Ένα εμβόλιο που προστατεύει από την υψηλή χοληστερόλη και την αθηροσκλήρωση είχε επιτυχημένα αποτελέσματα σε ποντίκια. Ήδη έχει ξεκινήσει κλινική μελέτη Φάσης Ι σε ανθρώπους, σύμφωνα με ανακοίνωση που έγινε στο περιοδικό European Heart Journal.
Η μελέτη έγινε από ερευνητές διαφόρων οργανισμών συμπεριλαμβανομένων του Leiden University Medical Center και του Organization of Applied Scientific Research, στην Ολλανδία. Τέσσερις από τους ερευνητές εργάζονται για τη βιοτεχνολογική εταιρεία AFFiRiS, που είναι υπεύθυνη για την εφεύρεση και την ανάπτυξη του εμβολίου. Η AFFiRiS χρηματοδότησε επίσης μερικώς τη μελέτη.
Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που έδειξε πως είναι δυνατόν να ανοσοποιηθούν γενετικά τροποποιημένα ποντίκια με ένα μόριο το οποίο ωθεί στην παραγωγή αντισωμάτων έναντι του ενζύμου PCSK9 το οποίο, όταν βρίσκεται σε υψηλές ποσότητες, προκαλεί άνοδο της LDL χοληστερόλης στο αίμα.
Τα άτομα με υψηλά επίπεδα LDL («κακής») χοληστερόλης, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για αθηροσκλήρωση και καρδιακό έμφραγμα. Σήμερα, οι στατίνες κυριαρχούν στη θεραπεία για τη μείωση της LDL χοληστερόλης, αλλά δεν είναι καλά ανεκτές από όλους τους ασθενείς, καθώς μπορεί να έχουν ορισμένες παρενέργειες.
Τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκαν φάρμακα που λέγονται αναστολείς του ενζύμου PCSK9 (proprotein convertase subtilisin/kexin type 9) τα οποία λαμβάνονται μία ή δύο φορές τον μήνα με ενέσεις στην κοιλιά ή στο μπράτσο ή στο μηρό. Αυτά τα φάρμακα, σε συνδυασμό με τις στατίνες ή και την εζετιμίμπη μπορούν να μειώσουν την LDL χοληστερόλη σε πολύ χαμηλή επίπεδα ακόμα και σε 20-30 mg/dl.
Το ένζυμο PCSK9 δεσμεύει τον υποδοχέα της λιποπρωτεΐνης χαμηλής πυκνότητας και υποβαθμίζει τη λειτουργία του. Οι αναστολείς του ενζύμου PCSK9 έχουν ως αποτέλεσμα να αυξάνεται ο αριθμός των υποδοχέων της LDL χοληστερίνης στα ηπατικά κύτταρα και να λαμβάνεται πολύ περισσότερη χοληστερόλη, άρα να μειώνεται θεαματικά στο αίμα. Πιο πρόσφατα δημιουργήθηκε εμβόλιο με αντισώματα που μπλοκάρει το ένζυμο PCSK9 και μπορεί αποδειχτεί πολύ πιο αποτελεσματικό από τις στατίνες.
Εμβόλιο κατά της χοληστερίνης
Η μελέτη που κράτησε 18 εβδομάδες έδειξε ότι το εμβόλιο με την προσωρινή ονομασία AT04A, έκανε τα ποντίκια που το έλαβαν να παράγουν αντισώματα κατά του ενζύμου PCSK9.
Το εμβόλιο χορηγήθηκε σε ποντίκια που είχαν σιτιστεί με μια δυτικού τύπου διατροφή ώστε να παρουσιάσουν υψηλή χοληστερόλη και αθηροσκλήρωση. Μείωσε κατά 53% την συνολική ποσότητα της χοληστερόλης και συρρίκνωσε τις αθηρωματικές βλάβες κατά 64% ενώ μείωσε τους βιολογικούς δείκτες της φλεγμονής στις αρτηρίες κατά 21-28%, συγκριτικά με τα ποντίκια που δεν εμβολιάστηκαν. Η “καλή” χοληστερόλη (HDL) δεν επηρεάστηκε.
Λαμβάνονταν δείγματα αίματος για την ανάλυση των επιπέδων της χοληστερόλης στην αρχή της δοκιμής πριν από τον εμβολιασμό και στη συνέχεια κάθε τέσσερις εβδομάδες για το υπόλοιπο της δοκιμής. Φάνηκε ότι τα αντισώματα παρέμειναν λειτουργικά καθ’ όλη της διάρκεια της μελέτης και οι συγκεντρώσεις τους ήταν υψηλές ακόμα και στο τέλος της έρευνας.
Οι ερευνητές ανέφεραν: «Το εμβόλιο AT04A ήταν σε θέση να παράγει αντισώματα που στόχευσαν στο ένζυμο PCSK9 σε όλη τη διάρκεια της μελέτης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα επίπεδα της χοληστερόλης να μειωθούν συντελώντας σε μείωση των λιπωδών εναποθέσεων στις αρτηρίες και την αθηρωματική βλάβη». Ανέφεραν ακόμη ότι η δράση του εμβολίου ήταν μακροπρόθεσμη.
Αν τα ίδια αποτελέσματα ισχύουν και για τους ανθρώπους τότε αυτό σημαίνει ότι, καθώς τα αντισώματα παραμένουν στον οργανισμό μήνες μετά τον εμβολιασμό, οι ερευνητές βρίσκονται κοντά σε μια θεραπεία διαρκείας που θα μπορεί να επαναλαμβάνεται περίπου μια φορά το χρόνο. Πρέπει ωστόσο να αναφερθεί ότι οι κλινικές μελέτες σε ανθρώπους παίρνουν χρόνια για να αποδειχτεί ότι οι δραστικές ουσίες είναι ασφαλείς.
