PhD Candidate, University of York, The Conversation.
Οι παραπληροφορημένες ιδέες σχετικά με την υγεία, την ομορφιά και την εικόνα του σώματος εξακολουθούν να κυριαρχούν, όπως αποδεικνύουν οι υποτιμητικές αντιδράσεις στο εξώφυλλο του περιοδικού Cosmopolitan UK του Οκτώβρη του 2018 του μοντέλου Tess Holliday. Ο τηλεοπτικός παρουσιαστής Piers Morgan, για παράδειγμα, δημοσίευσε μια φωτογραφία αυτού του εξωφύλλου στο Instagram με μια λεζάντα που αποκαλούσε αυτό το «βήμα προς τα εμπρός για τη θετικότητα του σώματος» ως «ένα κάρο παλιού μπαλονιού». Και πρόσθεσε: «Αυτό το εξώφυλλο είναι εξίσου επικίνδυνο και άστοχο με το να γιορτάζουμε μοντέλα με μέγεθος μηδέν».
Το εξώφυλλο του περιοδικού συζητήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με πολλούς ανθρώπους να υποστηρίζουν ότι προάγει την παχυσαρκία και τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής. Υπήρξαν επίσης πολλά υποστηρικτικά σχόλια. Αλλά πολλά διαφορετικά ακροατήρια -από εφημερίδες μέχρι διαδικτυακούς προπονητές γυμναστικής έως χρήστες μέσων κοινωνικής δικτύωσης- αντέδρασαν σε αυτό το εξώφυλλο με άμεση αποδοκιμασία. Γιατί;
Υπάρχουν μια σειρά “λύσεις” στον πανικό της παχυσαρκίας θέτοντας τα άτομα σε προγράμματα δραματικής απώλειας βάρους. Ναι, υπάρχουν συσχετισμοί μεταξύ της παχυσαρκίας και των θεμάτων υγείας και είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε και να μιλάμε για την υγεία. Αλλά πολλές δίαιτες δεν είναι χρήσιμες.
Το λεπτό προνόμιο
Πολλά από τα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απέναντι στο εξώφυλλο ξεκινούν με την εξύψωση των προσπαθειών για σωματική θετικότητα και κινήσεις αποδοχής του σώματος (Body Positivity) -το κίνημα αυτό ενθαρρύνει τους ανθρώπους να αγαπήσουν το σώμα με το οποίο γεννήθηκαν προωθώντας την αυτοεκτίμηση, την αυτοπεποίθηση και την αγάπη προς τον εαυτό. Αλλά στην περίπτωση της παχυσαρκίας υπάρχει πάντα ένα “αλλά”. Για παράδειγμα, “αλλά αυτό δεν είναι υγιές”, “αλλά θα πάθεις διαβήτη”, “αλλά θα πεθάνεις νωρίς”.
Γιατί αισθανόμαστε ότι δικαιούμαστε να σχολιάσουμε την υγεία κάποιου όταν πιθανότατα δεν γνωρίζουμε τίποτα για αυτόν, την υγεία του, τις διατροφικές του επιλογές ή τη φυσική του δραστηριότητα; Το στίγμα του πάχους μας οδήγησε να δημιουργήσουμε μια άμεση και αποκλειστική σύνδεση μεταξύ πάχους και κακής υγείας, συχνά αγνοώντας τις πολλές άλλες πτυχές της ζωής ενός ατόμου που επηρεάζουν επίσης το σώμα και την υγεία του. Έρευνες έχουν δείξει ότι το άγχος που βιώνουν οι παχύσαρκοι άνθρωποι ενόψει της παχοφοβίας, του στιγματισμού και της ντροπής συχνά τους καθιστά πολύ πιο δύσκολο να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους.
Υπάρχουν πολλοί αδύνατοι άνθρωποι που υποφέρουν από ασθένειες και από κάθε είδους επιπλοκές στην υγεία. Όμως, τα προνόμια που έχει παραχωρήσει η δυτική κουλτούρα στη λεπτότητα σημαίνουν ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν θα υποβληθούν ποτέ στις ίδιες ανακρίσεις ή ψεύτικες ανησυχίες για την υγεία τους. Οι μανίες της ανθυγιεινής διατροφής δύσκολα δέχονται το ίδιο είδος κριτικής. Από την άλλη πλευρά, οι σύγχρονες δυτικές κοινωνίες γοητεύουν και επαινούν πολυάριθμες πρακτικές ανθυγιεινού τρόπου ζωής σε τακτική βάση. Οι άνθρωποι καυχιούνται για τις υπερβολικές καταναλώσεις τους στο ποτό ή δοξάζουν το άγχος εξυμνώντας εκείνους που εργάζονται σκληρά και βρίσκονται συνεχώς υπό πίεση. Αυτές οι πρακτικές δεν είναι μόνο επιτρεπτές, έχουν σχεδόν γίνει κάτι που πρέπει να φιλοδοξούμε. Αλλά τη στιγμή που ένας χοντρός εμφανίζεται σε μια δημόσια πλατφόρμα, αναπτύσσονται ξαφνικά τεράστιες ανησυχίες για την υγεία του.
Πολλαπλές ιστορίες σώματος
Οι προσβολές εναντίον των χονδρών ανθρώπων βασίζονται σχεδόν πάντα σε δύο βασικά στερεότυπα: ότι τρώνε άφθονες ποσότητες ανθυγιεινών τροφίμων και ότι είναι πολύ τεμπέληδες για να ασκηθούν. Τέτοιες κακολογίες δεν αρνούνται μόνο τις εμπειρίες των ατόμων που υποφέρουν από παθήσεις όπως ορμονικές ανισορροπίες, γενετικά ζητήματα ή άλλες επιπλοκές υγείας οι οποίες οδηγούν σε αύξηση βάρους. Πιο επιζήμιο είναι ότι αγνοούν τους πολλούς συναισθηματικούς και ψυχικούς παράγοντες που συμβάλλουν στη σχέση ενός ατόμου με το σώμα του.
Περιπτώσεις παιδικής κακοποίησης, σεξουαλικής επίθεσης, εκφοβισμού από συνομηλίκους ή διαταραγμένων οικογενειακών σχέσεων είναι μόνο μερικοί από τους πολλούς λόγους που οι δικοί μου συμμετέχοντες στη συνέντευξη (για την διδακτορική μου διατριβή) μοιράζονται τις επακόλουθες επιζήμιες πρακτικές για το σώμα τους. Αυτά περιλαμβάνουν την πείνα, την υπερβολική άσκηση, την υπερφαγία, τον αυτοτραυματισμό και την υπερβολική ενασχόληση με ορισμένες πρακτικές ομορφιάς, όπως η πλαστική χειρουργική ή η λεύκανση του δέρματος.
Βλέποντας τα σώματα διαφορετικά
Οι άνθρωποι ποτέ δεν φτάνουν να κοιτάζουν τα πράγματα με έναν συγκεκριμένο τρόπο μέσα σε μια νύχτα. Είναι επιβλαβές και αντιπαραγωγικό να υποθέσουμε ότι μια γυναίκα είναι χοντρή επειδή τρώει απλώς πρόχειρο φαγητό όλη την ημέρα και αποτυγχάνει να ασκηθεί ή ότι μια πολύ αδύνατη γυναίκα είναι ανορεξική ή ότι τα άτομα με τρίχες στο σώμα τους και ακμή στο πρόσωπό τους είναι βρώμικα. Ένα πολύπλοκο σύνολο τραυμάτων, εμπειριών, σχέσεων και αλληλεπιδράσεων βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια που έχει οδηγήσει αυτά τα άτομα εκεί που βρίσκονται -και πρέπει να τιμήσουμε και αυτές τις ιστορίες.
Αντί να βλέπουμε τα παχύσαρκα σώματα ως εξύμνηση της κακής υγείας, θα μπορούσαμε αντ’ αυτού να προσπαθήσουμε να επαναπροσδιορίσουμε κάθε εμφάνιση ενός ασυνήθιστου σώματος ως μέσο για να κατανοήσουμε ότι η υγεία μπορεί να φαίνεται πολύ διαφορετική και να παίρνει διαφορετικές μορφές. Θα πρέπει να βλέπουμε ένα δημοσίως ορατό παχύ σώμα που με αυτοπεποίθηση αποδέχεται τον εαυτό του, όπως αυτό της Tess Holliday, όχι ως ένδειξη ότι προωθεί ανθυγιεινές επιλογές ζωής, αλλά ως ένδειξη ότι σε όποιο μέγεθος κι αν βρισκόμαστε, μπορεί να αρχίσουμε να βρίσκουμε λίγη γαλήνη με το σώμα μας. Σε τελική ανάλυση, οι τρέχουσες σπασμωδικές αντιδράσεις τρόμου και περιφρόνησης σε εικόνες όπως το εξώφυλλο της Holliday, και κατά συνέπεια ντροπής και εκφοβισμού, προκαλούν μόνο περισσότερο στίγμα.
