Η φλεγμονή μπορεί να είναι καλή ή κακή, ανάλογα με την κατάσταση.
Από τη μία πλευρά, είναι ο φυσικός τρόπος του σώματος να προστατεύεται όταν τραυματίζεται ή όταν αρρωσταίνει. Βοηθά το σώμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του από τους ξένους εισβολείς και μπορεί να τονώσει την επούλωση.
Από την άλλη πλευρά, η χρόνια παρατεταμένη φλεγμονή είναι επιβλαβής. Συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο ασθενειών όπως ο διαβήτης, οι καρδιακές παθήσεις, η παχυσαρκία και πολλά άλλα.
Είναι ενδιαφέρον ότι ορισμένα τρόφιμα μπορούν να έχουν σημαντική επίδραση στη φλεγμονή του σώματος.
Η έρευνα έχει εντοπίσει 5 τρόφιμα που μπορεί να διατηρούν υψηλότερα τη φλεγμονή στο σώμα. Αυτό εικάζεται ότι συμβαίνει επειδή αυτά τα τρόφιμα τροποποιούν τη δραστηριότητα ορισμένων γονιδίων με αποτέλεσμα να παράγονται μεγαλύτερες ποσότητες προφλεγμονωδών μορίων.
1. Σιρόπι καλαμποκιού ζάχαρης και υψηλής φρουκτόζης
Η επιτραπέζια ζάχαρη (σακχαρόζη) και το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη (HFCS) είναι οι δύο κύριοι τύποι προστιθέμενης ζάχαρης στη διατροφή.
Η ζάχαρη είναι 50% γλυκόζη και 50% φρουκτόζη, ενώ το σιρόπι καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη έχει συνήθως 55% φρουκτόζη και 45% γλυκόζη.
Ένας από τους λόγους για τους οποίους τα πρόσθετα σάκχαρα είναι επιβλαβή είναι ότι διατηρούν αυξημένη τη φλεγμονή που μπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες. Σε μια μελέτη, όταν τα ποντίκια τρέφονταν με δίαιτες υψηλής σακχαρόζης, ανέπτυξαν καρκίνο του μαστού που εξαπλώθηκε στους πνεύμονές τους, εν μέρει λόγω φλεγμονώδους αντίδρασης προς τη ζάχαρη.
Σε μια άλλη μελέτη, η αντιφλεγμονώδης δράση των ω-3 λιπαρών οξέων μειώθηκε σε ποντίκια που έλαβαν τροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη.
Και σε μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή, όπου οι άνθρωποι έπιναν αναψυκτικό με ζάχαρη, αναψυκτικό διαίτης, γάλα ή νερό, μόνο εκείνοι με τα σακχαρούχα αναψυκτικά είχαν αυξημένο επίπεδο ουρικού οξέος, το οποίο συνδέεται σε φλεγμονή και αντίσταση στην ινσουλίνη.
Η ζάχαρη ίσως προκαλεί βλάβη λόγω κυρίως της φρουκτόζης. Ενώ οι μικρές ποσότητες φρουκτόζης στα φρούτα και τα λαχανικά δεν κάνουν κακό στην υγεία, η λήψη μεγάλων ποσοτήτων από τα πρόσθετα σάκχαρα θεωρείται κακή ιδέα. Η κατανάλωση πολλής φρουκτόζης έχει συνδεθεί με την παχυσαρκία, την αντίσταση στην ινσουλίνη, τον διαβήτη, τη λιπώδη ηπατική νόσο, τον καρκίνο και τη χρόνια νεφρική νόσο. Οι ερευνητές έχουν επίσης βρει ότι η φρουκτόζη προκαλεί φλεγμονή εντός των ενδοθηλιακών κυττάρων που επικαλύπτουν τα αιμοφόρα αγγεία.
2. Τεχνητά τρανς λιπαρά
Σχεδόν όλοι συμφωνούν ότι τα τεχνητά τρανς λιπαρά είναι τα πιο ανθυγιεινά λίπη που μπορείτε να φάτε. Δημιουργούνται με την προσθήκη υδρογόνου σε ακόρεστα φυτικά έλαια, μέσω μια βιομηχανικής διαδικασίας που ονομάζεται μερική υδρογόνωση. Τα τρανς λιπαρά συχνά αναφέρονται ως “μερικώς υδρογονωμένα έλαια” στις ετικέτες των τροφίμων.
Ορισμένες μαργαρίνες περιέχουν τρανς λιπαρά, τα οποία υπάρχουν επίσης σε πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα.
Σε αντίθεση με τα φυσικώς ενυπάρχοντα τρανς λιπαρά που βρίσκονται στα γαλακτοκομικά προϊόντα και στο κρέας, τα τεχνητά τρανς λιπαρά έχουν αποδειχθεί ότι προκαλούν φλεγμονή και αυξάνουν τον κίνδυνο ασθένειας.
Εκτός από το γεγονός ότι τα αυξάνουν τη κακή χοληστερίνη (LDL) και μειώνουν την καλή (HDL), τα τρανς λιπαρά μειώνουν τη λειτουργία των ενδοθηλιακών κυττάρων. Η πρόσληψή τους από τη διατροφή έχει συνδεθεί με υψηλά επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών όπως η ιντερλευκίνη 6 (IL-6), ο παράγοντας νέκρωσης όγκων (TNF) και η C αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP).
Τα επίπεδα CRP ήταν 78% υψηλότερα στις γυναίκες που ανέφεραν την υψηλότερη πρόσληψη τρανς λιπαρών στη μελέτη Nurses Health Study.
Σε μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή υπέρβαρων και ηλικιωμένων γυναικών, το υδρογονωμένο σογιέλαιο αύξησε τη φλεγμονή πολύ περισσότερο από το φοινικέλαιο και το ηλιέλαιο.
3. Φυτικά έλαια και σπορέλαια
Παρά τα όσα ακούμε εδώ και χρόνια, ότι η κατανάλωση φυτικών ελαίων είναι καλή (διότι ρίχνουν τη χοληστερίνη) υπάρχουν πολλά στοιχεία που δείχνουν ότι είναι βλαβερά για την υγεία.
Σε αντίθεση με το παρθένο ελαιόλαδο και το έλαιο καρύδας, τα φυτικά έλαια και τα σπορέλαια εξάγονται συχνά από τρόφιμα χρησιμοποιώντας διαλύτες όπως το εξάνιο, ένα συστατικό της βενζίνης που είναι νευροτοξίνη. Τα φυτικά έλαια που παρασκευάζονται με αυτόν τον τρόπο περιλαμβάνουν το καλαμποκέλαιο, το ηλιέλαιο, το καρθαμέλαιο, την ελαιοκράμβη, το φυστικέλαιο, το σησαμέλαιο και το σογιέλαιο. Αντίθετα, στο ελαιόλαδο χρησιμοποιείται η μέθοδος της ψυχρής έκθλιψης.
Εκτός από την αμφίβολη επεξεργασία τους, αυτά τα έλαια προάγουν τη φλεγμονή ως αποτέλεσμα της πολύ υψηλής περιεκτικότητάς τους σε λιπαρά οξέα ωμέγα-6 τα οποία είναι επιρρεπή σε βλάβες λόγω οξείδωσης.
Αν και ορισμένα διαιτητικά ωμέγα-6 λιπαρά είναι απαραίτητα, η τυπική δυτική διατροφή παρέχει περισσότερες ποσότητες από τις ανάγκες των ανθρώπων. Τον 20ό αιώνα, η κατανάλωση φυτικών ελαίων αυξήθηκε κατά 130% στις ΗΠΑ λόγω της προώθησής τους με σκοπό να μειωθεί η χοληστερίνη.
Στην πραγματικότητα, πρέπει να τρώμε περισσότερα πλούσια σε ωμέγα-3 τρόφιμα, όπως τα λιπαρά ψάρια, προκειμένου να βελτιώσουμε την αναλογία ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 και να αντλήσουμε τα αντιφλεγμονώδη οφέλη των ωμέγα-3.
Σε μια μελέτη, οι αρουραίοι που κατανάλωσαν αναλογία ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 λιπαρά οξέα 20: 1 ανταποκρίθηκαν με πολύ υψηλότερα επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών από αυτούς που κατανάλωναν αναλογία 1: 1 ή 5: 1.
4. Υπερβολικό αλκοόλ
Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ ίσως παρέχει οφέλη για την υγεία αν και αυτό δεν είναι οριστικό. Ιδιαίτερα το κρασί μπορεί να κάνει καλό στην καρδιά όταν καταναλώνεται εντός των γευμάτων οπότε και η απορρόφησή του είναι πιο αργή. Από την άλλη μεριά το αλκοόλ, ακόμα και σε χαμηλές ποσότητες αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο.
Πάντως, σε υψηλές υψηλότερες ποσότητες το αλκοόλ σίγουρα μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα. Σε μία μελέτη, ο φλεγμονώδης δείκτης CRP αυξήθηκε σε άτομα που κατανάλωναν αλκοόλ. Όσο περισσότερο αλκοόλ καταναλώνεται, τόσο περισσότερο αυξάνεται η CRP.
Οι άνθρωποι που πίνουν πολύ συχνά αναπτύσσουν προβλήματα με τα βακτήρια που μετακινούνται από το παχύ έντερο προς το υπόλοιπο σώμα. Αυτή η κατάσταση, συχνά αποκαλούμενη “Σύνδρομο Διαρρέοντος Εντέρου”, μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένη φλεγμονή που οδηγεί σε βλάβη οργάνων.
Για να αποφευχθούν προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το αλκοόλ, η πρόσληψη πρέπει να περιορίζεται σε δύο ποτά την ημέρα για τους άνδρες και ένα ποτό για τις γυναίκες.
5. Επεξεργασμένο κρέας
Η κατανάλωση μεταποιημένου κρέατος συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, διαβήτη, καρκίνου του στομάχου και καρκίνου του παχέος εντέρου.
Οι συνήθεις τύποι επεξεργασμένου κρέατος περιλαμβάνουν τα λουκάνικα, το μπέικον, το ζαμπόν και τα καπνιστά κρέατα (γενικότερα τα αλλαντικά).
Το μεταποιημένο κρέας περιέχει πιο πολλά τελικά προϊόντα γλυκοζυλίωσης (AGE) από τα περισσότερα άλλα κρέατα. Τα AGE σχηματίζονται με το μαγείρεμα του κρέατος και μερικών άλλων τροφών σε υψηλές θερμοκρασίες. Είναι γνωστό ότι προκαλούν φλεγμονώδεις αλλαγές.
Από όλες τις ασθένειες που συνδέονται με την κατανάλωση μεταποιημένου κρέατος, η σχέση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι η ισχυρότερη. Αν και πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξη του καρκίνου του παχέος εντέρου, ένας μηχανισμός πιστεύεται ότι είναι η φλεγμονώδης απόκριση στο επεξεργασμένο κρέας από τα κύτταρα του παχέος εντέρου.
