Tων Fady Shanouda, Assistant Professor, Critical Disability Studies, Carleton University και Michael Orsini, Professor, Institute of Feminist and Gender Studies | School of Political Studies, L’Université d’Ottawa/University of Ottawa. Πηγή: The Conversation.
Οι τίτλοι τσιρίζουν από χαρά: Το πιο πρόσφατο θαυματουργό φάρμακο θα «θεραπεύσει» την παχυσαρκία. Είχαμε ξανασυναντήσει αυτούς τους τίτλους. Ξανά και ξανά, αμφίβολες και αναποτελεσματικές λύσεις για την παχυσαρκία αποκτούν προβολή. Χάπια, τονωτικά, ελιξίρια, Zumba, Noom και τώρα Ozempic.
Το πιο πρόσφατο θαυματουργό φάρμακο είναι ένα φάρμακο σεμαγλουτίδης που επινοήθηκε για να βοηθήσει τους διαβητικούς να ρυθμίσουν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, αλλά έχει την αξιοσημείωτη παρενέργεια της σοβαρής απώλειας βάρους. Έχει προαναγγελθεί από πολλούς ότι θα καταλήξουμε στην εξάλειψη του πάχους. Η παχοφοβία που συνοδεύει μια τέτοια διακήρυξη δεν είναι καινούργια.
Αυτό που κάνει αυτή τη στιγμή να διαφέρει από τις άλλες, όμως, είναι η επικίνδυνη ρητορική στην οποία εντάσσεται. Αυτή η ρητορική ανεβάζει σε πρωτοφανές επίπεδο την κοινότοπη ντροπή που πρέπει να υπομένουν και να αντιστέκονται οι χοντροί άνθρωποι.
Ακόμη και πριν από αυτό, οι παχύσαρκοι άνθρωποι θεωρούνταν ότι έχουν ζωές που δεν αξίζει να σωθούν. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της πανδημίας COVID-19 εν μέσω φόβων για έλλειψη κρεβατιών για ασθενείς με COVID-19, η κυβέρνηση του Οντάριο συνέταξε προσχέδια πρωτοκόλλων διαλογής που έδιναν προτεραιότητα στους ανθρώπους που υποθέτουν ότι είναι πιο πιθανό να επιβιώσουν από την COVID-19. Η κίνηση προκάλεσε κατακραυγή από εκατοντάδες οργανισμούς, με επικεφαλής το ARCH Disability Law Center. Δεδομένης της ιστορίας των διακρίσεων που βιώνουν οι παχύσαρκοι σε περιβάλλοντα που υποτίθεται ότι παρέχουν φροντίδα, οι παχιές κοινότητες κινητοποιήθηκαν επίσης παγκοσμίως για να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με την πιθανότητα διάκρισης εναντίον τους.
Μετά την είδηση της ικανότητας του Ozempic να βοηθά τους χρήστες του να χάσουν βάρος, δεν άργησαν να βγουν στην επιφάνεια όσοι μισούν το πάχος. Πριν από δύο εβδομάδες, η αρθρογράφος της National Post, Barbara Kay, κήρυξε τον θάνατο της πολιτικής για την παχυσαρκία (το κίνημα για την απελευθέρωση του πάχους (fat liberation movement). Η άφιξη αυτών των φαρμάκων, έγραψε, θα οδηγήσει στην αναχαίτιση της παχυσαρκίας μια για πάντα, θέτοντας τέλος στον ακτιβισμό του πάχους.
Το Ozempic παρομοιάζεται με τα γυαλιά για αυτούς που δεν βλέπουν. Όμως, η υπόσχεσή για ένα μέλλον χωρίς λίπος είναι μη βιώσιμη.
Ας ξεκινήσουμε με τη γλώσσα. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται γύρω από το Ozempic αφορά τον τερματισμό της λεγόμενης «επιδημίας της παχυσαρκίας». Η ίδια η περιγραφή συνοδεύεται από την ιδέα της εξάλειψης του ανθρώπινου πάχους.
Πρώτον, το Ozempic δεν θεραπεύει την παχυσαρκία. Ορισμένοι χρήστες του φαρμάκου έχουν χάσει σημαντικό βάρος, αλλά θα πρέπει να παίρνουν αυτό το φάρμακο στο διηνεκές. Εάν σταματήσετε να παίρνετε το φάρμακο ή εάν το φάρμακο αλλάξει, θα κερδίσετε -όπως το 97% όλων των ατόμων που κάνουν δίαιτα– αυτό το βάρος ή και περισσότερο. Επίσης, ο περιορισμός ή η καταστολή της θερμιδικής πρόσληψης -ή των φυσικών παρορμήσεων του σώματός σας- είναι επικίνδυνος. Αυτές οι παρορμήσεις μπορεί να επανέλθουν με εκδίκηση αφού μείνουν σιωπηλές για καιρό με τη μορφή της ορμόνης γκρελίνης, η οποία αυξάνει την όρεξη.
Το Ozempic θα μπορούσε να βοηθήσει στην απώλεια βάρους που σχετίζεται με τις επικίνδυνες ζώνες της παχυσαρκίας ή της νοσογόνου παχυσαρκίας. Ωστόσο, σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από επιστημονική αβεβαιότητα, η υπόσχεση «μιας θεραπείας» ως μαγικό ελιξίριο είναι η απόλυτη έκφραση της επιστήμης που νικάει τον κακό εχθρό.
Η συζήτηση για την παχυσαρκία διαπερνά την κοινωνία. Τα τελευταία νέα είναι ότι τα φάρμακα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, όπως το Ozempic και άλλα σεμαγλουτιδικά φάρμακα σε υψηλότερες δόσεις, μεταμορφώνουν την υγεία όπως την ξέρουμε. Οι κυβερνήσεις σκοπεύουν να εξαλείψουν την παχυσαρκία. Τα άτομα προτρέπονται να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να αποφύγουν να γίνουν «παχύσαρκοι». Αυτό, παρόλο που το μέτρο της παχυσαρκίας, ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), θεωρείται ευρέως ως ελαττωματικός δείκτης μέτρησης της υγείας.
Αυξάνεται η πίεση για τις κυβερνήσεις να παρέχουν αυτά τα φάρμακα ως μέρος ενός καθολικού καλαθιού υγειονομικής περίθαλψης. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι γεμάτα από αναφορές για το Ozempic και το hashtag #Ozempic έχει συγκεντρώσει 1,2 δισεκατομμύρια προβολές στο TikTok.
Οι σταυροφόροι έχουν μισό δίκιο. Το Ozempic μεταμορφώνει πράγματι τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε την υγεία. Τα κακά νέα είναι ότι απεικονίζει μια κατάφωρα διαστρεβλωμένη εικόνα των ασθενών των οποίων οι ζωές υποτίθεται ότι θα μεταμορφωθούν μόνο αν μπορούσαν να χάσουν βάρος. Ενώ οι αρχικές ανησυχίες ότι αυτές οι ενέσεις προορίζονται μόνο για διαβήτη και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται αυστηρά για απώλεια βάρους, αυτές οι ανησυχίες φαίνεται να έχουν εξαφανιστεί.
Μια αξιοσημείωτη παρενέργεια του Ozempic είναι ο αυτοκτονικός ιδεασμός. Ωστόσο, όταν βρίσκεστε στη μέση μιας επιδημίας παχυσαρκίας, οι παρενέργειες είναι δευτερεύουσες.
Ποια άλλα μηνύματα μπορούμε να διαβάσουμε από την εμπορία του Ozempic ως φάρμακο απώλειας βάρους; Η δημοσιογράφος Rachel Pick υποστήριξε πρόσφατα στο έντυπο Guardian ότι η χρήση αυτών των φαρμάκων για την απώλεια βάρους ενθαρρύνει την μυοπική εικόνα του εαυτού. «Δεν μας ζητά να δουλέψουμε για το πώς θεωρούμε και συμπεριφερόμαστε στους άλλους, μας ζητά μόνο να αισθανόμαστε καλύτερα με τον εαυτό μας. Είναι καθαρά αυτοαγάπη, με έμφαση στον “εαυτό”: η απόλυτη άσκηση στην ομφαλοσκοπία».
Φάρμακα όπως το Ozempic μπορούν να γίνουν κατανοητά ως μια μορφή «προληπτικής βιοπολιτικής παχυσαρκίας», ένας όρος που χρησιμοποιείται από τον γεωγράφο του Ηνωμένου Βασιλείου, Bethan Evans, για να περιγράψει παρεμβάσεις πολιτικής που επιδιώκουν στο παρόν να αποτρέψουν το παχύ μέλλον.
Η Noom, η εταιρεία απώλειας βάρους που βασίζεται στη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, έχει παρόμοιες φιλοδοξίες να βοηθήσει αυτούς που αποκαλούνται προχρόνιοι ασθενείς, του υποψήφιους σε αναμονή παχυσαρκίας. Όλες αυτές οι προσεγγίσεις επιδιώκουν να δημιουργήσουν νέες αγορές ανήσυχων καταναλωτών που έχουν εμμονή με το βάρος τους.
Παρόλο που η αρθρογράφος της National Post, Barbara Kay έσπευσε να γιορτάσει το τέλος της «πολιτικής της παχυσαρκίας» από την άφιξη του Ozempic, ίσως γινόμαστε αντίθετα μάρτυρες της αυγής μιας πολιτικής που ασχολείται με την αμφισβήτηση της παχο φοβίας και του μίσους του πάχους σε όλες τις μορφές της. Ένα μέλλον χωρίς πάχος είναι μια δυστοπική φιλοδοξία. Και είναι κάτι που αποτυγχάνει να αναγνωρίσει τον ουσιαστικό ρόλο που παίζει το λίπος στο σώμα μας.
