Το ραιβόκρανο (torticollis) είναι ένας ακούσιος περιστασιακός ή συνεχόμενος σπασμός των μεγάλων μυών του τραχήλου. Αποτελεί μία μορφή δυστονίας – ξαφνική, ακούσια σύσπαση ενός μυός ή μίας ομάδας μυών.
Η λέξη προέρχεται από τα συνθετικά ραιβό + κρανίο, που σημαίνει στραβό κρανίο. Συχνά πρόκειται για μια συγγενή παραμόρφωση, που εμφανίζεται με συχνότητα 1/250 γεννήσεις (συνήθως γίνεται φανερό μετά τον πρώτο μήνα). Παρουσιάζεται ως μονόπλευρη σύσπαση του στερνοκλειδομαστοειδούς, του μυός που συνδέει το στέρνο, την κλείδα και την μαστοειδή απόφυση πίσω από το αυτί.
Η κατάσταση έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό στις κινήσεις της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης ενώ το κεφάλι βρίσκεται σε αφύσικη θέση. Ο μυϊκός σπασμός μπορεί να είναι προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, προς τα εμπρός, προς τα πίσω ή στο πλάι. Οι κινήσεις μπορεί να είναι συνεχείς (σταθερές) ή με τινάγματα. Στους ενήλικες τα αποτέλεσμα αυτών των σπασμωδικών κινήσεων μπορεί να είναι οξύς πόνος και κακουχία. Στα μωρά δεν φαίνεται να υπάρχει ενόχληση.
Η κατάσταση μπορεί να είναι κληρονομούμενη ή επίκτητη μετά από τραυματισμό των μυών του τραχήλου ή μπορεί να εκδηλωθεί χωρίς εμφανή λόγο. Ο τραυματισμός μπορεί να προκληθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, εξαιτίας της κακής θέσης του μωρού στη μήτρα. Συχνότερα παρατηρείται το ραιβόκρανο σε περιπτώσεις δίδυμης κύησης, όπου το μωρό που βγαίνει πρώτο τραυματίζει το αδερφάκι του με τα πόδια στην προσπάθεια εξώθησης.
Το συγγενές ραιβόκρανο (αυτό που υπάρχει από τη γέννηση) μπορεί να είναι τόσο ήπιο που να μην γίνει αντιληπτό πριν από την ηλικία των 1-2 ετών.
Επειδή ο σπασμός είναι συνήθως πιο εμφανής στη μία πλευρά από ό,τι στην άλλη μπορεί να προκαλέσει μόνιμη στροφή ή κλίση της κεφαλής. Το άγχος ή η ανησυχία μπορεί να επιδεινώσουν τα σημεία και τα συμπτώματα.
Στους ενήλικες μπορεί να έχει αιτία ουλές, ασθένειες αυχενικών σπονδύλων, αδενίτιδας, ρευματισμού, παρεγκεφαλιδικού όγκου, αμυγδαλίτιδας, οπισθοφαρυγγικού αποστήματος ή λήψης συγκεκριμένων φαρμάκων.
Αντιμετώπιση
Αν η διάγνωση γίνει έγκυρα, η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει να αποκατασταθεί άμεσα το πρόβλημα.
Η εφαρμογή θερμότητας και μασάζ μπορεί να απαλύνει τον πόνο στην κεφαλή και στον τράχηλο. Οι διατακτικές ασκήσεις και ο νάρθηκας του τραχήλου μπορεί να βελτιώσουν τους σπασμούς.
Οι ενέσεις της τοξίνης αλλαντίνης (Botox) για τη χάλαση των μυών μπορεί να παρέχουν ανακούφιση, αν και απαιτούνται συνήθως επαναλαμβανόμενες ενέσεις. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να αποτελεί επιλογή η χειρουργική επέμβαση.
