Μια ανεπάρκεια ταυρίνης (taurine), ενός αμινοξέος που παράγεται από το σώμα αλλά βρίσκεται επίσης σε πολλά ζωικά τρόφιμα, είναι παράγοντας γήρανσης στα ζώα, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science από ερευνητές του Columbia University Irving Medical Center. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα συμπληρώματα ταυρίνης μπορούν να επιβραδύνουν τη διαδικασία της γήρανσης σε σκουλήκια, ποντίκια και πιθήκους και μπορούν ακόμη και να παρατείνουν την υγιή διάρκεια ζωής των μεσήλικων ποντικών έως και 12%.
«Τα τελευταία 25 χρόνια, οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν παράγοντες που όχι μόνο μας κάνουν να ζήσουμε περισσότερο, αλλά και να αυξήσουν τη διάρκεια της υγιούς ζωής -το χρόνο που παραμένουμε υγιείς στα γηρατειά μας», λέει ο επικεφαλής της μελέτης, Vijay Yadav, επίκουρος καθηγητής Γενετικής & Ανάπτυξης στο Columbia University Vagelos College of Physicians and Surgeons. «Αυτή η μελέτη υποδηλώνει ότι η ταυρίνη θα μπορούσε να είναι ένα ελιξίριο ζωής μέσα μας που μας βοηθά να ζούμε μεγαλύτερη και πιο υγιή ζωή».
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι προσπάθειες για τον εντοπισμό παρεμβάσεων που βελτιώνουν την υγεία στην τρίτη ηλικία έχουν ενταθεί καθώς οι άνθρωποι ζουν περισσότερο και οι επιστήμονες έχουν μάθει ότι η διαδικασία της γήρανσης μπορεί να χειραγωγηθεί. Πολλές μελέτες έχουν βρει ότι διάφορα μόρια που μεταφέρονται μέσω της κυκλοφορίας του αίματος σχετίζονται με τη γήρανση. Λιγότερο σίγουρο είναι αν αυτά τα μόρια κατευθύνουν τη διαδικασία της γήρανσης ή είναι απλώς “επιβάτες που πηγαίνουν μαζί τη βόλτα”. Εάν ένα μόριο είναι πράγματι ο οδηγός της γήρανσης, τότε η αποκατάσταση των νεανικών του επιπέδων θα καθυστερήσει τη γήρανση και θα αυξήσει την διάρκεια της υγείας, τα χρόνια που περνάμε με καλή υγεία.
Τροφές που περιέχουν ταυρίνη
Η ταυρίνη είναι ένα αμινοξύ που δεν ενσωματώνεται στις πρωτεΐνες. Υπάρχει ελεύθερη σε υψηλή συγκέντρωση σε όλο το ανθρώπινο σώμα, ιδιαίτερα στον εγκέφαλο, τα μάτια, την καρδιά και τους μυς.
Το αμινοξύ αυτό βρίσκεται σε πολλά ζωικά τρόφιμα, συχνά προστίθεται στα ενεργειακά ποτά και κυκλοφορεί στην αγορά ως διατροφικό συμπλήρωμα. Δεν έχει γνωστές παρενέργειες όταν λαμβάνεται σε δοσολογία κάτω των 3 γραμμαρίων την ημέρα. Υπάρχει κυρίως στο κρέας, τα αυγά, τα ψάρια και τα γαλακτοκομικά.
Η μέση πρόσληψη της ταυρίνης από τη διατροφή υπολογίζεται στα 60 mg την ημέρα (από 10 mg μέχρι 400 mg, ανάλογα με τη διατροφή). Η περιεκτικότητα σε ταυρίνη ανά 100 γραμμάρια είναι σε ορισμένα φύκια 600 mg, στα στρείδια 400 mg, στα ψάρια 130 mg, στο χοιρινό 60 mg, στο βοδινό και το αρνί 43 mg και στο κοτόπουλο 18 mg. Τα ενεργειακά ποτά -π.χ. ένα κουτάκι Red Bull- περιέχουν περίπου 1 γραμμάριο ταυρίνης.
Να σημειωθεί ότι οι χορτοφάγοι έχουν περίπου 70% λιγότερη ποσότητα ταυρίνης στο αίμα τους και 30% λιγότερη ποσότητα στα ούρα τους σε σχέση με τα άτομα που κάνουν μια παμφάγα διατροφή.
Η ταυρίνη εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο ραντάρ του Yadav κατά την προηγούμενη έρευνά του για την οστεοπόρωση, η οποία αποκάλυψε το ρόλο της ταυρίνης στο χτίσιμο των οστών. Την ίδια περίοδο, άλλοι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα επίπεδα ταυρίνης συσχετίζονται με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, την παχυσαρκία και λειτουργίες του νευρικού συστήματος.
«Συνειδητοποιήσαμε ότι εάν η ταυρίνη ρυθμίζει όλες αυτές τις διαδικασίες που μειώνονται με την ηλικία, ίσως τα επίπεδά της στην κυκλοφορία του αίματος να επηρεάζουν τη συνολική υγεία και τη διάρκεια ζωής», λέει ο Yadav.
Συμπληρώματα ταυρίνης και ποντίκια
Αρχικά, η ομάδα του Yadav εξέτασε τα επίπεδα ταυρίνης στην κυκλοφορία του αίματος ποντικών, πιθήκων και ανθρώπων και διαπίστωσε ότι η ποσότητά της μειώνεται με την ηλικία. Στους ανθρώπους, τα επίπεδα ταυρίνης σε άτομα ηλικίας 60 ετών είναι περίπου το ένα τρίτο από αυτά που βρίσκονται σε άτομα ηλικίας 5 ετών.
«Τότε αρχίσαμε να ρωτάμε αν η ανεπάρκεια ταυρίνης είναι ο οδηγός της διαδικασίας γήρανσης και δημιουργήσαμε ένα μεγάλο πείραμα στα ποντίκια», λέει ο Yadav.
Οι ερευνητές ξεκίνησαν με σχεδόν 250 θηλυκά και αρσενικά ποντίκια ηλικίας 14 μηνών (περίπου 45 ετών σε ανθρώπινους όρους). Κάθε μέρα, τάιζαν τα μισά από αυτά με ταυρίνη και τα άλλα μισά με ένα ή διάλυμα ελέγχου. Στο τέλος του πειράματος, ο Yadav και η ομάδα του διαπίστωσαν ότι η ταυρίνη αύξησε τη μέση διάρκεια ζωής κατά 12% στα θηλυκά ποντίκια και 10% στα αρσενικά. Για τα ποντίκια, αυτό σήμαινε τρεις έως τέσσερις επιπλέον μήνες, που ισοδυναμούν με επτά έως οκτώ ανθρώπινα χρόνια.
Τα συμπληρώματα ταυρίνης στη μέση ηλικία
Για να μάθει πώς η ταυρίνη επηρεάζει την υγεία, ο Yadav συνεργάστηκε με άλλους ερευνητές της γήρανσης και εξέτασαν μαζί την επίδραση των συμπληρωμάτων ταυρίνης στην υγεία και τη διάρκεια ζωής σε πολλά είδη. Αυτοί οι ειδικοί μέτρησαν διάφορες παραμέτρους υγείας στα ποντίκια και διαπίστωσαν ότι στην ηλικία των 2 ετών (60 ανθρώπινα έτη), τα ζώα που έλαβαν συμπληρωματική ταυρίνη για ένα χρόνο ήταν πιο υγιή από κάθε άποψη από τα ζώα που δεν είχαν λάβει ταυρίνη.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ταυρίνη κατέστειλε την αύξηση του βάρους που σχετίζεται με την ηλικία στα θηλυκά ποντίκια (ακόμη και σε “εμμηνοπαυσιακά” ποντίκια), συνδέθηκε με αυξημένη ενεργειακή δαπάνη, αυξημένη οστική μάζα, βελτιωμένη μυϊκή αντοχή και δύναμη, μείωσε τις συμπεριφορές που μοιάζουν με κατάθλιψη και άγχος, μείωσε την αντίσταση στην ινσουλίνη και έκανε το ανοσοποιητικό σύστημα πιο νεανικό. «Όχι μόνο διαπιστώσαμε ότι τα ζώα έζησαν περισσότερο, αλλά και ότι ήταν και πιο υγιή», λέει ο Yadav.
Σε κυτταρικό επίπεδο, η ταυρίνη βελτίωσε πολλές λειτουργίες που συνήθως μειώνονται με την ηλικία. Το συμπλήρωμα ταυρίνης μείωσε τον αριθμό των “κυττάρων ζόμπι” (κύτταρα που πρέπει να πεθάνουν αλλά αντί αυτού παραμένουν και απελευθερώνουν επιβλαβείς ουσίες), αύξησε την επιβίωση μετά από ανεπάρκεια τελομεράσης, αύξησε τον αριθμό των βλαστοκυττάρων που υπάρχουν σε ορισμένους ιστούς (μπορούν να βοηθήσουν τους ιστούς να επουλωθούν μετά από τραυματισμό), βελτίωσε την απόδοση των μιτοχονδρίων, μείωσε τη βλάβη του DNA και βελτίωσε την ικανότητα των κυττάρων να αισθάνονται τα θρεπτικά συστατικά.
Παρόμοιες επιδράσεις στην υγεία παρατηρήθηκαν σε μεσήλικες μαϊμούδες rhesus, στις οποίες χορηγήθηκαν καθημερινά συμπληρώματα ταυρίνης για έξι μήνες. Η ταυρίνη απέτρεψε την αύξηση βάρους, μείωσε τη γλυκόζη στο αίμα νηστείας και τους δείκτες ηπατικής βλάβης, αύξησε την οστική πυκνότητα στη σπονδυλική στήλη και τα πόδια και βελτίωσε την υγεία του ανοσοποιητικού τους συστήματος.
Απαιτείται τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμη εάν τα συμπληρώματα ταυρίνης θα βελτιώσουν την υγεία ή θα αυξήσουν τη μακροζωία στους ανθρώπους, αλλά δύο πειράματα που πραγματοποίησαν υποδηλώνουν ότι η ταυρίνη μπορεί να έχει αυτές τις δυνατότητες.
Στο πρώτο πείραμα, ο Yadav και η ομάδα του εξέτασαν τη σχέση μεταξύ των επιπέδων ταυρίνης και περίπου 50 παραμέτρων υγείας σε 12.000 Ευρωπαίους ενήλικες ηλικίας 60 ετών και άνω. Συνολικά, τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα ταυρίνης ήταν πιο υγιή, με λιγότερες περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2, χαμηλότερα επίπεδα παχυσαρκίας, μειωμένη υπέρταση και χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής. «Πρόκειται για συσχετισμούς που δεν αποδεικνύουν αιτιότητα», λέει ο Yadav, «αλλά τα αποτελέσματα συμφωνούν με την πιθανότητα η ανεπάρκεια ταυρίνης να συμβάλλει στην ανθρώπινη γήρανση».
Η δεύτερη μελέτη εξέτασε εάν τα επίπεδα ταυρίνης ανταποκρίνονταν σε μια παρέμβαση που είναι γνωστό ότι βελτιώνει την υγεία: την άσκηση. Οι ερευνητές μέτρησαν τα επίπεδα ταυρίνης πριν και μετά την ολοκλήρωση μιας έντονης προπόνησης ποδηλασίας από άντρες αθλητές και άτομα που έκαναν καθιστική ζωή και βρήκαν σημαντική αύξηση της ταυρίνης σε όλες τις ομάδες αθλητών (σπρίντερ, δρομείς αντοχής και φυσικούς bodybuilders) καθώς και στα άτομα που έκαναν καθιστική ζωή. «Ανεξάρτητα από το άτομο, όλοι είχαν αυξημένα επίπεδα ταυρίνης μετά την άσκηση, γεγονός που υποδηλώνει ότι ορισμένα από τα οφέλη για την υγεία της άσκησης μπορεί να προέρχονται από την αύξηση της ταυρίνης», λέει ο Yadav.
Μόνο μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή σε ανθρώπους θα καθορίσει εάν η ταυρίνη έχει πραγματικά οφέλη για την υγεία, προσθέτει ο Yadav. Επί του παρόντος διεξάγονται δοκιμές ταυρίνης για την παχυσαρκία, αλλά καμία δεν έχει σχεδιαστεί για να μετρήσει ένα ευρύ φάσμα παραμέτρων υγείας. Άλλα πιθανά φάρμακα κατά της γήρανσης – συμπεριλαμβανομένης της μετφορμίνης, της ραπαμυκίνης και των αναλόγων NAD- εξετάζονται σε κλινικές δοκιμές.
«Νομίζω ότι η ταυρίνη πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη», λέει ο Yadav. «Και έχει μερικά πλεονεκτήματα: η ταυρίνη παράγεται φυσικά στο σώμα μας και μπορεί να ληφθεί με τη διατροφή. Δεν έχει γνωστές τοξικές επιδράσεις και μπορεί να ενισχυθεί με την άσκηση. Η αφθονία της ταυρίνης μειώνεται με την ηλικία, επομένως η επαναφορά της ταυρίνης σε νεανικό επίπεδο σε μεγάλη ηλικία μπορεί να είναι μια πολλά υποσχόμενη στρατηγική αντιγήρανσης».
Να σημειωθεί ότι ενώ η ταυρίνη δεν έχει παρενέργειες όταν χρησιμοποιείται στις συνιστώμενες ποσότητες -από 500 έως 3.000 mg την ημέρα- υπάρχουν ορισμένα ζητήματα που πρέπει να διερευνηθούν όπως ορισμένοι θάνατοι αθλητών λόγω ταχυκαρδίας που έχουν συνδεθεί με ενεργειακά ποτά τα οποία περιέχουν ταυρίνη και καφεΐνη. Δεν είναι σαφές αν αυτοί οι θάνατοι οφείλονται σε μεγάλη κατανάλωση ενεργειακών ποτών ή σε άλλες ουσίες που λαμβάνουν οι αθλητές.
