Τα “κύτταρα ζόμπι” αρνούνται να πεθάνουν παρότι δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως φυσιολογικά. Αλλά καθώς συσσωρεύονται στο σώμα, σύμφωνα με μελέτες, προωθούν τη γήρανση και τις ασθένειες που έρχονται μαζί της όπως π.χ. η οστεοπόρωση και η νόσος Αλτσχάιμερ. Οι ερευνητές μελετούν φάρμακα που μπορούν να σκοτώσουν τα κύτταρα ζόμπι και ενδεχομένως να θεραπεύσουν τα προβλήματα που δημιουργούν.
Βασικά, ο στόχος είναι να καταπολεμηθεί η ίδια η γήρανση, η οποία με τη σειρά της θα καθυστερήσει την εμφάνιση ασθενειών και αναπηριών που σχετίζονται με την ηλικία, λέει ο ειδικός γηριατρικής Δρ. James Kirkland της κλινικής Mayo, της Μινεσότα.
Η έρευνα έχει γίνει κυρίως σε ποντίκια. Νωρίτερα φέτος, δημοσιεύθηκε η πρώτη έρευνα σε ανθρώπους και παρείχε κάποια εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Τα κύτταρα ζόμπι είναι γηρασμένα κύτταρα. Ξεκινούν ως κανονικά αλλά στη συνέχεια αντιμετωπίζουν ένα είδος στρες, όπως βλάβη στο DNA ή μια ιογενή λοίμωξη. Σε αυτό το σημείο, ένα κύτταρο μπορεί να επιλέξει να πεθάνει ή να γίνει “ζόμπι”, μπαίνοντας ουσιαστικά σε μια κατάσταση αναστολής των λειτουργιών του.
Το πρόβλημα είναι ότι τα κύτταρα ζόμπι απελευθερώνουν χημικές ουσίες που μπορούν να βλάψουν τα κοντινά φυσιολογικά κύτταρα, κι έτσι ξεκινά το πρόβλημα.
Σε μελέτες με ποντικούς, τα φάρμακα που εξαλείφουν τα κύτταρα ζόμπι – ονομάζονται γηρολυτικά (senolytics) – έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνουν έναν εντυπωσιακό κατάλογο ασθενειών, όπως ο καταρράκτης, ο διαβήτης, η οστεοπόρωση, η νόσος Αλτσχάιμερ, η διεύρυνση της καρδιάς και η απώλεια μυών.
Οι μελέτες με ποντίκια έχουν επίσης δείξει μια πιο άμεση σύνδεση μεταξύ των κυττάρων ζόμπι και της γήρανσης. Όταν τα φάρμακα που στοχεύουν αυτά τα κύτταρα χορηγήθηκαν σε ηλικιωμένα ποντίκια, τα ζώα εμφάνισαν μεγαλύτερη ταχύτητα βάδισης, δύναμη λαβής και αντοχή στο διάδρομο. Ακόμη και όταν η θεραπεία εφαρμόστηκε σε πολύ ηλικιωμένα ποντίκια, το ισοδύναμο των ανθρώπων ηλικίας 75-90 ετών, παρατάθηκε η διάρκεια ζωής κατά 36%.
Οι ερευνητές έχουν επίσης δείξει ότι η μεταμόσχευση κυττάρων ζόμπι σε νεαρά ποντίκια τα έκανε να γίνουν πιο ηλικιωμένα: η μέγιστη ταχύτητα περπατήματος επιβραδύνθηκε και η μυϊκή τους δύναμη και αντοχή μειώθηκαν. Οι δοκιμές έδειξαν ότι τα εμφυτευμένα κύτταρα μεταμόρφωσαν άλλα κύτταρα σε κατάσταση ζόμπι.
Ο Kirkland και οι συνεργάτες του δημοσίευσαν φέτος την πρώτη μελέτη για τη θεραπεία των κυττάρων ζόμπι σε ανθρώπους. Περιελάμβανε 14 ασθενείς με ιδιοπαθή πνευμονική ίνωση, μια γενικά θανατηφόρα ασθένεια που επηρεάζει την επένδυση των πνευμόνων. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την ηλικία και οι πνεύμονες των ασθενών διαθέτουν κύτταρα ζόμπι.
Στο προκαταρκτικό πείραμα, μετά από τρεις εβδομάδες θεραπείας, οι ασθενείς βελτιώθηκαν σε μερικούς δείκτες σωματικής ικανότητας, όπως η ταχύτητα περπατήματος αλλά σε άλλους δείκτες δεν παρουσίασαν βελτίωση.
Συνολικά, τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και «προκαλούν πραγματικά τον ενθουσιασμό να προχωρήσουμε σε αυστηρότερες μελέτες», δήλωσε ο Δρ. Gregory Cosgrove, επικεφαλής ιατρός του Ιδρύματος Πνευμονολογικής Ίνωσης, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Το πεδίο έρευνας των κυττάρων ζόμπι είναι ακόμα νέο. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις του Kirkland δείχνουν ότι τουλάχιστον 12 εταιρείες έχουν δημιουργήσει ή έχουν ξεκινήσει προσπάθειες για να ακολουθήσουν θεραπείες. Ο ίδιος έχει μετοχές σε μία από αυτές.
Εκτός από τις ασθένειες που σχετίζονται με την ηλικία, τα φάρμακα κατά των κυττάρων ζόμπι μπορεί να είναι χρήσιμα για τη θεραπεία της πρόωρης γήρανσης μεταξύ των επιζώντων από καρκίνο, γεγονός που προκαλεί πρώιμη εμφάνιση ορισμένων ασθενειών, δήλωσε η Laura Niedernhofer του Πανεπιστημίου της Μινεσότα.
Ορισμένα από αυτά τα φάρμακα έχουν εγκριθεί για άλλες χρήσεις ή πωλούνται ως συμπληρώματα. Αλλά οι Niedernhofer και Kirkland τονίζουν πως οι άνθρωποι δεν πρέπει να τα δοκιμάζουν μόνοι τους, ούτε οι γιατροί πρέπει να τα συνταγογραφήσουν για τις χρήσεις που βρίσκονται υπό εξέταση διότι πρέπει να γίνει περισσότερη έρευνα.
Η Niedernhofer δήλωσε ότι τα καλύτερα φάρμακα μπορεί να έχουν έρθει ακόμα. Ο στόχος δεν είναι να αποτραπεί η μετατροπή των στρεσαρισμένων κυττάρων σε ζόμπι διότι μπορούν να γίνουν καρκινικά. Ο στόχος είναι να ενεργοποιηθεί ο θάνατος των κυττάρων που έχουν ήδη μεταμορφωθεί σε ζόμπι ή να περιοριστεί η βλάβη που προκαλούν.
Τι γίνεται όμως με την καθυστέρηση της γήρανσης; Αυτό μπορεί να είναι εφικτό, αλλά είμαστε ακόμα πολύ μακριά. «Μπορεί να μην φτάσουμε εκεί», δήλωσε ο Kirkland.
Σε κάθε περίπτωση, οι ειδικοί εντυπωσιάζονται από την έρευνα μέχρι στιγμής. «Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι πολύ συναρπαστικό», δήλωσε ο Δρ. George Kuchel του Πανεπιστημίου του Κοννέκτικατ. Τα αποτελέσματα από μελέτες σε ζώα είναι «πολύ θεαματικά».
Ο Nir Barzilai, ερευνητής της γήρανσης στο Κολέγιο Ιατρικής του Albert Einstein στη Νέα Υόρκη, είπε πως πιστεύει ότι η στόχευση των κυττάρων ζόμπι θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη συνολική προσπάθεια καθυστέρησης, διακοπής και ίσως ανατροπής της γήρανσης.
