Από τις ράβδους πρωτεϊνών και τα αμινοξέα διακλαδισμένης αλυσίδας (BCAA: branched chain amino acids) μέχρι τα σέικς και τη σοκολάτα, υπάρχουν ατελείωτες μορφές τροφίμων ενισχυμένες με πρωτεΐνες στην αγορά. Αλλά μια μελέτη που έγινε σε ποντίκια δείχνει ότι η υπερβολική κατανάλωση πρωτεΐνης μπορεί τελικά να κάνει κακό παρά καλό.
Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση πολλών συμπληρωμάτων πρωτεΐνης θα μπορούσε να μειώσει τη διάρκεια ζωής, να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογική διάθεση και να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους.
Τα πρωτεϊνικά προϊόντα δεν είναι απαραιτήτως κακά. Είναι γνωστό ότι οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για την αποκατάσταση των μυών, αλλά πρέπει να σιγουρευτείτε ότι χρησιμοποιείτε διαφορετικές πρωτεϊνικές πηγές και δεν βασίζεστε πολύ σε μία.
“Ενώ μια διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες είναι ωφέλιμη για την αναπαραγωγική λειτουργία, έχει επιβλαβείς επιδράσεις στην υγεία στα μέσα της ζωής και οδήγησαν σε μικρότερη διάρκεια ζωής”, δήλωσε η ερευνήτρια Samantha Solon-Biet. “Αυτό που έδειξε η μελέτη είναι ότι η ισορροπία των αμινοξέων είναι σημαντική – είναι καλύτερο να μεταβάλλουμε τις πηγές πρωτεΐνης για να εξασφαλίσουμε ότι παίρνετε την καλύτερη ισορροπία αμινοξέων”.
Τι είναι τα BCAA; Υπάρχουν συνολικά 20 αμινοξέα, εκ των οποίων τα εννέα είναι απαραίτητα υπό την έννοια ότι πρέπει να λαμβάνονται από τη διατροφή διότι το σώμα δεν μπορεί να τα δημιουργήσει. Εάν η διατροφή σας περιέχει αρκετά απαραίτητα αμινοξέα το σώμα σας μπορεί να φτιάξει τα άλλα 11. Τα BCAA είναι απαραίτητα αμινοξέα που βρίσκονται σε τρόφιμα όπως το κόκκινο κρέας, τα γαλακτοκομικά, το κοτόπουλο, το ψάρι και τα αυγά, καθώς και στα φασόλια, στις φακές, στους ξηρούς καρπούς και στη σόγια. Αποτελούνται από τρία αμινοξέα: τη λευκίνη, την ισολευκίνη και τη βαλίνη. Αυτά κατανέμονται στους μύες ενώ τα άλλα απαραίτητα αμινοξέα διασπώνται κυρίως στο ήπαρ.
Ενώ οι σκόνες πρωτεΐνης ορού γάλακτος είναι συνήθως υψηλές σε BCAA, πολλοί αθλούμενοι καταναλώνουν BCAA ξεχωριστά, συνήθως με τη μορφή σκόνης που προστίθεται στο νερό, συχνά κατά τη διάρκεια μιας προπόνησης. Τα συμπληρώματα BCAA δεν περιέχουν υδατάνθρακες ή λίπη, αλλά τείνουν να είναι υψηλά σε θερμίδες. Η ιδέα είναι ότι η κατανάλωση BCAA καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας θα συμβάλει στην ανάπτυξη των μυών, θα ενισχύσει την απόδοση της προπόνησης και θα βοηθήσει στην αποκατάσταση.
Ωστόσο οι εταιρίες έχουν ήδη ξεκινήσει να λανσάρουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα (EAA: essential amino acid) αντί για τα τρία που βρίσκονται στα BCAA. “Η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ BCAA και EAA είναι ότι τa BCAA περιέχουν μια αναλογία 4: 1: 1 τριών απαραίτητων αμινοξέων, ενώ τα EAA παρέχουν ένα μείγμα από όλα τα εννέα απαραίτητα αμινοξέα που το σώμα δεν μπορεί να φτιάξει”, δήλωσε ο Dawid Lyszczek, από τα προϊόντα Myprotein.
Τρυπτοφάνη, σεροτονίνη και παχυσαρκία
Οι ερευνητές εξέτασαν την επίδραση των BCAA και άλλων βασικών αμινοξέων όπως η τρυπτοφάνη στην υγεία και τη σύνθεση του σώματος των ποντικών. Ορισμένοι ποντικοί έλαβαν διπλάσια από την κανονική ποσότητα BCAA που χρειάζονται για τη ζωή, άλλοι την κανονική ποσότητα, άλλοι τη μισή ποσότητα και άλλοι το ένα πέμπτο.
Διαπιστώθηκε ότι τα ποντίκια που κατανάλωναν τα περισσότερα BCAAs αύξησαν την συνολική πρόσληψη της τροφής τους, γεγονός που οδήγησε σε παχυσαρκία και συντομότερη διάρκεια ζωής. Επιπλέον, η κατανάλωση υψηλών επιπέδων BCAA φάνηκε να εμποδίζει την τρυπτοφάνη να φτάσει στον εγκέφαλο, η οποία είναι γνωστό ότι ενισχύει την ψυχολογική διάθεση.
“Τα συμπληρώματα BCAA οδήγησαν σε υψηλά επίπεδα BCAA στο αίμα που ανταγωνίζονταν με τη τρυπτοφάνη για τη μεταφορά τους στον εγκέφαλο”, εξήγησε ο Stephen Simpson, διευθυντής του Charles Perkins Center, ερευνητής της Σχολής Ζωής και Καθηγητής Περιβαλλοντικών Επιστημών. Η τρυπτοφάνη είναι ο μοναδικός πρόδρομος της σεροτονίνης, η οποία συχνά ονομάζεται “χημικό της ευτυχίας” για τις επιδράσεις της στη διάθεση και το ρόλο της στην προαγωγή του ύπνου. Η μείωση της σεροτονίνης που προκλήθηκε από την υπερβολική πρόσληψη των BCAA οδήγησε σε μαζική υπερκατανάλωση στα ποντίκια τα οποία έγιναν εξαιρετικά παχύσαρκοι και έζησαν βραχύτερες ζωές.
Τι σημαίνουν αυτά για τον άνθρωπο; Ο εγγεγραμμένος διαιτολόγος Jo Travers πιστεύει ότι το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να σημειωθεί είναι ότι η μελέτη διεξήχθη σε ποντίκια και έτσι τα ευρήματα δεν μπορούν να εφαρμοστούν απευθείας στους ανθρώπους.
Η μελέτη δείχνει ότι η ισορροπία των θρεπτικών συστατικών είναι σημαντική. Ο Travers τονίζει ότι η κατανάλωση ισορροπημένης διατροφής πρέπει να είναι η κύρια προτεραιότητά μας. “Η λήψη όλων των τροφίμων είναι σημαντική”, είπε. “Για παράδειγμα, η κατανάλωση πρωτεϊνών μαζί με υδατάνθρακες διεγείρει την πρόσληψη άλλων αμινοξέων στους μύες που αφήνουν ελεύθερη την τρυπτοφάνη να διασχίσει τον εγκέφαλο, επιτρέποντας την παραγωγή περισσότερης σεροτονίνης”.
