Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας επιταχύνουν τη γήρανση των κυττάρων, γράφουν Καναδοί ερευνητές στο περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences. Πολλαπλά στρεσογόνα γεγονότα κατά την παιδική ηλικία μπορεί να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στο μήκος των τελομερών στην ενήλικη ζωή σε σύγκριση με τα στρεσογόνα γεγονότα που εμφανίζονται αργότερα.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν το γενετικό υλικό 4.598 ανθρώπων μέσης ηλικίας 69 ετών. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια για τις αντιξοότητες που συνάντησαν κατά την παιδική ηλικία (προβλήματα με την αστυνομία πριν από την ηλικία των 18, βαθμοί στο σχολείο, τυχόν γονική χρήση ναρκωτικών ή αλκοόλ και σωματική κακοποίηση).
Διαπιστώθηκε πως όσοι είχαν βιώσει έντονα στρεσογόνες εμπειρίες ως παιδιά ήταν πιθανότερο να διαθέτουν κύτταρα με πιο κοντά τελομερή, τα οποία βρίσκονται στις άκρες των χρωμοσωμάτων και τα προστατεύουν από τις βλάβες. Με κάθε πολλαπλασιασμό των κυττάρων, τα τελομερή κονταίνουν και όταν γίνουν αρκετά μικρά αναγκαστικά τα κύτταρα πεθαίνουν. Προγενέστερες μελέτες έχουν συσχετίσει το μήκος των τελομερών με τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιοπάθειας, πνευμονοπάθειας, διαβήτη τύπου 2, άνοιας και ορισμένων μορφών καρκίνου.
Τραύματα παιδικής ηλικίας και γήρανση
Το μήκος των τελομερών σχετίζεται με την πραγματική γήρανση ενός ανθρώπου. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι το στρες, π.χ. το διαζύγιο και η ανεργία, μειώνει το προσδόκιμο ζωής. Η νέα μελέτη υποδηλώνει ότι αυτό ισχύει και όταν το στρες χρονολογείται από την παιδική ηλικία.
Πιο συγκεκριμένα, ένα ιδιαίτερα στρεσογόνο γεγονός της παιδικής ηλικίας φαίνεται να μειώνει τα τελομερή κατά 11%. Η μείωση αυτή ίσχυε ακόμα και όταν οι ερευνητές έλαβαν υπόψη και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν το μήκος των τελομερών, όπως το κάπνισμα, το σωματικό βάρος και το ιατρικό ιστορικό. Μάλιστα, το στρες της παιδικής ηλικίας προκαλεί μεγαλύτερη γήρανση των κυττάρων, απ’ ό,τι τα στρεσογόνα γεγονότα της ενήλικης ζωής.
Η μελέτη έδειξε ότι η χρήση ναρκωτικών ή η κατάχρηση αλκοόλ από τους γονείς, η κακοποίηση, τα προβλήματα με το νόμο, τα οικονομικά προβλήματα της οικογένειας ή ακόμα και η επανάληψη μιας τάξης στο σχολείο μειώνουν τα τελομερή. Η επίδραση των ψυχολογικών και των κοινωνικών παραγόντων φάνηκε να είναι ισχυρότερη από εκείνη των οικονομικών, ανέφερε η επικεφαλής της μελέτης δρ Eli Puterman, επίκουρη καθηγήτρια κινησιολογίας στο University of British Columbia στο Βανκούβερ.
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν πως ακριβώς το έντονο στρες της παιδικής ηλικίας μπορεί να επηρεάσει την κυτταρική ηλικία του οργανισμού, αλλά ενδέχεται να ευθύνονται οι ορμόνες που παράγονται και το ανοσοποιητικό σύστημα. Έχει για παράδειγμα διαπιστωθεί ότι το στρες επηρεάζει δυσμενώς τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς με το πέρασμα των δεκαετιών μικραίνουν τα τελομερή των ανοσοκυτάρρων.
Πρέπει ωστόσο να αναφερθεί η άποψη της δρ Pat Monaghan του πανεπιστημίου της Γλασκώβης η οποία δεν έλαβε μέρος στη μελέτη και έγραψε σε ένα e-mail πως υπάρχουν ενδείξεις ότι μια ήπια έκθεση στο στρες μπορεί να βελτιώνει την ανθεκτικότητα ενός ανθρώπου. Σύμφωνα με την Monaghan το στρες δεν πρέπει να ελαχιστοποιηθεί αλλά να βελτιστοποιηθεί, καθώς κάποιοι ήπιοι στρεσογόνοι παράγοντες κάνουν τελικά καλό στην υγεία.
Πηγή: E. Puterman et al., “Lifespan adversity and later adulthood telomere length in the nationally representative US Health and Retirement Study,” PNAS, 2016.
