HPV: Τι πρέπει να ξέρετε

Το ένα τρίτο τον Ευρωπαίων, ακόμη και αυτών που ζουν στις μεγάλες πόλεις, δεν έχει ακούσει ποτέ για τον HPV, τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus). Και από αυτούς που έχουν ακούσει, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι πρόκειται για έναν σπάνιο ιό. Η πραγματικότητα είναι ότι ο HPV είναι ένας εξαιρετικά μεταδοτικός ιός ο οποίος μολύνει τα κύτταρα του δέρματος και των βλεννογόνων. Είναι η πιο κοινή σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη. Το 80% του πληθυσμού θα εκτεθεί κάποια στιγμή στη ζωή του στον ιό και το χειρότερο είναι ότι προκαλεί το 4,5% του συνόλου των καρκίνων παγκοσμίως.

Ο HPV δεν είναι ένας, αλλά μια οικογένεια ιών που περιλαμβάνει πάνω από 200 διαφορετικούς τύπους. Με βάση την ικανότητα τους να προκαλούν καρκίνο, οι τύποι του ιού χαρακτηρίζονται ως υψηλού ή χαμηλού κινδύνου. Από τους υψηλού κινδύνου, οι τύποι 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58 είναι οι συχνότεροι. Αυτοί ευθύνονται για τη συντριπτική πλειονότητα των σχετιζόμενων με τον HPV καρκίνων. Από τους τύπους χαμηλού κινδύνου, οι 6 και 11 αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή.

Το 40% των ιών HPV μπορούν να μεταδοθούν, μέσω επαφής δέρμα με δέρμα ή σωματικών υγρών, χωρίς να είναι απαραίτητη η σεξουαλική επαφή. Ορισμένοι τύποι προσβάλουν τις βαθύτερες στοιβάδες του δέρματος και προκαλούν δερματικά κονδυλώματα (μυρμηγκιές) έχοντας ωστόσο μια προτίμηση στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Πολλοί άνθρωποι έχουν HPV,  ίσως και πολλούς τύπους, χωρίς να το γνωρίζουν που σημαίνει ότι μπορούν να τον μεταδώσουν στον/στην σύντροφό τους.

Αρχικά ο HPV συνδέθηκε με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ο οποίος είναι ο συχνότερος καρκίνος που προκαλεί ο ιός. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών. Είναι αργά εξελισσόμενος, καθώς για να εκδηλωθεί πρέπει η λοίμωξη να επιμείνει για αρκετά χρόνια. Στη συνέχεια βρέθηκε ότι ο ιός προκαλεί και άλλους καρκίνους σε γυναίκες και άνδρες. Αυτό έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό τον Αύγουστο του 2011, όταν ο 68χρονος τότε σταρ του Χόλιγουντ Μάικλ Ντάγκλας ανέφερε πως διαγνώστηκε με καρκίνο του στοματοφάρυγγα που προκλήθηκε από τον HPV και όχι από τα ποτά και τα τσιγάρα.

Πλην του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ο HPV μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του αιδοίου, του κόλπου, του πέους, του πρωκτού και της στοματικής κοιλότητας (γλώσσα, φάρυγγας, αμυγδαλές, λάρυγγας). Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει τρόπος να προβλέψει κανείς εάν μια λοίμωξη από HPV θα είναι προσωρινή ή θα εξελιχθεί σε καρκίνο.

Διευρυμένη ένδειξη στις ΗΠΑ για το εννιαδύναμο εμβόλιο

Ενώ η πρόληψη έναντι άλλων παραγόντων κινδύνου για καρκίνο όπως το κάπνισμα, το αλκοόλ και η ανθυγιεινή διατροφή απαιτούν μεγάλης έκτασης παρεμβάσεις για να προληφθεί το 30-50% των θανάτων από καρκίνο, η πρόληψη έναντι των καρκίνων που προκαλούνται από τον HPV είναι απλή: μέσω εμβολιασμού. Ο εμβολιασμός έναντι του HPV μπορεί να οδηγήσει σε πρόληψη μέχρι και κατά 94% για ορισμένους τύπους καρκίνου.

Το εννιαδύναμο εμβόλιο έναντι του HPV παρέχει προστασία από επτά καρκινογόνους υψηλού κινδύνου τύπους του ιού. Αυτοί σχετίζονται με το 90% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως.

Με βάση τις επιδημιολογικές μελέτες, το εμβόλιο στοχεύει άμεσα σε τύπους του ιού που εμπλέκονται στο 85- 90% των σχετιζόμενων καρκίνων του αιδοίου, στο 80-85% των σχετιζόμενων καρκίνων του κόλπου και στο 90-95% των σχετιζόμενων καρκίνων του πρωκτού. Παράλληλα, το εμβόλιο έχει άμεση στόχευση σε δύο τύπους του ιού που σχετίζονται με το 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων.

Τον Ιούνιο του 2020, εγκρίθηκε στις ΗΠΑ μία διευρυμένη ένδειξη για το εμβόλιο έναντι του HPV, για την πρόληψη του στοματοφαρυγγικού καρκίνου και άλλων μορφών καρκίνων της κεφαλής/τραχήλου που προκαλούνται από τους τύπους 16, 18, 31, 33, 45, 52 και 58 του εμβολίου.

Η πρωτογενής πρόληψη μέσω του εμβολίου είναι σήμερα η μοναδική λύση για την προστασία των ανδρών, δεδομένου ότι εγκεκριμένες προληπτικές εξετάσεις για τα ανωτέρω νοσήματα είτε δεν υπάρχουν είτε δεν υπάρχει οδηγία για τη συστηματική εφαρμογή τους στον ανδρικό πληθυσμό. Είναι γνωστό ότι οι άνδρες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων σε σχέση με τις γυναίκες λόγω διαφορών που σχετίζονται με την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος. Ο εμβολιασμός των αγοριών, εκτός από την άμεση προστασία που τους παρέχει, βοηθάει εμμέσως και στη προφύλαξη των κοριτσιών.

Τα στατιστικά του HPV

  • Το σύνολο των ιών ευθύνεται για το 13% των καρκίνων παγκοσμίως ενώ ο HPV ευθύνεται για το 4,5%.
  • Για το 2018 υπολογίστηκαν 690.000 περιπτώσεις καρκίνου παγκοσμίως εξαιτίας του HPV και το 80% εξ’ αυτών αφορούσαν τον τράχηλο της μήτρας (GLOBOCAN 2018).
  • O καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες μετά τον καρκίνο του μαστού. Το 2018, εκτιμήθηκαν 570.000 νέες περιπτώσεις και 310.000 θάνατοι παγκοσμίως. Σχεδόν το 100% των περιπτώσεων προκαλούνται από 12 τύπους του ιού ενώ οι τύποι 16 και 18 ευθύνονται τουλάχιστον για το 70%.
  • Από τους 40 τύπους του ιού που μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη, δύο τύποι (6 και 11) προκαλούν το 90% των οξυτενών κονδυλωμάτων.
  • Το 95% των καρκίνων του πρωκτού προκαλούνται από τους ιούς HPV και οι περισσότερες περιπτώσεις από τον τύπο 16.
  • Οι ιοί HPV ανιχνεύονται σε ποσοστό 35-45% στο στόμα. Το 70% των καρκίνων του οροφάρυγγα (αμυγδαλές και ρίζα γλώσσας) προκαλούνται από τον HPV.
  • Το 2006 προτάθηκε ο πρώτος εμβολιασμός εναντίον του HPV. Έκτοτε, παρατηρήθηκε μείωση κατά 64% στα στελέχη που καλύπτονται από το εμβόλιο στις έφηβες γυναίκες των ΗΠΑ.

Δείτε επίσης