Πώς θα αποφύγετε τα νοθευμένα βότανα και μπαχαρικά;

Το παρακάτω κείμενο δημοσιεύθηκε στο The Conversation από τους Chris Elliott, καθηγητή Molecular Biosciences και Simon Haughey, ερευνητή στο Queen’s University Belfast.

Υπάρχουν πολλές γεύσεις που σχετίζονται με τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς: η κανέλα, η μέντα, το μοσχοκάρυδο και, φυσικά, το φασκόμηλο. Αλλά προτού κατευθυνθείτε στο τοπικό σουπερμάρκετ ή ανοίξετε το διαδίκτυο για να τα παραγγείλετε βότανα και μπαχαρικά, πόσο σίγουροι είστε ότι είναι γνήσια και όχι νοθευμένα;

Ερευνητές της ασφάλειας τροφίμων θέλησαν να διερευνήσουν ακριβώς αυτό. Και βρήκαν ότι η ρίγανη και το φασκόμηλο -από τα πιο δημοφιλή καρυκεύματα- μπορεί να είναι λιγότερο γνήσια από το αναμενόμενο.

Για να καταλάβετε πώς μπορούν να νοθευτούν τα μπαχαρικά, είναι σημαντικό να κατανοήσετε τη νομισματική αξία πολλών βοτάνων και μπαχαρικών. Συχνά μπορούμε να τα αγοράσουμε φθηνά από τους λιανοπωλητές. Αλλά όταν συγκρίνουμε την τιμή ανά κιλό, μερικά μπαχαρικά -όπως η βανίλια και το σαφράν- έχουν την ίδια τιμή με το ασήμι και το χρυσό.

Με τέτοια τιμή υπάρχει μεγάλο κίνητρο απάτης. Τεράστια περιουσία μπορεί να δημιουργηθεί με τη νοθεία βοτάνων και μπαχαρικών σε μια πολύπλοκη βιομηχανία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Οι λέξεις «νοθεία» και «βότανα» ή «μπαχαρικά» συνδέονται στενά με την εξαπάτηση η οποία συμβαίνει σε πολλά μέρη του κόσμου. Παρόμοια με τα παράνομα ναρκωτικά, αυτά τα συστατικά τροφίμων μπορούν να περάσουν από πολλά χέρια και να περιέχουν υλικά που δεν ανήκουν στα τρόφιμα. Για τα βότανα, μπορεί να σας δώσουν οποιαδήποτε πράσινα φύλλα και για τα μπαχαρικά μπορούν να σας δώσουν σκόνη από τούβλα έως πολύ τοξικές βιομηχανικές βαφές. Αυτά τα πρόσθετα υλικά μπορούν να είναι επιβλαβή για την υγεία μας.

Το ενδιαφέρον των ερευνητών για τον σκοτεινό κόσμο των ψευδών βοτάνων και μπαχαρικών ξεκίνησε το 2014 όταν ανακαλύφθηκε ότι μια αποξηραμένη ρίγανη που πωλήθηκε στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου νοθεύτηκε. Αυτή ήταν η αρχή ενός ταξιδιού, για την ερευνητική ομάδα, για την κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της απάτης και την εύρεση καινοτόμων τρόπων εντοπισμού της. Οι ερευνητές ανέπτυξαν “χημικά δακτυλικά αποτυπώματα” της ρίγανης χρησιμοποιώντας μια επιστημονική τεχνική γνωστή ως μοριακή φασματοσκοπία. Αυτή η τεχνική μπορεί να παράγει χημικά δακτυλικά αποτυπώματα πολλών τύπων συστατικών τροφίμων.

Αυτό, παράλληλα με τη χρήση έξυπνων στατιστικών τεχνικών γνωστών ως χημομέτρικς (chemometrics) που εξάγουν πληροφορίες από τα δεδομένα, επέτρεψε στους ερευνητές να σαρώσουν τη ρίγανη και να ανακαλύψουν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα εάν είχε νοθευτεί. Όταν εφάρμοσαν αυτήν την τεχνική σε περίπου 100 δείγματα που αγοράστηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο από μεγάλους και μικρούς λιανοπωλητές, καθώς και διαδικτυακούς πωλητές, διαπίστωσαν ότι το 25% του συνόλου της ρίγανης που πωλήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν νοθευμένο με φύλλα ελιάς και μυρτιάς.

Η δημοσίευση αυτή έγινε viral και έλαβαν δείγματα ρίγανης από όλο τον κόσμο. Έτσι βρέθηκε ότι σε ορισμένες χώρες -στη Νότια Αφρική και την Αυστραλία- το ποσοστό νοθείας της ρίγανης ήταν πάνω από 50%.

Πρόσφατα, η ίδια ερευνητικό ομάδα, τέσταρε την αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου και βρήκε ότι το 25% των δειγμάτων φασκόμηλου ήταν νοθευμένο. Τα δείγματα ήταν συνολικά 20 και βρετανικής παραγωγής. Αγοράστηκαν από μεγάλα και μικρά καταστήματα, καθώς και από μεγάλες διαδικτυακές αγορές. Ορισμένα συστατικά που είχαν χρησιμοποιηθεί για να νοθεύσουν το φασκόμηλο ήταν φύλλα ελιάς, φύλλα μυρτιάς, σουμάκ, φύλλα φουντουκιάς και φύλλα φράουλας. Η μεγάλη διαφορά αυτή τη φορά ήταν ότι όλα τα νοθευμένα δείγματα αγοράστηκαν είτε από μικρά καταστήματα είτε από διαδικτυακούς πωλητές. Τα προϊόντα από μεγάλους λιανοπωλητές ήταν 100% γνήσια.

Η ερμηνεία για αυτά τα δεδομένα είναι ότι οι μεγάλοι λιανοπωλητές έχουν αυστηρότερους ελέγχους, ενώ τα μικρά καταστήματα δεν το κάνουν. Ωστόσο, το ζήτημα της διαδικτυακής νοθείας είναι σημαντικό, καθώς πολλά από τα προϊόντα θα μπορούσαν να αγοραστούν από μεγάλες πλατφόρμες που χρησιμοποιούν πολλοί από εμάς.

Η μάχη δεν τελειώνει εύκολα εναντίον των απατεώνων οι οποίοι προσπαθούν πάντα να διατηρήσουν τη λειτουργία του προσοδοφόρου και παράνομου εμπορίου τους. Αλλά τα όπλα που χρησιμοποιούνται για να ανακαλυφθεί η απάτη βελτιώνονται.

Μια τελευταία εφεύρεση είναι ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μικροσκοπικούς σαρωτές χειρός που συνδέονται με smartphone για σάρωση της νοθείας. Αυτό σημαίνει ότι, στο μέλλον, οι δοκιμές μπορούν να γίνουν σε οποιοδήποτε σημείο της αλυσίδας εφοδιασμού. Ήδη η ερευνητική ομάδα ξεκίνησε τη δική της εταιρεία τεχνολογίας για να αναπτύξει δοκιμές μαζί με πολλούς κορυφαίους κατασκευαστές και λιανοπωλητές βοτάνων και μπαχαρικών. Εντωμεταξύ, ο καλύτερος τρόπος να προστατευτείτε είναι να αγοράζετε μπαχαρικά και βότανα μόνο από αξιόπιστες πηγές ώστε να διασφαλίσετε την υγεία σας.

Δείτε επίσης