Ο θηλασμός μπορεί να αποτελέσει δοκιμασία τις πρώτες εβδομάδες: χρειάζεται χρόνος για να προσαρμοστείτε, ενώ μπορεί να διαπιστώσετε ότι δεν έχετε καλά καλά τελειώσει με τον ένα θηλασμό και το μωρό σας είναι έτοιμο για τον επόμενο. Όμως μην ξεχνάτε ότι και η ετοιμασία μπουκαλιών δεν είναι ούτε τόσο γρήγορη ούτε και βολική, ειδικά στη μέση της νύχτας. Αντιμετωπίστε το θηλασμό σαν μια τέχνη στην οποία πρέπει να ειδικευτείτε.
Ο μηχανισμός παραγωγής γάλακτος
Σε κάθε μαστό υπάρχουν περίπου 20 λοβοί, ο καθένας με το δικό του σύστημα αγωγών. Ο κύριος αγωγός διακλαδίζεται σε μικρότερους οι οποίοι καταλήγουν σε ομάδες γαλακτοφόρων κυττάρων που λέγονται λοβία. Οι αγωγοί διευρύνονται σε μικροσκοπικές δεξαμενές που κρατούν μια μικρή ποσότητα γάλακτος και έπειτα συγκλίνουν στη θηλή. Τα λοβία περιβάλλονται από μυϊκά κύτταρα.
Όταν το μωρό θηλάζει, διεγείρει τις νευρικές απολήξεις της θηλής. Τα νεύρα στέλνουν σήμα στον εγκέφαλο «λέγοντας» του να εκκρίνει δυο ορμόνες: την προλακτίνη και την ωκυτοκίνη. Η προλακτίνη διεγείρει τα λοβία για να παραγάγουν περισσότερο γάλα, ενώ η ωκυτοκίνη δίνει εντολή στους μυς γύρω από τα λοβία να συσταλθούν στέλνοντας περισσότερο γάλα σε ένα χώρο συλλογής που βρίσκεται πίσω από την άλω απ’ όπου μπορεί να θηλάζει το μωρό. Όσο πιο πολύ θηλάζει το μωρό, τόσο περισσότερο γάλα παράγεται από το μαστό.
Οι πιο συχνές ερωτήσεις
Γιατί πρέπει να θηλάζω το μωρό μου;
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι το μητρικό γάλα είναι η καλύτερη τροφή για τα νεογέννητα μωρά. Είναι αποστειρωμένο, γεμάτο αντισώματα και περιέχει θρεπτικές ουσίες στις σωστές αναλογίες. Επίσης, ο θηλασμός κάνει καλό στις γυναίκες προστατεύοντας τες από ορισμένες σοβαρές αρρώστιες.
Τι είναι οι διαφορετικοί τύποι μητρικού γάλακτος;
Το πρωτόγαλα παράγεται μόνο τις λίγες πρώτες μέρες μετά τον τοκετό. Είναι πολύ πλούσιο σε πρωτεΐνες και αντισώματα και πολύ συμπυκνωμένο, αν και περιέχει λιγότερα λιπαρά και θερμίδες. Στην πραγματικότητα, η ποσότητα του πρώτου ταΐσματος είναι μόλις ένα κουταλάκι του γλυκού. Το πρωτόγαλα επενδύει το έντερο του μωρού σας και το προστατεύει από βλαβερά βακτήρια. Σταδιακά το πρωτόγαλα μειώνεται, και από την τρίτη έως την πέμπτη ημέρα θα εμφανιστεί το ώριμο γάλα. Από εκείνο το σημείο και έπειτα κάθε τάισμα θα αποτελείται από δύο ειδών γάλα: Το πρώτο γάλα είναι άφθονο και πολύ θρεπτικό για το μωρό σας. Το δεύτερο γάλα ακολουθεί προς το τέλος του ταΐσματος. Είναι πλούσιο σε λιπαρά, ρευστό και γεμάτο διαλυτές στο λίπος βιταμίνες. Τα μωρά έχουν ανάγκη και τα δύο γάλατα.
Πώς μπορώ να ξέρω αν το μωρό μου θηλάζει σωστά;
Α: Συχνά τα προβλήματα θηλασμού ξεκινούν επειδή το μωρό δεν έχει πιάσει σωστά τη θηλή. Βεβαιωθείτε ότι το στόμα του μωρού σας είναι ανοιχτό, με το πιγούνι ψηλά και ότι πιέζει το μαστό σας. Το στόμα του πρέπει να καλύπτει τη θηλή και την άλω και ο μαστός σας πρέπει να είναι βαθιά στο στόμα του. Ελέγξτε αν το σώμα του είναι σε ευθεία γραμμή, στραμμένο προς το μαστό, και ότι αρχίζει να θηλάζει αμέσως χρησιμοποιώντας τη γλώσσα του για να πιέσει τη θηλή στον ουρανίσκο και να αδειάσει έτσι το γάλα που υπάρχει στους μαστούς. Βεβαιωθείτε ότι ο μαστός σας δεν κλείνει τη μύτη του μωρού, ώστε να μην εμποδίζεται η αναπνοή του ενώ τρώει.
Τα οφέλη του θηλασμού
- Το μητρικό γάλα προστατεύει τα μωρά από τη διάρροια, τις ωτίτιδες, τις λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, το έκζεμα, το διαβήτη, τις λοιμώξεις του αναπνευστικού και την παχυσαρκία.
- Το μητρικό γάλα παρέχει στα μωρά ουσίες που καταπολεμούν τις λοιμώξεις και ενισχύουν το αναπτυσσόμενο ανοσοποιητικό τους σύστημα.
- Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα μωρά που τρέφονται μόνο με μητρικό γάλα για περισσότερο από 3 μήνες έχουν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης από εκείνα που τρέφονται με γάλα εμπορίου.
- Ο θηλασμός προστατεύει τις γυναίκες από τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών καθώς και από την οστεοπόρωση.
- Με το θηλασμό η μήτρα σας επανέρχεται γρηγορότερα στο αρχικό της μέγεθος, ενώ και εσείς καταναλώνετε πολλές θερμίδες επανακτώντας γρηγορότερα τη σιλουέτα σας.
Δέκα συμβουλές για το θηλασμό
- Ενημερώστε τη μαία και το μαιευτήριο σας ότι θέλετε να θηλάσετε για να μην ταΐσουν καθόλου με μπιμπερό το μωρό σας.
- Να θηλάσετε το μωρό σας όσο το δυνατόν γρηγορότερα μετά τη γέννηση του – την πρώτη ώρα, αν γίνεται.
- Να θηλάζετε όταν το ζητάει το μωρό, μέρα και νύχτα.
- Μάθετε πώς να βάζετε σωστά το μαστό στο στόμα του μωρού.
- Να ζητήσετε από τη μαία ή μια νοσοκόμα να ελέγξει την τεχνική θηλασμού σας, ακόμα και αν δεν έχετε προβλήματα.
- Αποφύγετε να δίνετε στο μωρό γάλα εμπορίου.
- Μην το ταΐσετε καθόλου με μπιμπερό τις πρώτες 4 εβδομάδες.
- Όποτε κρίνετε απαραίτητο, να συμβουλεύεστε τη μαία ή το γιατρό σας.
- Να ζητήσετε την υποστήριξη του συζύγου, των γονέων και κάποιων καλών φίλων σας.
- Να έχετε υπομονή και να δείχνετε αγάπη στο μωρό σας.
Πόσο συχνά;
Όπως κάθε νέα μητέρα, θέλετε να ξέρετε πόσο γάλα πρέπει να δίνετε στο μωρό σας. Δεν υπάρχουν σταθεροί κανόνες. Όταν ταίζετε το μωρό με μπιμπερό, μπορείτε να μετρήσετε την ποσότητα του γάλακτος και έτσι να ελέγχετε πόσο έχει φάει. Με το θηλασμό τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Μερικά μωρά θέλουν να τρώνε κάθε δύο ώρες και άλλα μπορεί να αφήνουν να περάσουν αρκετές ώρες μεταξύ των θηλασμών.
Πόσο γάλα χρειάζεται το μωρό μου;
Είναι αδύνατο να πείτε πόσο ακριβώς γάλα χρειάζεται ένα μωρό: τα μωρά έχουν διαφορετικές ανάγκες και αυτές μεταβάλλονται με το χρόνο. Το στομάχι του νεογέννητου έχει μέγεθος όσο ένα μεγάλο καρύδι, γι’ αυτό δεν χρειάζεται ιδιαίτερα μεγάλη ποσότητα να γεμίσει. Όταν αρχίσει κανονικά ο θηλασμός, οι μαστοί σας πρέπει να παράγουν όσο γάλα χρειάζεται το μωρό σας. Όταν το μωρό σας θηλάζει είναι σαν να παραγγέλνει το επόμενο γεύμα του: το γάλα παράγεται ενώ τρώει και, «αν πεινάει πολύ ή χρειάζεται αλλαγή στη σύνθεση του γάλακτος, οι μαστοί σας θα αντιδράσουν παράγοντας περισσότερο ή διαφορετικό γάλα ενώ θηλάζει. Ύστερα από 1-2 μήνες θηλασμού οι μαστοί σας θα «μάθουν» να μην παράγουν περισσότερο γάλα απ’ αυτό που χρειάζεται το μωρό.
Πόσο συχνά πρέπει να θηλάζει το μωρό μου;
Το καλύτερο είναι να αρχίσει να θηλάζει αμέσως μετά τη γέννηση του. Πιθανόν να είναι νυσταγμένο τις πρώτες 24 ώρες και ίσως τρώει μόνο τρεις φορές. Από την τρίτη έως την πέμπτη ημέρα όμως μπορεί να τρώει 10 ή και περισσότερες φορές το 24ωρο. Αυτό βοηθάει να διεγερθεί η παραγωγή γάλακτος και ανακουφίζει το στήθος από τη διόγκωση που προκαλείται καθώς οι μαστοί σας γεμίζουν και γίνονται σκληροί με το νέο γάλα που προστίθεται. Με το τέλος της πρώτης εβδομάδας το μωρό σας πιθανόν να τρώει 8 φορές το 24ωρο.
Γιατί το μωρό μου άλλες φορές τρώει λαίμαργα ενώ άλλες αρνείται να φάει;
Σκεφτείτε πριν το ταίσετε. Μην υποθέτετε ότι το μωρό σας κλαίει ανάμεσα στα γεύματα επειδή πεινάει. Μπορεί να μην πεινάει, αλλά να αισθάνεται άβολα ή να πλήττει. Ελέγξτε όλες τις πιθανότητες πριν σπεύσετε να οργανώσετε το γεύμα του. Εσείς πόσο χαλαρή είστε; Αν είστε σε ένταση την ώρα του γεύματος, το μωρό σας θα νιώσει την ένταση, πράγμα που θα το εμποδίσει να φάει.
Το μωρό μου δυσκολεύεται να πιάσει καλά τη θηλή και έχει την τάση να την αφήνει και να την πιάνει πάλι στη διάρκεια του θηλασμού. Γιατί το κάνει αυτό;
Δεν είναι ασυνήθιστο να δυσκολεύεται ένα νεογέννητο να κατανοήσει τον τρόπο θηλασμού. Μπορεί επίσης απλώς να μην έχει αρκετή δύναμη για να κάνει δυνατές θηλαστικές κινήσεις και έτσι να «χάνει» τη θηλή. Αν γεννήθηκε πρόωρα, ίσως χρειάζεται περισσότερος χρόνος για να τελειοποιήσει την ικανότητα του να θηλάσει. Μπορεί να έχει μώλωπες ή να είναι τραυματισμένο από τη γέννα. Προσπαθήστε να μένετε ακίνητη στη διάρκεια του γεύματος ή βγάλτε το πρωτόγαλα, ή το κανονικό γάλα, σε ένα αποστειρωμένο μπουκάλι και ταίστε το μωρό σας.
Γιατί το μωρό μου λυγίζει την πλάτη του και ξεφωνίζει μόλις πλησιάζει τη θηλή;
Η κίνηση αυτή είναι γνωστή ως «άρνηση μαστού» και υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μπορεί να αντιδράσει έτσι το μωρό σας. Ίσως είναι ενοχλημένο από την αργή εκροή γάλακτος ή πάλι μια έντονη ροή μπορεί να είναι ενοχλητική γι’ αυτό. Ίσως να μην μπορεί να αναπνεύσει εύκολα όταν τρώει ή να έχει δυσάρεστη ανάμνηση από το προηγούμενο τάισμα. Αν η κατάσταση είναι απελπιστική -αν δηλαδή το μωρό σας δεν έχει φάει καθόλου για αρκετές ώρες- ίσως χρειαστεί να βγάλετε λίγο γάλα και να του το δώσετε αργότερα με ένα ειδικό κύπελλο. Με τον τρόπο αυτό θα κερδίσετε λίγο χρόνο για να αναγνωρίσετε ποιο είναι το πρόβλημα, ενώ συγχρόνως θα εμποδίσετε το στήθος σας να γεμίσει γάλα.
Μόλις άρχισα να θηλάζω το μωρό μου και τα στήθη μου έχουν μεγαλώσει υπερβολικά και με ενοχλούν. Είναι φυσιολογικό να συμβαίνει αυτό;
Η διόγκωση του στήθους προκαλείται από την αυξημένη αιμάτωση των μαστών καθώς αρχίζει η πλήρης παραγωγή γάλακτος. Πρόκειται για κάτι εντελώς φυσιολογικό και δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Συνήθως διαρκεί λίγες μέρες μόνο αλλά ίσως είναι πολύ επώδυνο. Υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορείτε να δοκιμάσετε για να ανακουφιστείτε: να ταίζετε το μωρό όσο το δυνατόν πιο συχνά ή να βγάζετε λίγο γάλα με τη βοήθεια ενός θήλαστρου. Καλύψτε τους μαστούς σας μεταξύ των ταϊσμάτων με υγρές πετσέτες για να συσταλούν τα αιμοφόρα αγγεία. Αν έχετε και συμπτώματα γρίπης, ίσως πάσχετε από μαστίτιδα (μια λοίμωξη που προκαλείται από μικρόβια που εισέρχονται στο στήθος από μια πληγωμένη θηλή ή από γάλα που έμεινε σε κάποιο μαστό).
Ο γιατρός σας θα σας πει αν μπορείτε να συνεχίσετε να θηλάζετε και ίσως σας χορηγήσει αντιβιοτικά. Μπορείτε να ανακουφιστείτε από την ενόχληση βάζοντας μια υγρή, ζεστή πετσέτα στο μέρος που πονάει πριν ξεκινήσετε το θηλασμό.
