Άρθρο της Paula Byrne, RCSI University of Medicine and Health Sciences
Οι στατίνες μειώνουν τη χοληστερόλη και είναι ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα φάρμακα στον κόσμο. Εγκρίθηκαν για πρώτη φορά για άτομα με υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου το 1987. Μέχρι το 2020, οι παγκόσμιες πωλήσεις εκτιμήθηκε ότι πλησίασαν το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ. Ωστόσο, υπάρχει μια συνεχής συζήτηση σχετικά με το εάν οι στατίνες συνταγογραφούνται υπερβολικά ή όχι. Πόσο ωφελείται από αυτές όποιος τις παίρνει;
Μια ομάδα ερευνητών συγκέντρωσε 21 κλινικές δοκιμές και ανέλυσε τα συνδυασμένα δεδομένα (πάνω από 140.000 συμμετέχοντες) σε αυτό που είναι γνωστό ως μετα-ανάλυση. Έκανε δύο ερωτήσεις σχετικά με τη χοληστερόλη. Πρώτον, είναι καλύτερα να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η LDL-χοληστερόλη (μερικές φορές γνωστή ως «κακή» χοληστερόλη) για να μειωθεί ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού ή πρόωρου θανάτου; Και δεύτερον, πώς συγκρίνονται τα οφέλη των στατινών όταν πρόκειται για τη μείωση του κινδύνου αυτών των συμβάντων;
Για την πρώτη ερώτηση, βρέθηκε μια εκπληκτικά αδύναμη και ασυνεπής σχέση μεταξύ του βαθμού μείωσης της LDL-χοληστερόλης από τη λήψη στατινών και της πιθανότητας ενός ατόμου να υποστεί έμφραγμα ή εγκεφαλικό ή να πεθάνει κατά την δοκιμαστική περίοδο. Σε ορισμένες δοκιμές, οι μειώσεις της LDL-χοληστερόλης συσχετίστηκαν με σημαντικές μειώσεις στον κίνδυνο θανάτου, αλλά σε άλλες, οι μειώσεις της LDL χοληστερόλης δεν μείωσαν αυτόν τον κίνδυνο.
Οι κλινικές κατευθυντήριες γραμμές έχουν διευρύνει το ποσοστό των ατόμων που είναι επιλέξιμα για στατίνες καθώς τα «ιδανικά» επίπεδα της LDL-χοληστερόλης μειώθηκαν σταδιακά. Για παράδειγμα, μια μελέτη υπολόγισε αύξηση κατά 600% στην καταλληλότητα για στατίνες μεταξύ 1987 και 2016.
To ποσοστό των ατόμων που είναι επιλέξιμα για στατίνες, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία (ESC) και την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Αθηροσκλήρωσης (EAS). British Journal of General Practice, 69(683), pp.e373-e380.
Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα, εξετάστηκαν δύο τύποι μείωσης κινδύνου: η μείωση σχετικού κινδύνου και η μείωση απόλυτου κινδύνου. Φανταστείτε ότι η πιθανότητα να πεθάνετε πρόωρα από μια συγκεκριμένη πάθηση είναι 0,2%, και υπάρχει ένα φάρμακο που μειώνει την πιθανότητα να πεθάνετε στο 0,1%. Σε σχετικούς όρους (σχετική μείωση του κινδύνου), η πιθανότητα να πεθάνετε έχει μειωθεί κατά 50%. Αλλά σε απόλυτες τιμές (απόλυτη μείωση του κινδύνου), η πιθανότητα να πεθάνετε έχει μειωθεί μόνο κατά 0,1 ποσοστιαία μονάδα. Αν και υπάρχει 50% σχετική μείωση του κινδύνου, είναι σημαντική η διαφορά; Θα άξιζε τον κόπο να πάρετε αυτό το φάρμακο, ιδιαίτερα εάν υπάρχουν παρενέργειες που σχετίζονται με αυτό; Η απόλυτη μείωση του κινδύνου παρουσιάζει μια πιο ξεκάθαρη εικόνα και διευκολύνει τους ανθρώπους να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Jama Internal Medicine, διαπίστωσε ότι η απόλυτη μείωση κινδύνου από τη λήψη στατινών ήταν μέτρια σε σύγκριση με τη σχετική μείωση του κινδύνου. Η σχετική μείωση του κινδύνου για όσους λάμβαναν στατίνες ήταν 9% για τους συνολικούς θανάτους, 29% για τις καρδιακές προσβολές και 14% για εγκεφαλικά επεισόδια. Ωστόσο, η απόλυτη μείωση του κινδύνου θανάτου, καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού ήταν 0,8, 1,3 και 0,4 ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα.
Απόλυτη μείωση κινδύνου σε σύγκριση με σχετική μείωση κινδύνου.
Ατομικές διαφορές
Μια περαιτέρω σκέψη είναι ότι οι δοκιμές αναφέρουν τα μέσα αποτελέσματα για όλους τους συμμετέχοντες που περιλαμβάνονται, είναι δηλαδή μια μέση τιμή. Σαφώς, ο ατομικός κίνδυνος ασθένειας των ανθρώπων ποικίλλει ανάλογα με τον τρόπο ζωής και άλλους παράγοντες. Ο βασικός κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου μπορεί να εκτιμηθεί χρησιμοποιώντας μια ηλεκτρονική αριθμομηχανή, όπως το QRisk, που λαμβάνει υπόψη μια σειρά παραγόντων, όπως το βάρος, το κάπνισμα, την αρτηριακή πίεση, τη χοληστερόλη και την ηλικία.
Η πιθανότητα να εμφανίσει ένα άτομο καρδιαγγειακή νόσο τα επόμενα 10 χρόνια εκφράζεται ως ποσοστό. Για παράδειγμα, σκεφτείτε έναν υπέρβαρο άνδρα 65 ετών που καπνίζει, έχει υψηλή αρτηριακή πίεση και υψηλή ολική χοληστερόλη. Μπορεί να διατρέχει υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, σε σύγκριση με μια 45χρονη, μη καπνίστρια γυναίκα με ελαφρώς αυξημένη χοληστερόλη και ελαφρώς αυξημένη αρτηριακή πίεση και χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου. Εάν ένας γιατρός αξιολογούσε τον κίνδυνο θανάτου τα επόμενα 10 χρόνια, ο εκτιμώμενος κίνδυνος για τον άνδρα μπορεί να είναι 38%, για παράδειγμα, ενώ ο κίνδυνος για τη γυναίκα μπορεί να είναι μόνο 1,4%.
Τώρα εξετάστε τον αντίκτυπο της λήψης στατινών και για τους δύο. Σύμφωνα με την παρούσα μετα-ανάλυση, οι στατίνες θα μείωναν τον σχετικό κίνδυνο θανάτου κατά 9%. Σε απόλυτους αριθμούς, ο άνδρας θα μείωνε τον κίνδυνο από 38% σε 34,6%, και η γυναίκα από 1,4% σε 1,3%.
Οι ασθενείς και οι γιατροί πρέπει να εξετάσουν εάν πιστεύουν ότι αυτές οι μειώσεις κινδύνου αξίζουν τον κόπο ως μια αντιστάθμιση μεταξύ πιθανών οφελών και βλαβών, συμπεριλαμβανομένης της ταλαιπωρίας της καθημερινής λήψης ενός φαρμάκου, πιθανώς εφ’ όρου ζωής. Αυτό είναι σημαντικό για άτομα χαμηλού κινδύνου για τα οποία τα οφέλη είναι οριακά.
Πηγή: The Conversation
