Λεγεωνέλλα: Μετάδοση, προφύλαξη και αντιμετώπιση

Οι λεγεωνέλλες ή λεγιονέλλες είναι Gram-αρνητικά βακτήρια. Από τα πολλά είδη που υπάγονται στο γένος Λεγεωνέλλα, η Legionella pneumophila προκαλεί μέχρι και το 90% των λοιμώξεων στον άνθρωπο. Προκαλεί διάφορες λοιμώ­ξεις, κυρίως όμως πνευμονία, γνωστή και ως νόσος των λεγεωνά­ριων. Η αντιμετώπιση γίνεται με αντιβιοτικά.

Υπάρχουν 50 διαφορετικά είδη λεγιονέλλας. Τα 28 έχουν συσχετισθεί με νόσηση στον άνθρωπο με συχνότερο τη Legionella pneumophila (18 οροομάδες).

Οι λεγεωνέλλες βρίσκονται παντού σε στάσιμα (πισίνες, λίμνες, φράγματα) και κι­νούμενα νερά (ποταμοί), σε εγκαταστάσεις κλιματιστικών, λουτρά, θερμοσίφωνες καθώς και ως παράσιτα άλλων μικροοργανισμών (αμοιβάδων) που ζουν μέσα στο νερό. Μπορούν να επιβιώσουν σε ευρύ φάσμα θερμοκρασιών (από 6 έως 6o βαθμούς Κελσίου). Θερμοκρασίες χαμηλότε­ρες των 20 βαθμών Κελσίου σταματούν τον πολλαπλασιασμό τους, θερμοκρασίες πάνω από 6ο βαθμούς Κελσίου τις σκοτώνουν, ενώ πολλαπλασιάζονται καλύτερα σε θερμοκρασίες 20-45 βαθμών Κελσίου.

Ο πολλαπλασιασμός τους ευνοείται πολύ σε περιβάλλον, όπου υπάρχουν ιζήματα, εναπόθεση πέτρας, σκουριάς και λάσπης («πουρί» στο δίκτυο ύδρευσης και στους θερμοσίφωνες), σχηματίζοντας αποικίες οι οποίες πολύ δύσκολα καταπολεμούνται, αποτελώντας σοβαρό κίνδυνο για τον άνθρωπο.

Μετάδοση

Η μετάδοση γίνεται με την εισπνοή μολυσμένων σταγονιδίων νε­ρού. Ο πιο συχνός τρόπος είναι τα μολυσμένα λεπτότατα σταγονίδια (αερολύματα) των κεντρι­κών κλιματιστικών μηχανημάτων, ενώ η μετάδοση μπορεί να γί­νει και με τα σταγονίδια από τα ντους, στο τζακούζι, στη λουτρο­θεραπεία (Spa) με τους εισπνεόμενους ατμούς και στα σιντριβάνια νερού. Ακόμη έχει αναφερθεί λοίμωξη και με το πλύσιμο των χεριών.

Η μετάδοση έχει σχετιστεί και με την κηπουρική. Οι κηπουροί, οι αγρότες αλλά και όλοι όσοι έρχονται σε επαφή με το κομπόστ (αποσυντεθειμένη οργανική ύλη), θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί καθώς καθώς υπάρχουν παρατηρήσεις που το έχουν συνδέει με τη νόσο των Λεγεωνάριων. Τα γάντια κηπουρικής, οι προστατευτικές μάσκες και η αποφυγή της απευθείας επαφής με το κομπόστ, είναι κάποια μέτρα προφύλαξης.

Η λοίμωξη δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Κρούσματα της νόσου παρουσιάζονται κυρίως το καλοκαίρι και στις αρχές του φθινοπώρου.

Ο χρόνος επώασης είναι 2-ιο ημέρες για την πνευμονία και 1-2 ημέρες για τον πυρετό “Pontiac”. Ο πυρετός τύπου Pontiac είναι μια ηπιότερη ασθένεια που μοιάζει με γρίπη.

Ποιες λοιμώξεις προκαλούν

Η συχνότερη νόσος είναι η πνευμονία ή νόσος των λεγεωνάρι­ων, με πυρετό, πονοκέφαλο, συγχυτικά φαινόμενα και διαταραχές προσανατολισμού (συμμετοχή του κεντρικού νευρικού συστήματος). Περισσότερο ευπαθείς είναι οι υπερήλικες, οι ανοσοκατεσταλμένοι, οι αλκοολικοί και οι καπνιστές.

Χωρίς θεραπευτική αντιμετώπιση η νόσος οδηγεί στο θάνατο σε ποσοστό 5-15% των περιπτώσεων.

Άλλη μορφή εκδήλωσης της λοίμωξης είναι ο πυρετός “Pontiac” με βήχα, καταρροή και φαρυγγίτιδα, ζάλη, φωτοφοβία, σύγχυση και μυαλγίες.

Διάγνωση

Η διάγνωση βασίζεται στην άμεση ανίχνευση με ανοσοφθορισμό, καθώς και με μοριακές μεθόδους. Επίσης γίνεται καλλιέργεια σε ειδικά θρεπτικά υλικά. Οι έλεγχοι γίνονται συνήθως στις εκκρίσεις του κατωτέρου αναπνευστικού συ­στήματος.

Εκτός από τις παραπάνω εξετάσεις αξιόπιστες πληροφορίες προ­σφέρει η ανίχνευση του αντιγόνου της λεγεωνέλλας κυρίως στα ούρα αλλά και στο αίμα. Το αντιγόνο αποβάλλεται στα ούρα 2 έως 3 ημέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων και διαρκεί αρκετές ημέρες.

Επίσης η ανίχνευση των αντισωμάτων με ανοσοφθορισμό είναι πολύτιμη. Όμως το αποτέλεσμα είναι έγκυρο όταν η εξέταση γίνει στην αρχή της νόσου και 2 εβδομάδες μετά.

Αντιμετώπηση

Οι λεγεωνέλλες είναι ευαίσθητες σε πολλά αντιβιοτικά. Ορισμένα από αυτά έχουν εντυπωσιακή δράση και χρησιμοποιούνται σύμφω­να με τις ιατρικές οδηγίες.

Προφύλαξη

Πρέπει να γίνεται τακτικός μικροβιολογικός έλεγχος για την καλή υγιεινή κατάσταση των κλιματιστικών εγκαταστάσεων και των θερ­μοσιφώνων (boilers) καθώς και όλων των υδραυλικών εγκαταστά­σεων.

Ανάλογα με τα αποτελέσματα πρέπει να ακολουθεί καθαρι­σμός και απολύμανση των ψυκτικών πύργων (κεντρικά συστήματα κλιματισμού), των σωληνώσεων των συστημάτων αερισμού, των καλοριφέρ και των κεφαλών των βρυσών και των ντους.

Οι βρύσες που δεν χρησιμοποιούνται στα σπίτια μετά από καλοκαιρινές δια­κοπές ή που μένουν κλειστές στα εξοχικά σπίτια για αρκετό καιρό προτού χρησιμοποιηθούν, πρέπει να μένουν ανοιχτές για για λίγα λε­πτά τουλάχιστον πριν χρησιμοποιηθούν. Η ίδια τακτική πρέπει να εφαρμόζεται και στα ξενοδοχεία, όταν δεν λειτουργούν για αρκετό καιρό.

Δείτε επίσης