Το παρακάτω κείμενο βασίστηκε σε άρθρο της Janet M. Gibson συγγραφέως του βιβλίου, “An Introduction to the Psychology of Humor” που εκδόθηκε το 2019.
Η διασκέδαση, οι ευχάριστες εκπλήξεις και το γέλιο που μπορούν να προκαλέσουν υφαίνουν τον ιστό της καθημερινής ζωής. Το γέλιο, ως απάντηση σε αστεία γεγονότα, ενεργοποιεί πολλές περιοχές του εγκεφάλου: περιοχές που ελέγχουν την κινητική, συναισθηματική, γνωστική και κοινωνική επεξεργασία. Οι ερευνητές εκτιμούν τώρα ότι η δύναμη του γέλιου ενισχύει τη σωματική και ψυχική ευεξία.
Η φυσική δύναμη του γέλιου
Οι άνθρωποι αρχίζουν να γελούν από νήπια και αυτό βοηθά στην ανάπτυξη των μυών και της δύναμης του ανώτερου σώματος. Το γέλιο δεν είναι μόνο αναπνοή. Βασίζεται σε σύνθετους συνδυασμούς μυών του προσώπου και συχνά περιλαμβάνει κίνηση των ματιών, του κεφαλιού και των ώμων.
Το γέλιο ενεργοποιεί τον κινητικό φλοιό του εγκεφάλου που ελέγχει τους μυς, τον μετωπικό λοβό που σας βοηθά να κατανοήσετε το νόημα αυτών που ακούτε και το σύστημα που ρυθμίζει τα θετικά συναισθήματα. Η ενεργοποίηση όλων αυτών ενισχύει τις νευρικές συνδέσεις και βοηθά έναν υγιή εγκέφαλο να συντονίσει τη δραστηριότητά του.
Ενεργοποιώντας τα νευρικά μονοπάτια συναισθημάτων όπως η χαρά και το κέφι, το γέλιο μπορεί να βελτιώσει τη διάθεσή σας και να κάνει τη σωματική και συναισθηματική σας ανταπόκριση στο στρες λιγότερο έντονη. Για παράδειγμα, το γέλιο μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο των εγκεφαλικών επιπέδων της σεροτονίνης (ενός νευροδιαβιβαστή) παρόμοια με το τρόπο που το κάνουν τα αντικαταθλιπτικά χάπια.
Επίσης, ελαχιστοποιώντας τις αντιδράσεις του εγκεφάλου σας σε απειλές, περιορίζεται η απελευθέρωση “κακών” νευροδιαβιβαστών και ορμονών, όπως η κορτιζόλη, που μπορούν να κάνουν κακό στο μεταβολικό και ανοσοποιητικό σας σύστημα με την πάροδο του χρόνου. Το γέλιο είναι σαν ένα αντίδοτο στο άγχος -το άγχος αυξάνει την ευπάθεια στις ασθένειες.
Η γνωστική δύναμη του γέλιου
Η καλή αίσθηση του χιούμορ και το γέλιο εξαρτώνται από την κοινωνική νοημοσύνη μας και φυσικά τις μνήμες μας.
Το γέλιο πυροδοτείται συνήθως από την αναγνώριση των ανακολουθιών ή των παραλογισμών μιας κατάστασης. Πρέπει να επιλύσετε διανοητικά την έκπληξη, διαφορετικά δεν θα γελάσετε, μπορεί απλά να μπερδευτείτε. Το να συναγάγετε τις προθέσεις των άλλων και να πάρετε την προοπτική τους μπορεί να ενισχύσει την ένταση του γέλιου και την διασκέδαση που νιώθετε.
Φυσικά, για να «αποδεχτείτε» ένα αστείο ή μια χιουμοριστική κατάσταση, πρέπει να είσαστε σε θέση να δείτε την ελαφρύτερη πλευρά των πραγμάτων.
Η κοινωνική δύναμη του γέλιου
Πολλές γνωστικές και κοινωνικές δεξιότητες συνεργάζονται για να σας βοηθήσουν να παρακολουθείτε πότε και γιατί εμφανίζεται το γέλιο κατά τη διάρκεια συνομιλιών. Δεν χρειάζεται καν να ακούσετε ένα γέλιο για να μπορέσετε να γελάσετε. Οι κωφοί σημειώνουν τις υπογεγραμμένες προτάσεις τους με γέλιο, σαν τα emoticons σε γραπτό κείμενο.
Το γέλιο δημιουργεί δεσμούς και αυξάνει την οικειότητα με τους άλλους. Ο γλωσσολόγος Don Nilsen επισημαίνει ότι τα “γέλια της κοιλιάς” σπάνια συμβαίνουν όταν είμαστε μόνοι μας, υποστηρίζοντας τον ισχυρό κοινωνικό τους ρόλο.
Ξεκινώντας νωρίς στη ζωή, το γέλιο των βρεφών είναι ένα εξωτερικό σημάδι ευχαρίστησης που βοηθά στην ενίσχυση των δεσμών με τους φροντιστές. Αργότερα, είναι ένα σημάδι ότι μοιράζεστε μια εκτίμηση της κατάστασης. Για παράδειγμα, οι δημόσιοι ομιλητές και οι κωμικοί προσπαθούν να γελάσουν για να κάνουν το κοινό να νιώσει ψυχολογικά πιο κοντά τους, να δημιουργήσουν οικειότητα.
Με την άσκηση ενός μικρού γέλιου κάθε μέρα, μπορείτε να βελτιώσετε τις κοινωνικές δεξιότητες που μπορεί να μην σας έρχονται φυσικά. Όταν γελάτε ανταποκρινόμενοι στο χιούμορ, μοιράζεστε τα συναισθήματά σας με τους άλλους και μαθαίνετε αν η απάντησή σας θα γίνει αποδεκτή ή θα απορριφθεί / αγνοηθεί / δεν θα αρέσει.
Σε μελέτες, οι ψυχολόγοι διαπίστωσαν ότι οι άνδρες με χαρακτηριστικά προσωπικότητας τύπου Α, συμπεριλαμβανομένης της ανταγωνιστικότητας και του επείγοντος χρόνου, τείνουν να γελούν περισσότερο, ενώ οι γυναίκες με αυτά τα χαρακτηριστικά γελούν λιγότερο. Και τα δύο φύλα γελούν περισσότερο με τους άλλους παρά όταν είναι μόνοι.
Η ψυχική δύναμη του γέλιου
Οι ερευνητές της θετικής ψυχολογίας μελετούν το πώς οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν ουσιαστικές ζωές και να ευτυχήσουν. Το γέλιο παράγει θετικά συναισθήματα που οδηγούν σε τέτοιου είδους κατάσταση. Αυτά τα συναισθήματα -όπως η διασκέδαση, η ευτυχία, το κέφι και η χαρά- χτίζουν ανθεκτικότητα και αυξάνουν τη δημιουργική σκέψη, την υποκειμενική ευεξία και την ικανοποίηση της ζωής.
Οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι τα θετικά συναισθήματα που βιώνονται με το χιούμορ και το γέλιο σχετίζονται με την εκτίμηση του νοήματος της ζωής και βοηθούν τους ηλικιωμένους να έχουν μια καλοήθη εικόνα των δυσκολιών που αντιμετώπισαν.
Το γέλιο είναι ένας υγιής μηχανισμός αντιμετώπισης ορισμένων καταστάσεων. Όταν γελάτε, παίρνετε τον εαυτό σας ή την κατάσταση λιγότερο σοβαρά και μπορεί να αισθάνεστε ότι έχετε επιλύσει το πρόβλημα. Όταν οι ψυχολόγοι μέτρησαν τη συχνότητα και την ένταση του γέλιου 41 ανθρώπων σε διάστημα δύο εβδομάδων, μαζί με την εκτίμηση του σωματικού και ψυχικού στρες, βρήκαν πως όσο πιο πολύ βιώνεται το γέλιο, τόσο χαμηλότερο είναι το αναφερόμενο άγχος. Δεν έχει σημασία αν οι περιπτώσεις γέλιου ήταν δυνατές, μεσαίες ή αδύναμες σε ένταση.
Ορισμένοι θεραπευτές υποστηρίζουν τη χρήση γέλιου για να βοηθήσουν τους πελάτες τους να χτίσουν εμπιστοσύνη και να βελτιώσουν τα εργασιακά περιβάλλοντα. Η γιόγκα γέλιου είναι μια τεχνική χρήσης αναπνευστικών μυών για την επίτευξη των θετικών φυσικών αποκρίσεων του γέλιου με “αναγκαστικό γέλιο” (ha ha hee hee ho ho).
Μια ανασκόπηση πέντε διαφορετικών μελετών διαπίστωσε ότι η ευεξία αυξήθηκε μετά από παρεμβάσεις γέλιου. Μερικές φορές ονομάζoνται homeplay αντί για homework αυτές οι παρεμβάσεις και έχουν τη μορφή καθημερινών χιουμοριστικών δραστηριοτήτων -περιτριγυρίζοντας τον εαυτό σας με αστεία άτομα, παρακολουθώντας μια κωμωδία που σας κάνει να γελάτε, ή γράφετε τρία αστεία πράγματα που συνέβησαν σήμερα. Μπορείτε να εξασκηθείτε στο γέλιο όταν είστε μόνοι σας. Δείτε μια προοπτική που εκτιμά την αστεία πλευρά των γεγονότων.
Ένα μεγάλο μέρος της έρευνας σχετικά με την επίδραση του γέλιου στην ψυχική και σωματική υγεία βασίζεται σε αυτοαναφορές. Περισσότερος πειραματισμός γύρω από το γέλιο ή στα πλαίσια που συμβαίνει θα υποστηρίξει πιθανώς τη σημασία του γέλιου καθόλη τη διάρκεια της ημέρας σας, και ίσως ακόμη και να σας προτείνει τρόπους για να εκμεταλλευτείτε σκόπιμα τα οφέλη του.
