Όπως υπονοείται από την ονομασία, η διαταραχή μετατραυματικού στρες (posttraumatic stress disorder – PTSD), είναι μια μορφή διαταραχής άγχους που προκαλείται από μια τραυματική εμπειρία που ζήσατε και αφορούσε εσάς ή κάποιους άλλους. Η βασική αντιμετώπιση είναι η ψυχοθεραπεία.
Η διαταραχή μπορεί να προσβάλει επιζώντες συμβάντων βιασμού, σωματικής κακοποίησης, πολέμου, βασανιστηρίων, φυσικών καταστροφών, αυτοκινητιστικού ή αεροπορικού ατυχήματος, κατάστασης ομηρίας ή στρατοπέδου θανάτου.
Μπορεί επίσης να φέρει επιπτώσεις στην ομάδα διάσωσης από συντριβή αεροπλάνου ή στην ομάδα μαζικής εκτέλεσης ή σε κάποιον που υπήρξε μάρτυρας ενός τραυματικού ατυχήματος.
Οποιοδήποτε κι αν είναι το τραυματικό συμβάν, το άτομο έχει ζήσει μια περίοδο κατά την οποία αντιμετώπιζε έντονο φόβο, απελπισία και απώλεια ελέγχου.
Σχετικά λίγα άτομα που έχουν εμπλακεί σε κάποιο τραυματικό γεγονός εμφανίζουν διαταραχή μετατραυματικού στρες, αλλά αυτό εξαρτάται από τη σοβαρότητα του γεγονότος. Μεταξύ βετεράνων του Βιετνάμ, αναφέρθηκε ποσοστό 14% που ανέπτυξε σοβαρής μορφής PTSD και μεταξύ επιζώντων εργατικού ατυχήματος που έλαβε χώρα το 1988 σε πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου στη Βόρεια Θάλασσα όπου το 75% των ανδρών πέθαναν από την έκρηξη, το υπόλοιπο 25% ανέπτυξε την πάθηση μηδενός εξαιρουμένου.
Τα πολύ νεαρά και ηλικιωμένα άτομα που υφίστανται σημαντικά τραύματα μοιάζουν να είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε μετατραυματικό άγχος, πιθανώς γιατί τα μικρά παιδιά δεν έχουν επαρκώς αναπτυγμένους μηχανισμούς άμυνας, για να αντεπεξέλθουν, και οι ηλικιωμένοι γιατί μπορεί να έχουν λιγότερη κοινωνική στήριξη. Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην ανάπτυξη μετατραυματικού στρες, κάτι που ίσως να αντικατοπτρίζει τα αυξημένα περιστατικά βίας που υφίστανται λόγω μικρότερης φυσικής δύναμης.
Πάντως, ο πολιτισμός και η κουλτούρα, φαίνεται να επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα ερμηνεύουν και αντιμετωπίζουν τις τραυματικές τους εμπειρίες.
Η διαταραχή μετατραυματικού άγχους μοιράζεται πολλά κοινά σημεία και συμπτώματα με εκείνα της κατάθλιψης. Η βασική διαφορά του μετατραυματικού άγχους είναι ότι συνεχίζετε να έχετε έντονες μνήμες και δυσάρεστες σκέψεις του γεγονότος ή των γεγονότων που επέφεραν αρχικά τη διαταραχή.
Όλο και περισσότερα στοιχεία επισημαίνουν ότι η κατάθλιψη αναπτύσσεται μετά τη διαταραχή μετατραυματικού άγχους, αλλά η καταθλιπτική νόσος μπορεί επίσης να προηγηθεί. Εάν πάσχετε από μετατραυματικό άγχος, τότε διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης άλλων καταστάσεων, όπως η κατάχρηση οινοπνεύματος και ναρκωτικών ουσιών και οι διατροφικές διαταραχές.
Συμπτώματα
Τα σημεία και τα συμπτώματα σας εκδηλώνονται χαρακτηριστικά μέσα σε 3 μήνες από το τραυματικό γεγονός. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί και να εμφανιστούν χρόνια αργότερα και μπορεί να είναι:
- Ενοχλητικές μνήμες, δυσάρεστα όνειρα, παραισθήσεις.
- Δυσφορία σε επετείους του τραυματικού γεγονότος ή γεγονότων.
- Προσπάθειες για αποφυγή σκέψεων, συναισθημάτων και δραστηριοτήτων που συσχετίζονται με το τραύμα.
- Αίσθηση απομάκρυνσης ή αποξένωσης από τους άλλους και αδυναμία να νιώσετε συναισθήματα αγάπης.
- Σημαντικά μειωμένο ενδιαφέρον ή συμμετοχή σε δραστηριότητες που κάποτε θεωρούσατε πηγή χαράς.
- Στα μικρά παιδιά περιορισμός της ανάπτυξης σε τομείς όπως η καθαριότητα (εκπαίδευση τουαλέτας) και η ομιλία.
- Αίσθηση απόγνωσης για το μέλλον.
- Αυξημένη συναισθηματική ή σωματική διέγερση που περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο από τα παρακάτω: προβλήματα στον ύπνο, οργή, δυσκολία στη συγκέντρωση, υπερβολική αντίδραση στο θόρυβο, αυξημένη πίεση του αίματος, ταχυπαλμία, ταχύ ρυθμό αναπνοής, μυϊκή ένταση, ναυτία και διάρροια.
Θεραπεία
Η ψυχοθεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική μορφή θεραπείας για την αποκατάσταση από τις συνέπειες του τραύματος.
Είδη ψυχοθεραπείας που είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των διαταραχών άγχους είναι η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, η θεραπεία χαλάρωσης και προοδευτικής απευαισθητοποίησης καθώς και η θεραπεία έκθεσης.
Η χρήση φαρμακευτικής αγωγής είναι αναγκαία σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως π.χ. όταν υπάρχει έντονο άγχος ή σοβαρές δυσκολίες ύπνου.
