Ποιος είναι ο μέγιστος μεταβολικός ρυθμός;

Η καρδιά, οι πνεύμονες και το αγγειακό σύστημα έχουν την ικανότητα να διανέμουν οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά με αποτέλεσμα ο ανθρώπινος μεταβολισμός να είναι 10 φορές πάνω από τον βασικό μεταβολισμό για αρκετές ώρες. Αλλά υπάρχει κάποιο όριο στον συνολικό μεταβολισμό;

Όταν πρόκειται για φυσικές δραστηριότητες που διαρκούν ημέρες, εβδομάδες και μήνες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι μπορούν να κάψουν θερμίδες μόνο 2,5 φορές παραπάνω από τον μεταβολικό ρυθμό ηρεμίας (βασικό μεταβολισμό). Ούτε οι ταχύτεροι υπερ-μαραθωνοδρόμοι του κόσμου καταφέρνουν να ξεπεράσουν αυτό το όριο χωρίς να χάσουν βάρος.

Πέρα από αυτό το όριο των 2,5 φορών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το σώμα αρχίζει να διασπά τους ιστούς του για να καλύψει το θερμιδικό του έλλειμμα. Η κατανάλωση περισσότερων τροφών δεν θα βοηθήσει κάποιον γιατί υπάρχει όριο στο πόσες θερμίδες μπορεί να απορροφήσει το έντερο καθημερινά.

Το μεταβολικό όριο των 2,5 φορών οφείλεται στο ότι το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να χωνέψει, να απορροφήσει και να επεξεργαστεί τις θρεπτικές ουσίες, ώστε να παράγει θερμίδες για ακόμη υψηλότερο επίπεδο ενεργειακής «καύσης». Μόνο για σύντομα χρονικά διαστήματα είναι σε θέση το σώμα να ξεπεράσει αυτό το όριο, αλλά σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου αδυνατεί να το κάνει.

Η νέα έρευνα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή εξελικτικής ανθρωπολογίας Herman Pontzer του Πανεπιστημίου Ντιουκ της Β. Καρολίνας, μελέτησε μια ομάδα ελίτ αθλητών (δρομέων, ποδηλατών κ.α.), και εξερευνητών.

Οι ερευνητές μέτρησαν τις καθημερινές θερμίδες που έκαιγε μια ομάδα αθλητών που έτρεχαν 6 μαραθώνιους την εβδομάδα για πέντε μήνες αλλά και άλλους αθλητές. Όταν σχεδίασαν τα δεδομένα με την πάροδο του χρόνου, βρήκαν μια καμπύλη σχήματος L. Η ενεργειακή δαπάνη των αθλητών ξεκίνησε σχετικά υψηλά, αλλά αναπόφευκτα βυθίστηκε στο 2,5 φορές παραπάνω από τον βασικό μεταβολικό ρυθμό. Μετά από 20 εβδομάδες μαραθώνιων δρόμων, οι αθλητές έκαιγαν 600 λιγότερες θερμίδες ημερησίως από ό, τι αναμενόταν με βάση τις χιλιομετρικές αποστάσεις τους. Τα ευρήματα δείχνουν ότι το σώμα μπορεί να “μετατοπίσει” το μεταβολισμό του για να βοηθήσει να παραμείνει σε βιώσιμα επίπεδα.

Διαπιστώθηκε ότι, σε μια περίοδο αρκετών μηνών, ακόμη και όσοι βρίσκονται στην καλύτερη δυνατή φυσική κατάσταση, μπορούν να δαπανήσουν το πολύ 2,5 φορές περισσότερη ενέργεια από αυτή που δαπανούν σε φάση ηρεμίας. Πέρα από αυτό το μεταβολικό όριο, ο οργανισμός αρχίζει να «τρώει» τους δικούς του ιστούς και οι άνθρωποι αρχίζουν πλέον να χάνουν βάρος.

Σε πιο σύντομα χρονικά διαστήματα, όπως ένας μαραθώνιος, ένας αθλητής αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό γύρω στις 16 φορές σε σχέση με την κατάσταση ηρεμίας, όμως αυτό δεν είναι δυνατό να συνεχιστεί σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου. Σε ένα υπερμαραθώνιο διάρκειας 25 ωρών η μέγιστη κατανάλωση ενέργειας είναι 9 φορές μεγαλύτερη της συνήθους, σε μια δεκαήμερη πορεία είναι 7 φορές μεγαλύτερη, ενώ στον ποδηλατικό Γύρο της Γαλλίας 3-5 φορές μεγαλύτερη.

Τελικά όμως, σε βάθος μερικών μηνών, ισχύει η αναλογία 2,5:1 και αυτό είναι το βιολογικό όριο αντοχής, το οποίο βρίσκεται μόλις λίγο πάνω από αυτό που κάνει ο γυναικείος οργανισμός στη διάρκεια της κύησης (όταν ο ρυθμός μεταβολισμού είναι 2,2 φορές μεγαλύτερος αυτού της ηρεμίας). Οι έγκυες γυναίκες, λένε οι επιστήμονες είναι οι «εξπέρ» της αντοχής, αφού ζουν σχεδόν στο όριο του μεταβολισμού που μπορεί να αντέξει το ανθρώπινο σώμα για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

«Η εγκυμοσύνη είναι το πιο μακρόχρονο και πιο δύσκολο πράγμα που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι. Βρίσκεται στο ίδιο όριο της ανθρώπινης ικανότητας με το Γύρο της Γαλλίας», δήλωσε ο Pontzer.

Η σχετική μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances.

Πηγή: Extreme events reveal an alimentary limit on sustained maximal human energy expenditure.

Δείτε επίσης