 7.545 άτομα ανέπτυξαν καρκίνο. Διαπιστώθηκε ότι οι άνδρες που εμφάνιζαν τα χαμηλότερα επίπεδα ολικής χοληστερόλης παρουσίαζαν περίπου 18% αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Όταν όμως αποκλείστηκαν οι περιπτώσεις καρκίνου που διαγνώστηκαν μέσα στα πρώτα 9 χρόνια της μελέτης, ο κίνδυνος αυτός εκμηδενιζόταν. Το εύρημα αυτό ενισχύει την άποψη ότι τα χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης ήταν αποτέλεσμα καρκίνων που δεν είχαν διαγνωστεί.
Το γιατί όμως ο καρκίνος μπορεί να προκαλεί μείωση των επιπέδων χοληστερόλης δεν είναι σαφές. Ορισμένες μελέτες έδειξαν πως τα επίπεδα της χοληστερόλης τείνουν να είναι υψηλότερα στα καρκινικά κύτταρα. Είναι άγνωστο επί του παρόντος αν αυτό σημαίνει ότι τα καρκινικά κύτταρα “τραβούν” περισσότερη χοληστερόλη από το αίμα με αποτέλεσμα να μειώνονται οι τιμές του αίματος ή συνθέτουν τα ίδια περισσότερη χοληστερόλη. Μπορεί επίσης να υπάρχει κάποιος κοινός μηχανισμός μεταξύ χαμηλής χοληστερόλης και καρκίνου.
Η επίσημη άποψη είναι ότι η χαμηλή χοληστερόλη μπορεί να είναι ένδειξη ενός αδιάγνωστου καρκίνου, άλλωστε είναι γνωστό ότι στους προχωρημένους καρκίνους η χοληστερόλη μειώνεται στο αίμα. Πάντως, η ιδέα ότι ένας μικρός καρκίνος που δεν έχει δώσει ακόμα συμπτώματα, καταναλώνει τόσο πολύ χοληστερόλη που μειώνει τα επίπεδα του αίματος είναι υπό έρευνα.
Το 2012, παρουσιάστηκαν στα Scientific Sessions του American College of Cardiology στοιχεία από τη μελέτη Framingham που έδειχναν ότι τα χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης προηγούνται πολλά χρόνια της διάγνωσης του καρκίνου. O επικεφαλής της μελέτης Paul Michael Lavigne (από το Tufts Medical Center) ανέφερε: “Με βάση τα δεδομένα, η χαμηλότερη χοληστερόλη προηγείται της ανάπτυξης του καρκίνου για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. Τώρα, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι προκαλεί [η χαμηλή χοληστερόλη] τον καρκίνο. Θα μπορούσε να σχετίζεται με κάτι άλλο, αλλά δεν είναι υποστηρικτικό της υπόθεσης ότι ο καρκίνος προκαλεί τα χαμηλά επίπεδα LDL χοληστερόλης. Δεν γνωρίζουμε γιατί προηγείται του καρκίνου, αλλά θα ήταν πρόωρο να το αποδώσουμε στον ίδιο τον καρκίνο».[1]
Μέχρι σήμερα δεν έχει εντοπιστεί κάποιος μηχανισμός μέσω του οποίου η ανεπάρκεια χοληστερόλης μπορεί να προκαλεί καρκίνου. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν υπάρχει. Για παράδειγμα, το 2013, μια μελέτη (Kikuchi et al.) βρήκε σε 294 άνδρες και 209 γυναίκες από την Ιαπωνία ότι τα χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης συνδέονται με περισσότερες οξειδωτικές βλάβες στο DNA.
… και η υψηλή χοληστερίνη συνδέεται με καρκινικές υποτροπές
Υπάρχουν όμως και έρευνες που βρήκαν πως όχι μόνο η χαμηλή αλλά και η υψηλή χοληστερόλη σχετίζεται με ορισμένους τύπους καρκίνου.
Σε μια μελέτη, η αύξηση της χοληστερόλης κατά 10 mg/dL σχετίστηκε με αύξηση κατά 9% της υποτροπής του καρκίνου του προστάτη.
Το 2014, Αυστραλοί ερευνητές ανέφεραν σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Reports, ότι η κακή χοληστερίνη (LDL) μπορεί να διευκολύνει τη μετάσταση του καρκίνου γιατί ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο μετακινούνται τα καρκινικά κύτταρα στο σώμα. Αντίθετα, η καλή χοληστερίνη (HDL) δρα προστατευτικά.
Τα περισσότερα κύτταρα του σώματος «κολλάνε» με τα παρακείμενά τους ή με τον εξωκυττάριο χώρο με τη βοήθεια ορισμένων μορίων που φέρουν στην επιφάνειά τους και τα οποία είναι γνωστά ως ιντεγρίνες (integrins). Δυστυχώς, οι ιντεγρίνες βοηθούν τα κύτταρα που έχουν αποσπαστεί από καρκινικούς όγκους να κολλήσουν σε υγιή κύτταρα και να δημιουργήσουν νέα «αποικία». Η μελέτη έδειξε ότι η LDL χοληστερίνη διευκολύνει αυτή τη διαδικασία, επιτρέποντας στις ιντεγρίνες να «βγαίνουν» στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων ενώ η HDL χοληστερίνη αναχαιτίζει τις μεταστάσεις, επειδή διατηρεί τις ιντεγρίνες στο εσωτερικό των καρκινικών κυττάρων.
Η χοληστερίνη που διευκολύνει τη μετάσταση του καρκίνου είναι αυτή που βρίσκεται στις μεμβράνες των καρκινικών κυττάρων και όχι αυτή που κυκλοφορεί στο αίμα. Μέχρι σήμερα δεν είναι σαφές από που προέρχεται η αυξημένη χοληστερίνη των καρκινικών κυττάρων, δηλαδή αν προέρχεται από την κυκλοφορία του αίματος ή αν παράγεται από τα ίδια τα καρκινικά κύτταρα.
Η υψηλή χοληστερόλη έχει επίσης συσχετιστεί με αύξηση των υποτροπών του καρκίνου του μαστού σε ποντίκια. Μια μελέτη από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Ιλινόις που δημοσιεύθηκε το 2017 διαπίστωσε ότι μια ουσία που ευνοεί την εξάπλωση του καρκίνου του μαστού προέρχεται από το μεταβολισμό της χοληστερόλης. Το μόριο αυτό ονομάζεται 27HC και δρα σε κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος διευκολύνοντας την μετάσταση.
Πηγή: 1.The Role of Cholesterol in Cancer. 2. Low-density lipoprotein cholesterol and the risk of cancer: a mendelian randomization study.
