Κάθε χρόνο, παγκοσμίως, οι καρδιακές προσβολές σκοτώνουν περίπου 10 εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο και πάνω από 6 εκατομμύρια πεθαίνουν από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Μια καρδιακή προσβολή προκαλείται από έναν θρόμβο που εμποδίζει τη ροή του αίματος στις αρτηρίες. Οι ιστοί στερούνται το οξυγόνο που μεταφέρεται από το αίμα. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι πάσχοντες ιστοί υφίστανται ταχεία νέκρωση. Αλλά γιατί;
Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Γενεύης (UNIGE), της Ελβετίας, του Πανεπιστημίου της Λυών και του Εθνικού Ινστιτούτου Μελέτης της Γαλλίας ανακάλυψαν ότι η σύνθεση ενός λιπιδίου, που ονομάζεται δεοξυδιϋδροκεραμίδιο (deoxydihydroceramide), προκαλεί τη νέκρωση ενός μέρους του μυοκαρδίου.
Αυτό το λιπίδιο συσσωρεύεται απουσία οξυγόνου και εμποδίζει τις κυτταρικές λειτουργίες. Αναστέλλοντας τη σύνθεσή του σε ποντίκια που υπέστησαν καρδιακή προσβολή, οι βιολόγοι κατάφεραν να μειώσουν τη βλάβη των ιστών κατά 30%.
Αυτά τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Nature Metabolism, υποδηλώνουν ένα νέο μοντέλο θεραπείας για τα θύματα της καρδιακής προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου.
Δεν είναι όλα τα ζώα ευαίσθητα στην απουσία οξυγόνου. Τα σκουλήκια μπορούν να ζήσουν τρεις ημέρες χωρίς οξυγόνο, μερικές χελώνες μπορούν να ζήσουν αρκετούς μήνες, και ορισμένα βακτήρια απεριόριστα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ερευνητές επιδίωξαν να βρουν τη σχέση μεταξύ της έλλειψης οξυγόνου και νέκρωσης ιστών στα θηλαστικά. Παρατήρησαν ότι σε σκουλήκια το δεοξυδιϋδροκεραμίδιο, ένα είδος κεραμιδίου, συσσωρεύεται σε επικίνδυνα επίπεδα κάτω από ανοξία, δηλαδή όταν οι ιστοί στερήθηκαν πλήρως από οξυγόνο.
“Τα κεραμίδια είναι απολύτως απαραίτητα λιπίδια για το σώμα”, επισημαίνει ο Thomas Hannich, ερευνητής στο Τμήμα Βιοχημείας της Σχολής Επιστημών του UNIGE. “Χωρίς κεραμίδια, πολλές βασικές λειτουργίες θα ήταν ελαττωματικές, για παράδειγμα, το δέρμα μας θα στέγνωνε εντελώς”.
Παρόλα αυτά, μετά από έμφραγμα, η σύνθεση του δεοξυδιϋδροκεραμιδίου αυξάνεται σε τοξικά επίπεδα για τα κύτταρα. “Χρησιμοποιώντας φασματομετρία μάζας, παρατηρήσαμε ότι αυτό το κεραμίδιο εμποδίζει ορισμένα πρωτεϊνικά σύμπλοκα και προκαλεί ελαττώματα στον κυτταροσκελετό των κυττάρων και τη σωστή λειτουργία των μιτοχονδρίων προκαλώντας νέκρωση των ιστών”, είπε ο Howard Riezman.
Για να επιβεβαιωθεί ότι δεοξυδιϋδροκεραμίδιο ήταν υπεύθυνο για τη νέκρωση των ιστών, η ομάδα του UNIGE εισήγαγε μια ανθρώπινη μετάλλαξη προκαλώντας μια σπάνια ασθένεια (HSAN type I), στα σκουλήκια αυξάνοντας την ποσότητα του δεοξυδιϋδροκεραμιδίου. Τα σκουλήκια έγιναν υπερευαίσθητα στην έλλειψη οξυγόνου, επιβεβαιώνοντας την ανακάλυψή τους.
Μπορούμε να μειώσουμε τον αντίκτυπο ενός εμφράγματος στους επηρεαζόμενους ιστούς;
Βάσει αυτών των αποτελεσμάτων που αποκτήθηκαν από τους βιοχημικούς της UNIGE, ο Michel Ovize και η ομάδα του από το Πανεπιστήμιο της Λυών έδωσαν έναν αναστολέα σύνθεσης κεραμιδίων σε ποντίκια λίγο πριν από ένα καρδιακό έμφραγμα. Διαπίστωσαν ότι τα ποντίκια που έλαβαν την ένεση είχαν 30% λιγότερη νέκρωση ιστού σε σύγκριση με τα ποντίκια που έλαβαν ένεση χωρίς τον αναστολέα. “Αυτή η μείωση είναι εντυπωσιακή”, δήλωσε ο Howard Riezman.
Αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για μια μεγάλη πρόοδο στην ανάπτυξη θεραπειών για καρδιακές προσβολές και εγκεφαλικά επεισόδια. Τα αποτελέσματα στα ποντίκια είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικά και ο αναστολέας σύνθεσης αυτού του κεραμιδίου είναι μια πολύ γνωστή ουσία, η οποία έχει δοκιμαστεί σε ζωικά μοντέλα.
“Παρόλα αυτά, το μόριο αναστέλλει τη σύνθεση όλων των κεραμιδίων”, τονίζει ο Thomas Hannich. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ερευνητές εργάζονται τώρα για να βρουν έναν αναστολέα που θα στοχεύει συγκεκριμένα το δεοξυδιϋδροκεραμίδιο, κάτι που είναι πιθανό να έχει λιγότερες παρενέργειες και να διατηρεί τις φυσιολογικές λειτουργίες των κεραμιδίων στο σώμα.
