Θέλουμε πάντοτε να προστατεύουμε τον εαυτό μας από τους κινδύνους. Προσέχουμε όταν καταναλώνουμε ωμές τροφές ή όταν φιλάμε αγνώστους, και πλένουμε τα χέρια μας για να απαλλαγούμε από οτιδήποτε μπορεί να μεταδώσει μια ασθένεια. Όμως η καθαριότητα δεν κάνει πάντα καλό στην υγεία μας.
Στην Ευρώπη πριν από 130 χρόνια ανακαλύφθηκε ότι η φυματίωση προκαλείται από τα βακτήρια. Για πρώτη φορά η κοινή γνώμη πρόσεχε τα βακτήρια που ήταν βλαβερά, επικίνδυνα και αόρατα. Δεν πέρασε καιρός και στις ευρωπαϊκές χώρες τέθηκαν σε εφαρμογή νέοι κανονισμοί. Οι ασθενείς απομονώνονταν για να μη διασπείρουν τα μικρόβια τους, στα σχολεία απαγορεύτηκε το φτύσιμο, και άρχισαν να εκδίδονται προειδοποιήσεις κατά της “κοινής” πετσέτας.
Όμως υπάρχει κάτι περίεργο με την καθαριότητα. Όσο υψηλότερες είναι οι προδιαγραφές υγιεινής σε μία χώρα, τόσο αυξάνονται τα περιστατικά αλλεργιών και αυτοάνοσων νοσημάτων. Όσο πιο αποστειρωμένο είναι ένα σπίτι, τόσο περισσότερο θα υποφέρουν όσοι μένουν εκεί από αλλεργίες και αυτοάνοσα. Πριν 30 χρόνια, περίπου ένας στους 10 υπέφερε από αλλεργίες. Σήμερα το ποσοστό είναι ένας στους τρεις. Ταυτόχρονα, ο αριθμός των λοιμώξεων δεν έχει μειωθεί σημαντικά.
Πάνω από το 95% των βακτηρίων στον κόσμο είναι αβλαβή για τον άνθρωπο. Πολλά είναι εξαιρετικά ευεργετικά. Συνεπώς, τα αντισηπτικά ίσως να μην δεν έχουν θέση σε ένα νοικοκυριό που δεν υπάρχει πρόβλημα υγείας. Είναι κατάλληλα μόνο αν ένα μέλος της οικογένειας είναι άρρωστο ή αν ο σκύλος κάνει την ανάγκη του στο χαλί. Αν όμως στο πάτωμα υπάρχουν απλώς μερικές βρόμικες πατημασιές, δε χρειάζεστε παρά μόνο νερό και μια σταγόνα καθαριστικό. 0 συνδυασμός είναι υπεραρκετός για να μειώσει τον βακτηριακό πληθυσμό του πατώματος κατά 90%, ενώ προσφέρει στον φυσιολογικό, υγιή πληθυσμό την ευκαιρία να αποικίσει ξανά την περιοχή. Τα βλαβερά στοιχεία που απομένουν είναι τόσο λίγα ώστε να θεωρούνται αμελητέα.
Ακόμα και όταν υπάρχουν βλαβερά βακτήρια ίσως αποδειχθούν χρήσιμα όταν το ανοσοποιητικό τα χρησιμοποιεί για εκπαιδευτικούς λόγους. Λίγα βακτήρια σαλμονέλας στον νεροχύτη της κουζίνας δίνουν την ευκαιρία στο ανοσοποιητικό να “μορφωθεί”. Επικίνδυνα γίνονται μόνο αν εμφανιστούν σε μεγάλους αριθμούς.
Πλύσιμο
Το πλύσιμο αραιώνει τα περισσότερα βακτήρια που βρίσκονται στο χώμα σε τόσο μικρή συγκέντρωση, ώστε να καθίστανται αβλαβή για τον άνθρωπο. Ένα παράδειγμα οικιακής αραίωσης των βακτηρίων είναι το πλύσιμο φρούτων και λαχανικών. Οι Κορεάτες προσθέτουν λίγο ξίδι στο νερό για να γίνει ελαφρώς όξινο και λίγο πιο δυσάρεστο για τα βακτήρια.
Το σφουγγάρι της κουζίνας αποτελεί την τέλεια κατοικία για τα όποια διερχόμενα μικρόβια – είναι ωραίο και ζεστό, υγρό και γεμάτο τροφές. Όποιος αντικρίζει ένα σφουγγάρι κουζίνας για πρώτη φορά στο μικροσκόπιο, συνήθως αηδιάζει.
Τα σφουγγάρια της κουζίνας πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για τους δυσκολότερους λεκέδες. Τα πιάτα, τα μαχαιροπίρουνα και τα λοιπά πρέπει να ξεπλένονται με τρεχούμενο νερό. Το ίδιο ισχύει για τις πετσέτες των πιάτων ή τις πετσέτες στεγνώματος που δεν τις αφήνουμε να στεγνώσουν. Χρησιμεύουν περισσότερο στο να απλώσουν ένα ωραίο ομοιόμορφο στρώμα βακτηρίων στα πιατικά σας, παρά στο καθάρισμα τους. Πρέπει να απλώνουμε τα σφουγγάρια και τις πετσέτες προκειμένου να στεγνώσουν – αλλιώς γίνονται το τέλειο καταφύγιο για μικρόβια που λατρεύουν την υγρασία.
Τα βακτήρια δεν αναπτύσσονται σε στεγνές επιφάνειες. Ορισμένα δεν επιβιώνουν καν. Το φρεσκοσφουγγαρισμένο πάτωμα είναι πιο καθαρό μόλις στεγνώσει. Οι μασχάλες που διατηρούνται στεγνές από τα αντιιδρωτικά είναι λιγότερο φιλόξενες για τα βακτήρια -και όσο λιγότερα τα βακτήρια τόσο λιγότερες οι σωματικές οσμές.
Το στέγνωμα είναι σπουδαίο πράγμα. Όταν στεγνώνουμε τα τρόφιμα, διατηρούνται περισσότερο πριν σαπίσουν.
Θερμοκρασία
Σε πολλά μέρη του κόσμου, το περιβάλλον καταψύχεται φυσικά μία φορά τον χρόνο. Από βακτηριολογική άποψη, ο χειμώνας ισοδυναμεί με μια σωστή εκκαθάριση. Η ψύξη των τροφίμων αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητας μας, όμως το ψυγείο περιέχει τόσα τρόφιμα, που παραμένει παράδεισος για τα βακτήρια παρά τις χαμηλές θερμοκρασίες. Η ιδανική θερμοκρασία του ψυγείου σας είναι κάτι λιγότερο από 5 βαθμούς Κελσίου.
‘Οσον αφορά το πλυντήριο ρούχων, τα περισσότερα προγράμματα χρησιμοποιούν τη βασική αρχή της αραίωσης για να καθαρίσουν τα ρούχα μας, και αυτό αρκεί. Ωστόσο, οι βρεγμένες πετσέτες της κουζίνας, μια στοίβα εσώρουχα ή τα άπλυτα των αρρώστων πρέπει να πλένονται σε θερμοκρασίες άνω των 60 βαθμών. Τα περισσότερα βακτήρια Ε. coli σκοτώνονται σε θερμοκρασίες άνω των 40 βαθμών Κελσίου, ενώ οι 70 βαθμοί είναι αρκετοί για να σκοτωθούν τα περισσότερο ανθεκτικά βακτήρια της σαλμονέλας.
Καθάρισμα
Με το καθάρισμα αφαιρούμε ένα στρώμα λίπους και πρωτεϊνών από τις επιφάνειες. Όποια βακτήρια υπάρχουν μέσα ή κάτω από αυτό, απομακρύνονται μαζί με το στρώμα. Για να το πετύχουμε, συνήθως χρησιμοποιούμε νερό και καθαριστικό υγρό. Επιλέγουμε καθάρισμα για όλους τους κατοικημένους χώρους, τις κουζίνες και τα μπάνια.
Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την τεχνική με ακραίο τρόπο, γεγονός λογικό όταν παρασκευάζουμε ιατρικά φάρμακα σχεδιασμένα να εισέλθουν απευθείας στις φλέβες ενός ασθενή (όπως τα εγχύματα). Τα φάρμακα πρέπει να είναι εντελώς αποστειρωμένα από βακτήρια. Στα φαρμακολογικά εργαστήρια, αυτό επιτυγχάνεται με το ιώδιο. Το ιώδιο εξαχνώνεται, που σημαίνει ότι περνά από τη στερεή, κρυσταλλική μορφή στην αέρια μέσω θέρμανσης, παραλείποντας την υγρή κατάσταση. Οι φαρμακολόγοι θερμαίνουν το ιώδιο μέχρι ολόκληρο το εργαστήριο παραγωγής να καλυφθεί από έναν γαλάζιο ατμό.
Όταν βάζουμε κρέμα χεριών, παγιδεύουμε τα μικρόβια σε ένα λεπτό λιπαρό στρώμα και τα κρατάμε παγιδευμένα. Όταν αφαιρούμε το στρώμα με το πλύσιμο, απομακρύνουμε ταυτόχρονα και τα μικρόβια. Από τη στιγμή που το δέρμα παράγει φυσικά ένα λιπαρό στρώμα, το σαπούνι και το νερό αρκούν για να πετύχουμε το αποτέλεσμα. Μέρος του λιπαρού στρώματος παραμένει, βοηθώντας στην αναπλήρωση του μετά το πλύσιμο.
Το υπερβολικά συχνό πλύσιμο των χεριών δεν έχει νόημα – το ίδιο ισχύει και για τα συχνά ντους. Αν το προστατευτικό λιπαρό στρώμα απομακρύνεται πολύ συχνά, το απροστάτευτο δέρμα μένει εκτεθειμένο στο περιβάλλον. Κατ’ αυτό τον τρόπο τα βακτήρια που παράγουν οσμές βρίσκουν καλύτερο πάτημα, με αποτέλεσμα να μυρίζουμε εντονότερα από πριν, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο.
